Gjuhë & letra shqipe

Gjuhë & letra shqipe




Albanologë nga Polonia, Rusia, Italia, Kina, Turqia, Greqia, Amerika, Gjermania, Japonia, Austria e vende të tjera do të referojnë mbi gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare

Seminari i 30-të Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare do të nisë punimet sot në Prishtinë, ku për rreth dy javë 120 studiues dhe albanologë të huaj do të referojnë mbi gjuhën dhe kulturën shqipe. Por në edicionin e 30-të një vend të veçantë do të zërë dhe debati mbi gramatikën shqipe në librat shkollorë, një debat që ka nisur të bëhet publik këtë vit në Shqipëri dhe Kosovë. Do të mbahen tryeza, referime dhe sesione shkencore, ku një nga temat më të rëndësishme të këtij seminari është: “Gramatika e gjuhës shqipe në tekstet shkencore”.

Drejtori i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, Bardh Rugova u shpreh se një numër i konsiderueshëm i studiuesve nga vende të ndryshme pritet të marrin pjesë në këtë ngjarje të madhe në fushën e albanologjisë. “Për më shumë se dy javë 120 mysafirë nga e gjithë bota do të vijnë në Prishtinë për t’u bërë pjesë e edicionit jubilar të Seminarit të tridhjetë. Irena Sawicka, Andrei Sobolev, Agostino Giordano, Chen Fenghu, Katarzyna Taczynska, Isabela Dabrowa e Zhai Hualiue janë vetëm disa nga shumë emrat e njohur të albanologjisë nëpër gjithë botën, që do të ligjërojnë dhe referojnë për tema të ndryshme. Albanologët vijnë nga Polonia, Rusia, Italia, Kina, Turqia, Greqia, Amerika, Gjermania, Japonia, Austria e vende të tjera.

Megjithatë, fokusi këtë vit do të jenë studiuesit e rinj të albanologjisë. Ne me mburrje, gjithmonë kemi thënë se albanologët kryesorë jashtë trojeve shqiptare janë studentët e këtij seminari dhe ideja është që të investojmë në kuadrot e reja të albanologjisë në botë”, tha Rugova.

Në këtë kuadër vetëm këtë vit janë hapur dy degë të rëndësishme të albanologjisë në Çeki dhe Poloni. “Këto dy degë janë hapur nga ish-seminaristë studentë të këtij seminari”, konfirmoi Rugova. Edicioni jubilar i seminarit nuk do të kalojë pa u festuar. Themeluesit e tij do të mblidhen të premten e 19 gushtit në një tryezë ku do të flasin për ndikimin e Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare në albanologji. Drejtori i parë i seminarit, Idriz Ajeti, më pas Rexhep Ismaili, Ramë Buja, ministër i Arsimit, Laurent Balle, Liman Matoshi e Begzad Baliu do të jenë referuesit e kësaj tryeze.

Drejtori i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, Bardh Rugova, ka shpjeguar se skaleta e organizimit të këtij seminari nuk do të ndryshojë shumë nga vitet e tjera edhe pse këtë vit ai feston një përvjetor të rëndësishëm. “Do të zhvillohen kurse në tre nivele për studiuesit e huaj dhe kemi parashikuar ligjërata, referime dhe ekskursione nëpër Kosovë”, tha Rugova.

Në fokus edhe letërsia shqipe e diasporës

Dy ditët e fundit të seminarit të këtij viti do të jenë të rezervuara për sesionin shkencor të gjuhësisë dhe letërsisë shqipe. Në seksionin e parë, sipas Rugovës, do të diskutohet dhe debatohet për “gramatikën e shqipes në tekstet shkollore”, ndërsa në seksionin e letërsisë për “letërsinë shqipe të diasporës”.

Një diskutim mbi letërsinë shqipe që shkruhet jashtë kufijve të Shqipërisë dhe Kosovës, por dhe mbi përkthimin e letërsisë shqipe jashtë kufijve. Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare është themeluar më 1974 dhe është një nga ngjarjet më të rëndësishme për studimin e letërsisë, gjuhës dhe kulturës shqiptare dhe ndërkombëtarizimin e saj.

Gjithmone per mua shqipja eshte nje gjuhe universale.Eshte e vertete se me pare,behet fjale ketu perpara pushtimit osman gadishulli yne njihej si gadishulli Ilirik.Kjo duket edhe ne hartat e vjetra te cilat mun d te gjenden kollaj ne google.Mbeten te paspjeguara shume toponime mbareevropiane te cilat marrin kuptim vetem nga shqipja,ilirishtja e vjeter a pellazgjishtja merreni si te doni.

Historianet,shkencetaret,biologet,gjuhetaret duhet te merren me shume me punen e shqipes dhe keto gjera nuk i them sa per te kaluar rradhen.Kam lexuar me nje fryme se fundi nje liber te titulluar "Gjenomi",ku ben fjale per zberthimin e zinxhirit gjenetik tek njeriu.Aty thuhet se me perpara eshte folur vetem nje gjuhe.Edhe gjuha indiane,kineze etj e kane prejardhjen nga kjo gjuhe qe autori a te tjere e kane vendosur ne nje territor te mesdheut,por jo e percaktuar perfundimisht.

Duhet zbuluar lidhja me atlantet dhe kontinentin e permbytur Atlantiden.Xhuzepe Katapano nje historian arbaresh ka thene se Thoti fliste shqip dhe per kete na ka lene nje veper.Ne se do te supozonim se te vertetat e tij jane konstante dhe qendrojne,atehere duke ditur se Thoti ishte ndertuesi i piramides se Keopsit dhe duke i supozuar si te verteta te pakontestueshme ato cka na afrohen ne librin "Zgjimi i dijes se lashte" atehere shume mire mund te aludojme se shqipja,gjithmone flas per gjuhen paska qene gjuha e atlantasve.Kete pohim i cili po me ravijezohet ngadale-agadale si bindje e kam lexuar edhe me perpara por po nsjell nje shembull.

Prapashtesa "LAND" ne emertimin e shume vendeve te sotme merr kuptim vetem nga shqipja; Land=fjale nga gegerishtja lande=lende(zvendesohet nga a-ja hundore me e-ne) dhe qe merr kuptimin e gjese,dheut,materialit,tokes,vendit.Ky kuptim ne origjine i kesaj fjale nuk mund te gjendet ne asnje gjuhe te botes pervecse ne shqipe.Ne kete kuptim atehere cdo kjo fjale ne IS+LAND,GROEN+LAND,IR+LAND,NETHER+LAND, etj,etj,etj nuk kane te sosur fjale dhe emertme te tilla neper bote..

Prandaj merr nje rendesi te pallogaritshme gjuha shqipe.Prej kodit te shqipes,te cilat qenkan vetem 7 fjale u zberthekan te gjitha fjalet e tjera ne cdo cep te globit dhe per kete na vjen ne ndihme etimologjia si dege e rendesishme e prejardhjes dhe origjines se fjaleve....

Pellazgjishtja “Zot” (për “Zeus”) në disa mbishkrime të mijëvjeçarit të I-rë p.e.s., dhe përkimi i plotë me shqipen

Në nëntor të vitit 1961, 10 kilometra në veri të Prevezës (Nikopolit të dikurshëm), pranë fshatit Mihalici – te varrezat e një qyteti të lashtë thesprot ende pa emër (mbase Berenikës, themeluar prej Pirro Molosit), - u gjurmua një mbishkrim i shekujve V-IV p.e.s., ku lexohet emri DIOZOTOS.

Më parë, përbri katundit Gurana, rrethinë e Pandosisë thesprote, 30 km në jug të Dodonës, qe diktuar një tjetër mbishkrim po me antroponimin DIOZOTOS, i cili datohet si i shekullit IV (360-365 p.e.s.).

Edhe më herët, nga gjysma e dytë e shekullit të XIX, qe bërë i njohur një mbishkrim i shekullit të VI p.e.s., pikërisht nënshkrimi mbi një enë qeramike, i piktorit pellazg THEOZOTO, me emër në botën antike, prej zanafille ndoshta prej Boiotia (Mesapia) pellazge. Këtij piktori me nam grekët i kishin ngjitur epitetin ”metek” (i huaj, johelen) për t’i mbuluar me kaq prejardhjen e vërtetë, sipas gjasave pellazge.


Vazo me skena baritore e nënshkruar nga Theozoti (shek. i VI p.e.s., Muzeu i Luvrit). Poshtë vazos riprodhohet e plotë skena baritore.


Nënshkrimi i kryemjeshtrit pellazg, pa S-në helene

Prania e trefishtë, pra aspak rastësore , e fjalës “ZOT” në këto mbishkrime, çuditërisht(?!) ka mbetur deri më sot e pa vënë re, e pashpjeguar, pra shkencërisht e pashfrytëzuar.

Antroponimet pellazgo-thesprote DIOSZOTOS apo DIOZOTOS – fjalë për fjalë “[njëri] i Zeusit, i Zotit” – dhe emri THEOZOT/S/ - “[njëri] i Perëndisë i Zotit – janë dysorë (dublete) të helenishtes ZEUS-DIOS, THEÓ[S] dhe pellazgjishtes ZOT, pra njëherazi “bilingius”. U përngjasin kështu tipit të dysorëve , vrojtuar mprehtësisht nga helenisti ynë Spiro Konda, si “MALOROS”, “MALEIAON ORO” dhe GURO-PETRA”, “GURAS PETRAS” që ndeshen tek Homeri.

Kësodore dëshmohet se 26 shekuj më parë, edhe në mjetin e përbashkët të komunikimit për mbarë Evropën dhe Mesdheun, në helenishten e shkruar, sikurse me emrat e muajve depërtoi pellazgjishtja me teonimin e stërlashtë ZOT. Te këto tri mbishkrime, më se dymijëvjeçare, rrokjet si të thuash, me dorë, vijimësia e paprekur e fjalës pellazge ZOT, deri në shqipen e sotme. Pra ato mund të konsiderohen si dokumentete e para të shqipes së shkruar.

Meriton të shënohet se mbi fotografinë e një ene qeramike të rrëmuar në Taranto dhe të vendosur në muzeun e Beneventos (mjerisht vetë vazoja u zhduk nga një bombardim gjatë luftës së II-të botërore), bie në sy emërtimi BASILEUS PYRRO (shek. III p.e.s.), - sikurse tek antroponimi THEOZOTO (shek. VI p.e.s.) – pra, të dy emrat i hasim pa mbaresën S , e cila është e domosdoshme në greqishten e vjetër, po ashtu sikurëse tek mbishkrimi i dytë midis DIO dhe ZOT , ku përsëri nuk e hasim mbaresën S.

Gjithësesi këtë “lajthitje” gjuhësore dëshmojnë tërthorazi se autorët epirotë të mbishkrimeve nuk e kishin kurësesi helenishten gjuhë amtare dhe se ata shkruanin sipas një gjuhe tjetër, të rrënjosur tek ta: pellazgjishtes.

Këto tri dokumente epigrafie, të pazbërthyeshme kursesi nëpërmjet helenishtes, ngërthejnë një vlerë historiko-gjuhësore të jashtëzakonëshme, sepse janë dokumente autentikë të lashtësisë, që si të tillë shërbejnë për të konfirmuar katërcipërisht atë çka hasim dendur në burimet tona gojore të lashta. Pikërisht në disa gojëdhëna arbërore, të botuara që më 1875, mbreti i perëndive në Dodonë e anepërqarkë, shekuj para helenëve, është thirrur vetëm e vetëm ZOT.

Dokumenti lab, i mbështetur mbi traditën vendëse dhe i shtypur mbi 100 vjet më parë (1875) saktëson kthjelltazi:

“[…] Zoti,… sipas besimeve të epirotëve, u lind jo në Dodonë, në pallatet e t’et, Kronit, por në “Palavli”, ku qe një stan i Kronit, dhe u ndihmua të arratisej nëpërmjet limanit të Sarandës, dhe u dërgua në Kretë, ku u rrit e mbretëroi […].

[…] Jo larg kështjellës së Kronit një fshat i quajtur “Palavlia e Zotit” […].

[…] Këtu erdhi Rea dhe e lindi fshehurazi Zotin dhe ia lehtësoi ikjen për në Kretë. Pastaj Zoti shkoi në Azi dhe arriti gjer në Indi […].

Besoj se komentet e mëtejëshme janë të panevojëshme.

Marrë nga libri Pellazgët: origjina jonë e mohuar i autorit Dhimitri Pilika

Po postoj nje pjese te librit te peste te Robert d'Anxhelit "ENIGMA NGA PELLAZGET TE SHQIPTARET"



Libri i pestë:
SEKRETI I EPITAFEVE

MBISHKRIMET NGA KRETA

Për të konfirmuar mendimin tonë për identitetin e gjuhëve: pellazge, tirenase ose etruske, hitite ose heteokretase, frigase, likiase, kariase, etj., me gjuhën shqipe të sotme, dhe cilësinë e kësaj të fundit si mëmë të sanskritishtes, greqishtes së lashtë dhe latinishtes, dhe për të provuar se pellazgjishtja, origjina e së cilës humbet në errësirën e kohëve parahistorike me atë të vetë njeriut, si gjuhë primitive, ka dhënë ndihmesë për formimin e gjithë gjuhëve të tjera të quajtura dytësore ose mesopotamase dhe që më shpesh zakonisht i quajnë semitike, ne do të japim më poshtë tekste nga disa mbishkrime të lashta, të cilat dijetarët, me gjithë përdorimin e gjithë gjuhëve që njihnin, me përjashtim të shqipes, nuk kanë arritur t’i përkthejnë.
Lidhur me këtë, është kureshtare pikërisht shqipja, të cilën të ashtuquajturit albanologë, të cilët i njohin vetëm disa thërrime që hyjnë në gjuhët e ndryshme të juglindjes europiane, të cilat ia kanë marrë hua, e kanë cilësuar përzierje të këtyre gjuhëve të ndryshme të kohëve të reja, të cilat është e vetmja e aftë t’i përkthejë, sepse në të vërtetë është fjala për dialekte të po asaj gjuhe, diferencimi i të cilave është pasojë e mijëvjeçarëve të gjatë që i kanë ndarë.
Mirëpo nuk mund të ishte ndryshe, sepse ne tashmë e dimë, që heteokretasit kanë qenë pellazgë, që flisnin po atë gjuhë si pellazgët tirrenas të Lemnosit dhe tirrenasit, etruskët ose toskët shqiptarë të sotëm. Dhe ky zbulim i rëndësishëm filologjik, domethënë mundësia për të përkthyer mbishkrimet e lashta të Azisë së Vogël, të Greqisë, të Italisë dhe të ishujve nëpërmjet shqipes, që madje dhe pa ndihmën ose mbështetjen e leximit të mbishkrimeve ideografike të ishullit të Kretës, mjafton për të zgjidhur përfundimisht çështjen etnologjike të banorëve të lashtë të këtij ishulli dhe të qytetërimit minoik, dëshmon se që të dyja çështjet lidhen me pellazgët.

MBISHKRIMI I FREZOS
i gjetur nga Prof. HALBHERR më 1893
gjatë gërmimeve në Itali

Mbishkrimi është shkruar βουστροφηδον me shkronja të alfabetit jonian arkaik; si rrjedhim, ai i përket shekullit VI para K. Për lehtësi megjithatë ne po e transkriptojmë të gjithë nga e majta në të djathtë, ashtu siç është në tekstin origjinal.

Mbishkrimi heteokretas i mësipërm duket se është më i ploti nga të tre që kemi, sepse kuptimi i tij i përgjithshëm na duket më i qartë dhe më i lehtë për ta përkthyer. Disa shkronja që i mungojnë, pesë a gjashtë gjithsej, ka qenë e lehtë të gjenden, sepse i përgjigjen përsosurisht asaj, që duhet për të plotësuar kuptimin.
Por edhe nëse kemi bërë gabime në zgjedhjen e tyre, kuptimi mbetet po ai, sepse shkronjat që mungojnë nuk u përkasin fjalëve kryesore, që zënë një vend të rëndësishëm në tekst, por pjesëzave të thjeshta që nënkuptohen lehtë sipas kuptimit të përgjithshëm po të hiqeshin nga teksti këto pjesëza njërrokëshe, që nuk janë veçse tri, nga dhjetë fjalët e tjera që mbeten, tri janë emra të përveçëm:

dhe shatë të tjerat, ndonëse nuk ka asnjë pikësim, janë fare të lehta për t’i dalluar dhe asnjë prej tyre nuk sjell marrjen me dy kuptime ose në mëdyshje.
Sipas kuptimit që nxjerrim, ja se si duhen plotësuar vendet e zbrazëta dhe si duhen ndarë shkronjat sipas fjalëve, për ta bërë tekstin të kuptueshëm:

Dhe ja tashti po ai tekst, i transkriptuar në shqipen e sotme, që çdo shqiptar, qoftë gegë ose toskë, mund ta përkthejë me lehtësi:
PAS NGJALLMIT1) QË BËRI VAJZA 2) TAJO3)
ARKIA SHPËTUEMJA 4) ARKAKOKLESI
YEP 5) (për JEP) 6) PAS 7) P(A)G(Ë)N ANAISË.

dhe që ne e përkthejmë nga ana jonë si:
Pas ringjalljes që bëri vasha e virgjër
në Arkia, ka shpëtuar, Arkakoklesi
i jep pas pagën Anaisë.

SHQIPËRIA- Naim Frasheri

Bota që kur është zënë,
Shqipëria gjall ka qënë.
Pellazg' u thoshin më parë,
Më së fundi Shqipëtarë.
Gjuh' që flisjin Perënditë,
Atë flisjin Pellazgitë;
Atë kanë Shqipëtarët,
Si q'e kishin dhe të parët
Gërqishten ajo e polli,
Llatinishtja andej dolli.
Bijtë tanë jan' Elinët
Sindëkur edhe Llatinët,
Edhe gjithë Evropanët,
Qi duallë nga Romanët.
Neve jemi më të parë,
Në Evropë nga çdo farë.
'Gjithë bota vij qëmoti,
Në Tomor tek ishte Zoti,
I faleshin Perëndisë,
Zotit math të Shqipërisë.
Zëri dhe flaka s'ish kot,
Që nxjer Tomori dhe sot.
Ahere kish di se cinë,
Tani ka Abas-Alinë.
Shqipëtari trim me fletë
Ka rrojtur në këtë jetë.
Kemi pasur mbretërira,
Edhe fort shumë të mira;
Kemi bërë punë shumë,
Po gjithë vanë në lumë.
Aleksandri qe Shqipëtar,
Q'u tha i math e kordhëtar.
Selefkët' e Ptolemenjtë,
Edhe gjithë të mëdhenjtë,
S'qenë Grekrë, s'qen Bullgarë,
Po ishinë Shqipëtarë.
Pirrua ish nga Shqipëria,
Trim q'e lëvdon historia.
Skander Begu Kastrioti.
Q'u rrëfye aq' i zoti,
Ishte burr' i Shqipërisë.
Ç'burra nxori Shqipëria,
Që i shkruan historia:
Bajraktar' e Qyprylinë,
Shkodran e Mehmetalinë,
Xhavellën e Marko Sulë,
Bubulin' e Miaulë,
Q'i dhanë dërmën Turqisë,
I vunë nder trimërisë,
Si këta e si të tjerë,
Qi qenë shumë të ndjerë.
Po nga gjithë trimëria,
S'fitoj gjë dot Shqipëria.
Për këdo që ne lëftuam,
Gjithë ç'u bëm' i harruan,
Dhe të ligënë na duan,
Me kaqë burra të vlyerë
Qysh duallmë të gënjyerë?
E ç'e dua trimërinë.
Kur s'mu ndoth për Shqipërinë?
Me nder tonë rroj Turqia,
Po soje voj Shqipëria.
Ka vuar edhe po vuan,
Turqtë neve a na duan?
Neve e bëmë Greqinë,
Po Grekërtë na e dinë?
S'duan fare të na shohin,
Shqipërinë sot s'e njohin.
Shqipëria rron si ropi,
Mejtohet për të Evropi;
Mos durofsh, o i madhi Zot,
Të jet' në zgjedhë dhe sot
Burr' i math qi ka lëftuar,
E botënë ka liruar!
Ç'të të bëjë trimëria,
Sa me qënë gjall padija?
Shqipëri pse s'qe e zonja,
Të bënjë tri-katrë shkronja?
Se ti punët i mbarove,
E të tjerëtë nderove.
Sikur të paskëshe shkruar,
Gjësendi s'të ish harruar,
Do të kishimë Pllatonë,
Aristotel' e Strabonë,
Omir, Pindar e Esqille,
Dant' e Senek e Virgjillë
Do të ish sot Shqipëria,
Që t'i mir botën zilia.
Po të shkuarat i lerë,
E mso mënt për tjatër herë.
O vëllezër Shqipëtarë,
Lereni kohën e parë!
Ejani tani të msojmë,
Paskëtaj të trashëgojmë!
Se në ndënjçim të pamsuarë,
Kështu kemi për të vuarë.
Është turp për farën tënë,
Të mos nxjerim fare zënë.
Po të rronjë e pandjerë,
E shkret' e varfër' e mjerë!
Pse të jesë Shqipëria,
Ta mbulonjë babëzia?
Duke pasur burra trima,
Të humbet si vetëtima?
Ah, mos, Zoti mos e dhëntë
Ejani, të mledhim mëntë!

* Botuar për herë të parë në Rev. "Albania",
Bruksel, 1897, nr.3, f .34-35.

Përhapja e gjuhës shqipe

Shqipja flitet sot nga më se gjashtë milionë vetë në Republikën e Shqipërisë, në Kosovë, në viset shqiptare të Maqedonisë, të Malit të Zi, të Serbisë jugore, si dhe në viset e Çamërisë në Greqi. Shqipja flitet gjithashtu, në ngulimet shqiptare në Itali, në Greqi, në Bullgari, në Ukrainë, si dhe në shqiptarë të mërguar në viset e ndryshme të botës para Luftës se Dytë Botërore dhe në këtë dhjetëvjeçarin e fundit.
Gjuha shqipe mësohet dhe studiohet në disa universitete dhe qendra albanologjike në bote, si në Paris, Romë, Napoli, Kozencë, Palermo, Shën Pjetërburg (Leningrad), Pekin, München, Bukuresht, Selanik, Sofie, etj.

“Sumerianët”, - Djepi i Vërtetë i Kulturës Botërore, - Gjuha e tyre, Shqipja
Në Fillim - Sumerianë, pastaj Pelazgë/Pelargë, më pas Ilirë e Arbër, e sot SHQIPTARË

Nga: Anastas S. Shuke

Në librat e shkollës 8-vjeçare apo të mesme kemi mësuar se Laibnici, matematikani e filozofi gjerman i shekullit 17, ishte njëkohësisht edhe albanolog i madh. Ndokush pyeste se ç’lidhje ka albanologjia me matematikën por nuk gjente përgjigje në ato libra. Asnjë herë nuk është përmendur thënia e tij se: “Nëse doni të zbuloni historinë para Krishtit dhe shkencat e asaj kohe duhet të studjoni gjuhën shqipe”. Dhe i madhi profesor Eqrem Çabej thotë:
“HISTORIA E GJUHËS ËSHTË HISTORIA E POPULLIT QË E FLET”.
Sa pak histori e kombit dhe sa e cunguar i është servirur ajo brezit tonë...!!!
Krenaria kombëtare, identiteti kombëtar, apo patriotizmi kërkon një mbështetje të fuqishme e REALE, përndryshe ajo nuk mund të jetë një shtysë drejt përparimit kombëtar, por kthehet në parullë pa vlerë. Krenaria kombëtare është Baza më e Thellë Morale e njeriut, Stimuli moral më i Natyrshëm në gjithë aktivitetin e tij. Formimi i Personalitetit të çdonjërit nga ne, bazohet në rradhë të parë në rrespektin ndaj Vetes dhe Kombit, prandaj njohja e Historisë së Kombit është elementi fillestar i Kulturës. Vini re këtu vëmendjen e fqinjëve tanë dhe luftën e tyre për problemet e identitetit, si dhe agresivitetin në rritje kundër identitetit shqiptar. Ne shqiptaret duhet të mësojmë nga fqinjët një gjë: Presioni është Art më vete, dhe si i tille duhet patjetër të përdoret vazhdimisht, e sidomos kur raporti i forcave nuk është në anën tonë. Për këto arësye, Identitetit tonë Kombëtar duhet ti hiqet mbulesa e rëndë mijravjeçare e mosdijes dhe e harresës dhe media e shkruar dhe ajo vizive duhet ti bëjë një “Reklamë” të madhe studimeve dhe zbulimeve të fundit apo të mëparshme për gjuhën shqipe dhe identitetin tonë kombëtar, dhe historianët e gjuhëtarët tanë duhet të jenë shumë më aktivë sot.
GJUHA është themeli i kombit, ajo që na bën të veçantë nga të tjerët. Ne shqiptarët krenohemi mjaft me heroin tonë kombëtar “Skënderbeun”, si pjesë madhore e mozaikut tonë të identitetit, e që shpesh përpiqen të na e vjedhin, e sidomos tja ulin vlerat. Megjithatë duhet patur parasysh se, Skënderbeu i përket një periudhe mjaft më të vonshme kohore se zanafilla e kombit tonë, e cila shtrihet në mijëvjeçarë. Pra, aftësia konkuruese që nevojitet për të shërbyer si “shtyllë qendrore” e krenarisë kombëtare, e identitetit tonë kombëtar, kufizohet, për arësye se i duhet të përballet me identitetin e kombeve të tjerë, të cilët janë bazuar përgjithësisht në periudha kohore mjaft më të hershme, dhe në vazhdimësi. Në mënyrë që “Krenaria Kombëtare” të ulet “këmbëkryq” në subkoshiencën tonë për të na dhënë qetësinë, forcën dhe stimulin e pakrahasueshëm dhe aq të nevojshëm sot, na duhet të bazohemi në një shtyllë mjaft më të vjetër në kohë, rreth së cilës të mund të mblidhet e të qëndrojë fort i gjithë mozaiku gjigant i historisë sonë, i Identitetit tonë Kombëtar.
Historia është Politikë, KRENARI dhe UNITET, forcë shtytëse e kombit. Prandaj çdo shtet dhe çdo klasë politike duhet të investojë më shumë për zbulimin e saj. Dikush thotë, ç’na duhet historia?! Le të shohim Amerikën që me pak histori, vetëm në 200 vjet, ka arritur majat, dhe të ecim përpara pa u interesuar për historinë. Por njëkohësisht ata thonë edhe se nuk ka dokumenta historike në shqip, se Ne, nuk paskemi as histori, as heronj, pra jemi kot...?!
.... dhe të gjithë e kuptojmë se kur mendon se je kot, vetëm demoralizohesh e nuk shkon përpara. Arijnë deri aty sa qesëndisin paturpësisht “shqiptarizmën”??!!. Do hyjmë në Evropë thonë..., por aty duhet hyrë me dinjitet, e Identitet. Jo nga dera e pasme!
Gjithashtu duhet të kuptojmë se për shkak të ndarjes së kufijve që kemi sot, Ne shqiptarët kemi “ndjesi” e koncepte më të “ngushta” apo më të “ulta” për veten, krahasuar me ato të shekullit të 19 e më parë. Ndarja jo e favorshme e kufijve siç janë deri sot, solli “nevojën” për korrigjimin, në fakt dëmtimin, e vetëdijes sonë kombëtare.
Pse na pranon me vështirësi Evropa, vetëm për nivelin e sotëm apo..., sepse ajo, dhe ne vetë, nuk e njohim prejardhjen tonë, historinë dhe zanafillën tonë, me të cilën të prezantohemi në Evropë. Edhe në një prezantim të thjeshtë midis njerëzve të panjohur ne kërkojmë të dimë për prejardhjen e personit që kemi përballë. Mosnjohja sjell frikë dhe pasiguri. E njëjta logjikë vlen për marrëdhëniet midis shteteve.
E pra, Evropa nuk na pranon, “nuk na jep Vizë”, nëse nuk njohim dhe nuk ja tregojmë asaj Historinë tonë, elementin fillestar të kulturës.
Arma jonë kryesore, - Shtylla e Identitetit tonë, me të cilën do të përballemi me konkurentët tanë për të rivendosur Historinë, duhet dhe do të jetë, veçoria bazë e ekzistencës së një Kombi, - Gjuha.
Shqipja është Gjuha e Parë e shkruar në Botë, është Gjuha e Fillimit!!!
Po, po, mos kini frikë, Provat janë të shumta dhe Sistematike. Ato gjenden në mbi 200.000 “libra” (pllaka me shkrim kuneiform) të kulturës më të lashtë të botës, asaj Sumere. Pasardhësit Akkadianë e Babilonas, e kanë quajtur atë vend, Sumer/Shumer apo “Shum Erë”. Vetë Shumerët e quanin KI.E.NGIR, që do të thotë Tokë e Ngirë, e nginjur, e ngopur, Tokë e begatë.
Provat gjenden edhe në 3-4 miliard kopje të BIBLËS, në të gjithë botën. Besohet se tregimet biblike, veçanërisht kapitulli i parë, zanafilla/genesis, janë me prejardhje nga shkrimet e pllakave sumere si “Eposi i Krijimit”, apo nga kopjet e tyre Akkadiane.
Bibla është përkthyer në mbi 2.000 gjuhë të ndryshme por pjesa e parë e 39 librave përbërës të "Dhjatës së Vjetër", e quajtur Zanafilla, paragrafi 6:4, e përmban provën SHQIP, me fjalën " NË FILLIM". Ajo, ka qenë problem i madh për përkthyesit, të cilët përfundimisht e kanë lënë në gjuhën origjinale, dhe kështu shprehja “Në fillim” është një nga provat më të rëndësishme për prejardhjen nga gjuha SHQIPE, edhe të tregimeve biblike.
Një provë tjetër, përsëri në Bibël, është fjala “Mallkim”, e shkruar si “Mal’akhim”, në zanafilla – 18:20, 19:12.
Prova më e fuqishme për zanafillën e identitetit shqiptar, është e lidhur me popullsinë e lashtë “Sumere” e përqendruar midis lumenjve Tiger dhe Eufrat në Mesopotami apo Irakun jugor të sotëm. Të mbiquajturit Sumerianë, janë Realisht, gjeneza apo zanafilla e njerëzimit, djepi i gjithë kulturës botërore. Shumëkush e pranon tezën se Bibla është histori e njerëzimit, dhe ajo thotë se FILLIMI është në Mesopotami. Mos jemi Ne pasardhësit e Sumerëve? Po atëherë, nuk qenkemi autoktonë? Jo, ne jemi po aq autoktonë sa gjithë europianët. Jemi këtu që nga periudha prehistorike, që nga koha e dyndjeve Indo-Europiane, që nga koha e shkatërrimit të Shumer-it rreth 4.500 vjet më parë.
Vini re gjithashtu se, nga materialet e shumta figurative, edhe 3-dimensionale, të zbuluara e analizuara del se nga pikëpamja racore sumerianet nuk ishin afrikanë me buzë të trasha siç mund të aludojë ndokush, por kishin tiparet mesatare të racës së pastër Shqiptare.
Në hierarkinë e historisë antike Shumerët vendosen përpara Akkadëve, Babilonasve apo Egjiptianëve. Sumerët kanë lënë një trashëgimi mjaft të gjerë e mjaft të pasur, në të gjitha fushat, e shkruar në mbi 200.000 “Libra”/pllaka me shkrimin në formë kunje ose “Kuneiform”, i gdhendur mbi argjilë e cila më pas piqej e kështu ka mbërritur deri në ditët tona në materialet e shumta arkeologjike që gjenden në shumë muze dhe universitete të botës. Gjuha Sumeriane është gjuha e parë e shkruar në botë me shkrimin kuneiform piktografik, e më pas me kuneiform abstrakt. Sa i përket periudhave kohore ka mendime të ndryshme ku përmenden fillimi në vitet 13.000 BC, pas përmbytjes së madhe, ose periudha e quajtur para-klasike midis 5.300 deri 2.600 BC, dhe klasike midis 2.600 deri 2.300 BC. Gjuha Sumeriane mendohet se u fol deri nga fundi i mijëvjecarit të tretë para Krishtit, midis 2.300-2100 BC, kohë kur ka një shkëputje dhe vendin e saj e zënë perandoritë Akkadiane e Babilonase. Shkrimi kuneiform u përdor në vazhdimësi dhe gjuha Sumeriane është shkruar në fjalorët antikë Akkado-Babilonas, e në dokumente të tjera deri në vitet 100-200 AD.
Gjatë mijëvjeçarit të tretë BC duhet të ketë ndodhur edhe shkatërimi i kulturës së madhe Sumere, ngjarje e cila rezulton e vërtetuar nga dy momente: Shkatërrimi i qyteteve të Sodom dhe Gomorrah sipas Biblës, dhe dy dokumentet e gjetura në pllakat sumeriane të cilat flasin për shkatërrimin e Shumer-it:
1-“Erra Epic” ose “Eposi i Erës” (sumerian = “Erra”) dhe
2-“Lamentation over desolation of Shumer”, -“Vajtimi për shkatërrimin e Shumer-it”.
Nga përkthimi i tyre në anglisht kuptohet se aty flitet për një Erë të fortë shkatërrimtare dhe vrasëse e sëmundje-sjellëse, e cila çoi në zhdukjen përfundimtare të të gjithë kulturës dhe jetës në Shumer. Ky shkatërrim duhet të jetë shoqëruar edhe me dyndje të popullsisë së mbetur gjallë, në drejtim të veriut e veri-perëndimit. Pranimi si realitet i këtij migrimi, i mbështetur edhe në gjetjet arkeologjike, konfirmon konceptin e dyndjeve dhe të gjuhëve Indo-Europiane ku shqipja bën pjesë si dega e parë dhe e pavarur e pemës IE.
Studiuesi dhe shkrimtari i njohur, azerbaixhano-amerikani Zecharia Zitçin, ka studjuar kapitullin “Zanafilla”/(Genesis) të Biblës dhe që aty ka kaluar në kulturën greke, hebraike e deri në studimin e shkrimeve sumere, të cilat, thotë ai, shërbyen si burim për tregimet Biblike. Nga ana tjetër, librat “Kronikat e Tokës” të Zitçinit, janë të mbushur plot me shembuj fjalësh apo shprehjesh sumeriane, analiza historiko-logjike e të cilave tregon se ato zbërthehen etimologjikisht ose mund të LEXOHEN SHQIP. Ndryshimet fonologjike midis dy gjuhëve, Shqip dhe Sumerian janë shumë të pakta, shpesh inekzistente. Gjuha Sumeriane mendohet se është “agglutinative” ose me fjalë që formohen nga bashkimi i fjalëve më të thjeshta, dhe pra, nuk pranohet që ajo të jetë e lidhur me grupin Indo-Europian. Por…….?!
Nga studimi i përkthimeve të shkrimeve sumere në anglisht, rezulton se nga leksiku prej afër 700 “fjalësh”, që në fakt janë shprehje dhe fjali, të gjuhës Sumeriane, të “standartizuara” deri më sot në fjalorët Sumerian-English, të paktën 30-35% zbërthehen në fjalë shqip apo lexohen thjesht SHQIP, edhe me shqipen e sotme, kryesisht me dialektet geg, por ka raste edhe atë tosk. Ndarja e të ashtuquajturave “fjalë”, në fakt shprehje apo fjali, në fjalë më të thjeshta shqipe vërteton se gjuha sumeriane është “agglutinative”, por njëkohësisht ajo është edhe Indo-Europiane sepse zbërthehet apo është e barabartë me Shqipen. Në këta fjalorë Sumerian-English mund të ketë edhe përzierje me gjuhën e mëvonshme semitike Akkadiane e Babilonase, kjo sepse ata vazhduan të përdorin shkrimin kuneiform në tekstet e tyre. Gjithashtu saktësia e “përkthimeve” të teksteve sumeriane nuk është e lartë edhe sepse baza e përdorur për fillimin e studimit nga Sumerologët kanë qenë fjalorët e lashtë Sumerian – Akkadian dhe jo tekstet origjinale Sumeriane. Siç e pranojnë edhe vetë disa prej tyre, mungesa e folësve të gjuhës Sumeriane dhe aritja tek ajo nëpërmjet “filtrit” Asiro-Babilonas, si edhe problemet e shkrimit kuneiform kanë sjellë pasaktësi dhe pasiguri në procesin e përkthimit.
Prezenca e shqipes është plotësisht e dukshme në të gjitha pjesët e kulturës materiale e shpirtërore të shkruar në pllakat shumere, si në astronomi e astrologji, në toponime dhe emra “zotash”, gjysëm-zotash, mbretërish e prijësash, në emërtime objektesh, pajisjesh, në fjalë të përdorimit të përditshëm, përfshirë emra, folje, ndajfolje, nyje. etj. Pas konsiderimit edhe të metodave krahasimore të pranuara botërisht, rezulton se:
Gjuha dhe Identiteti Shqiptar shtrihen dhe e kanë zanafillën në “Shum.er”, në kulturën më të vjetër të botës, midis 13.000-2.300 vjet BC.

Le të analizojmë tani provat e përmendura më sipër:
1.“Nefilim” = “Në fillim”.
Do të flasim më tepër për të sepse dihet se ajo përdoret tepër shpesh, në të folurin e përditshëm. Vini re se Zecharia Zitçin e ka përkthyer nga “hebraishtja e vjetër”, “Nefilim”= “ata që u rrëzuan”.
Në fakt zbulimi është bërë jo duke analizuar studimet apo librat e Zitçin, por duke krahasuar versionet shqip dhe anglisht të Biblës të botuara në vitin 2005 e që përputhen edhe me botime të tjera të saj.
Ju lutem lexoni paragrafin përkatës të Biblës në shqip e anglisht, si edhe shpjegimin që vijon:
5:32 Dhe Noe-ja u bë pesëqind vjeç. Pastaj Noe-së i lindi Semi (Shem), Kami (Ham), dhe Jafeti (Ja' pheth).
6. Tani njerëzit nisën të shtoheshin mbi faqen e tokës dhe u lindën bija. 2. bijtë e Perëndisë (ëngjëjt) filluan të vinin re që bijat e njerëzve ishin të bukura. Kështu, nisën të merrnin për gra të gjitha ato që zgjodhën.... 4. Nefilim-ë kishte në tokë në ato ditë, madje dhe më pas, kohë kur bijtë e Perëndisë patën mardhënie me bijat e njerëzve dhe ato u lindën bij. Ata ishin të fuqishmit e kohëve të lashta, (Herkuli etj), burra me famë.
I njëjti paragraph i Biblës në anglisht është si vijon:
6.1 Now it came about that when men started to grow in numbers on the surface of the ground and daughters were born to them. 2. then the sons of the God began to notice the daughters of men that they were good-looking; and they went taking wives for themselves, namely, all whom they chose....
4. The Neph'i-lim proved to be in the earth in those days, and also after that, when the sons of the God continued to have relations with the daughters of men and they bore sons to them, they were the mighty ones who were of old, the men of fame.
Tani lexoni me vëmendje shpjegimin e mëposhtëm:
Dihet se në çdo shkrim apo gojdhanë që përkthehet në një gjuhë tjetër, emrat dhe toponimet, normalisht, nuk ndryshohen nga përkthyesi, mbeten në gjuhën origjinale. Në rastin e tregimeve Biblike, për ta kuptuar, duhet të dimë se asokohe "emri" ishte një fjalë apo shprehje që tregonte cilësitë e personit apo të vendit që emërtonte. Aty flitet për fillimin e njerëzimit, koha kur engjëjt (ndoshta bijtë e "vizitorëve nga kozmosi"/ Zotave) pëlqyen gratë e tokës dhe fryti i lidhjes së tyre ishin gjigantët apo të famshmit e kohës së fillimit. Duke e analizuar me kujdes këtë paragraph të Biblës, kuptojmë se “Nefilim” në fakt nuk janë vetë gjigantët, po Nefilimët ishin prezent në tokë para e pas kohës së gjigantëve. Sipas Z.Zitçin “Nefilim” ishin Zotat e parë që erdhën në planetin Tokë, ata që krijuan njeriun e sotëm, “Homo Sapiens”, dhe i mësuan atij gjithshka, ndoshta edhe cilësinë bazë njerëzore, të folurën, - në gjuhën e tyre. Ndoshta “gjigantët”, për ekzistencën e të cilëve ka edhe gjetje të freskëta arkeologjike në Indi, u shërbyen Nefilimëve për ndërtimin e piramidave të Egjyptit që sot mendohet se janë ndërtuar rreth 10.450 vjet para Krishtit. Përmendim këtu se edhe shkrimi “egjyptian i vjetër” duket të jetë bazuar në gjuhën shqipe, germat egjyptiane janë germat e para të fjalëve përkatëse nga gjuha shqipe. Ato germa janë vizatime simbolike të objekteve, emërtimet e të cilave, vetëm në shqip e kanë germën e parë të njëjtë me simbolin/germën përkatëse të alfabetit egjyptian, si p.sh. germa “D” paraqitet në alfabetin “egjyptian” me një skicë të pëllëmbës, dorës; pra D-dora, etj.
Përfundimisht, rezulton se shprehja "Nefilim / Në fillim" lidhet plotësisht me brendinë e paragrafit 6:4 të Zanafillës, dhe është thjesht "SHQIP", shihni fjalorin e gjuhës shqipe me rrënjën “fil” (filiz, fill, filloj, fillim, zanafillë, etj).
Shpjegimi i mësipërm është shumë më logjik se ai që jepet në përkthimin shqip nga anglishtja të këtij paragrafi të Biblës, që e shpjegon fjalën "Nefilim", nga "Hebraishtja e vjetër", me fjalën "Rrëzues", e që nuk ka asnjë lidhje me brendinë e atij paragrafi dhe as me pjesën tjetër të tregimeve Biblike.
Fjala "Në Fillim" ka mbetur në gjuhën origjinale,- SHQIPE,- sepse nuk është kuptuar lidhja e saj me brendinë e paragrafit, duke mbetur e papërkthyer.

2. “Mal’akhim” = Mallkim
Në zanafilla 18:20, 19:12, – paralajmërimi i zotit për shkatërimin e Sodomës dhe Gomorës. Kjo fjalë mund të jetë formuar nga dy fjalët shqipe “Mal” dhe “ikim”, duke shpjeguar edhe etimologjinë e fjalës Mallkim, që do të thotë “të ikësh në mal”, larg nga e keqja, dhe dihet se “mal” dhe “ik” apo “hik” janë thjesht shqip. Kjo fjalë është përkthyer në versionet e ndryshme të Biblës si “paralajmërim”. Zecharia Zitçin, thotë se në hebraishten “e vjetër” fjala “Mal’akhim” do të thotë “të dërguar” (engjëjt, të dërguarit e zotit) por ky kuptim nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë logjike në ata paragrafë dhe përkthyesit e kanë zëvendësuar me fjalën “paralajmërim” dhe e kanë hequr fare këtë fjalë në mjaft raste. Kuptimi shqip “Mallkim” është plotësisht i lidhur me logjikën e ngjarjeve në ata paragrafë dhe shumë afër me kuptimin e fjalës “paralajmërim”.
Etimologjia “Mal ikim” e fjalës mallkim, na vjen në ndihmë për vërtetimin e shpërnguljes së Sumereve “larg nga e keqja” drejt zonave më të sigurta e të mbrojtura malore, kujtoni këtu veçanërisht tekstin Sumerian “Vajtimi për shkatërrimin e Sumerit”. Njëkohësisht “Mal ikim” është një mbështetje për tezën e pranuar botërisht të dyndjeve Indo-Europiane. Në këtë logjikë mund të konfirmohet se etimologjia e emrit “Pellazg” vjen nga “Pe Larg”. Pe-Largët ishin popullsia para-Ilire që erdhi nga vendi i largët i Shumerëve rreth mesit të mijëvjeçarit të tretë BC, pas shkatërrimit të kulturës Shumere.
Arrijmë kështu në Vargun plot Muzikalitet:
Nephilim/Në Fillim - Sumerianë, pastaj Pelazgë/Pelargë, më pas Ilirë e Arbër, e sot SHQIPTARË!

3. Tani analizoni etimologjinë e disa fjalëve e shprehjeve Shumere, ku janë zgjedhur ato më të kuptueshmet dhe nga fusha të ndryshme të kulturës. Leksiku i plotë tre-gjuhësh Sumerian-English-Albanian i përpunuar sipas kërkesave të metodologjisë krahasuese gjuhësore do të botohet së shpejti. Kollona e parë paraqet fjalën apo shprehjen Sumeriane, kollona e dytë paraqet zbërthimin etimologjik shqip dhe në shumicën e rasteve është e barabartë (veçse e ndarë në pjesë) me fjalën/shprehjen/fjalinë sumeriane, dhe në fund paraqitet referenca apo burimi kryesor i analizuar në studim:


SUMER/SHUMER = Shum Erë , - Sitchin
KI = Ki = Ky, dheu, planeti Tokë, - Sitchin
KIENGIR = Ki e Ngir=Tokë e ngirë, e nginjur, Tokë e begatë, e quanin vetë Sumerianët
EDIN (Eden) = E Din, ka dituri, - kujtoni pemën e dijes në kopshtin e Edenit, - Sitchin
NIBIRU= Ni Bir a =Një Bir ësht=Planeti i 12-të, i “Nefilimëve”Zitçin e përkthen “a son”)
KINGU= Ki nguc = Ky ngjitur/nguc, Hëna
ANNUNAKI = Arnun a ki = ardhun a ki, i ardhur është ky. (“Ar dun a ki”, -Sitchin)
NINIB = Ni Nip = Një Nip, Webster’s online
ISHTAR, ESHDAR, ASTARTE = Ishte Ar, Esht Ar, Asht e Arte = emra të Afërditës
BABBAR = Ba Bardh = Zot i drejtësisë, zbardh, ndriçon, sqaron, vendos, -Sitchin
EBABBAR = E Babbar = e Babbar-it = (tempulli, shtëpia) e Babardh-it, Webster’s online
ETANA = E Tana = E Tëra, e gjitha = Mbreti Sumer që bëri i pari të gjitha Ligjet, Shtetin.
ENGIZ = E ngiz = e ngjiz, gatuaj
KASHURRA = Ka shurr a = që ngjall respekt nga Frika, - Webster’s online
KUR1 = Gur, Mal, k~g
KUR2 = Kur
KUR3= Kurrë
KURRANI = Kur ra ni = Kur erdhi/zbriti një (angl. – when he entered, -wikipedia)
MA = Ma = Mban, mjet transporti
ME = Me = (me) vegël, me mjet
MAGUR = Ma Gur = anije transport minerali (gurësh), Sitchin, Webster’s online
NARU = Na ruan, na kujton, neron/nderon = Memorial/Lapidar, Sitchin
ESERU = E she/ze E ru = burgos -Webster’s online
KASADU =Ka sa du = u mbush, arriti - Webster’s online
KURNUGIA = "Gur në gji a"= Minierë, Sitchin
KURNUGIA = Kur nuk ja = kurrë nuk kthehet, - Webster’s online
KIINDAR = Ki i ndar = dhé/tokë e ndarë, plasaritje e tokës/dheut, Webster’s online
KAGAL/ABULLU= Ka kalim ose a mbyllur = Porta, Webster’s online
EMUQA = E Muqa, E mujta, Webster’s online
DAKU = Gjaku = Ekzekutoj, vras, Webster’s online
HURASAM = MASARUH = Masa Ruhet = para, lek, Webster’s online
NISILIMZAKARU = Ni Silim Za Ka Ru = një qëllim fjalë ka rujt=Betim,- Webster’s
DIMTU = Dimtu = dëmtuar, Webster’s online
KUNUKUM = Ku nuk um (humb) = Mbyll hermetikisht, vulos, Webster’s online
IZZAKKARA= I Za ka ra = një fjalë ka dalë = thonë, thuhet, saying, -Webster’s online
RIKISTU = Ri Kishtu = e lemë kështu = marrëveshje, agreement, -Webster’s online
EPESU = E peshoj = e trajtoj, e diskutoj, e vlerësoj, Webster’s online
MASKIM = Ma shkrim = shkrues, inspektor, Webster’s online
EPINUUM = E punuam nga ku rrjedh përkthimi i sumerologëve: Epin=plug
ANUNERIA = Anu Neri a = Anu njeri asht (Anu, perëndia kryesore)
UGBIA = Ug bie a = Nuk bie asht (flitet për Anu-n)= lart (above)
SIPPAR = Si i Par / Sipër = qytet kryesor (si i parë) në Shumer, ku ishte perqendruar pushteti gjyqësor. Sitchin
URIM = Urim = Ur, - Kryeqytet i 3 Dinastive Ur I, Ur II, Ur III, mbi 1000 vjet total
Gjithe sumerologjia/asirologjia boterore e ka fshehur me nje arsye teper banale emrin Urim, se gjoja fjala “Ur” na qenka anglishtifikimi i fjales “Urim”.
FARA period = periudha e FARA = Periudha e Farës, e fillimit, quhet periudha para 2.600 BC.
FARA = Far a= F-filli A-asht R-ru(jt)= ADN-ja asht rujt, ku ruhet ADN,- në farë; vetë fjala “Fill” tregon vetë vargjet e ADN-së, që janë në formë filli.

Etimologjia e fjalës Fara, është nje nga faktet e shumta se shqipja ështe gjuhë tepër e integruar e shkencore, “Gjuha Shqipe Asht Formul Matematike”
Kujtoni këtu studimet e Sitchin, ku flitet për nivelin tepër të lartë të dijeve shkencore në Shumer, sidomos në astronomi, mjekësi/kirurgji, etj., ato që sot njihen si Sekretet e Vjetra.

Zbërthimet etimologjike të mësipërme janë bërë sipas fjalorëve sumerian-english të standartizuar, pra të pranuar botërisht. Pjesërisht janë zbërthime me mbështetje historiko-logjike që nuk gjenden në ata fjalorë. Të bën përshtypje se Sumerologjia botërore (ajo Shqiptare çuditërisht nuk ka ekzistuar deri më sot), në asnjë rast nuk ka marrë në studim ndonjë lidhje të Shqipes me gjuhën Sumeriane megjithëse janë marrë për krahasim shumë gjuhë të popujve të vegjël apo edhe të fiseve më të humbura të botës. Shpresoj që tani e tutje të rritet vëmendja në këtë drejtim këtu në Shqipëri, sepse realisht do të duhet një punë mjaft e madhe që këto përfundime të kuptohen e të pranohen nga Sumerologët e huaj, sepse kjo gjë që do të sillte mjaft ndryshime në gjuhësinë botërore e cila ka sot një histori rreth 150-200 vjeçare.
Pra, Shqipja është vërtet Gjuha e Fillimit, gjuha e Nefilimëve dhe e Sumerëve. Me Shqipen do të lexohen shumë më saktë edhe shkrimet apo Sekretet e Vjetra Sumeriane, për të cilat interesi po shtohet çdo ditë e më tepër në të gjithë botën. Le ta kenë Shqiptarët meritën e zbulimit të tyre!!!.
“Të Dish do të thotë: Të kesh Fuqi”.

... dhe qëndron më tepër se aktuale thirja e rilindasit të madh A.Z.Çajupi:
Shqipëtar mos rri, po duku, Shqipëtar!
Zoti e ka bekuar Shqipen dhe Shqipërinë, -e vërteta vonon por nuk harron...
e thotë vetë Bibla !!!

George Fred Williams
SH Q I P T A R Ë T
Përkthyer nga anglishtja prej Shaban Ballës
Drejtësia dhe e vërteta nuk janë mbrojtje ose
arësye në sallat e diplomacisë
Djali jem, ti nuk e di se me sa pak mëshirë
qeveriset bota
Tiranë - Shtypshkronja “Dielli” - 1934


Origjina e Shqiptarëve
Mbrapa në kohët parahistorike, para se poetët e
Homerit të këndonin për perënditë e tyre dhe
heronjtë e përrallave, përpara se të shkruhej gjuha
greke, rronte një popull i qujtur Pellazg. Herodoti
(484-425 p.e.s.) iu vesh Pellazgëve historinë e cila
këto i përmend shumë më parë se sa qytetërimin e
grekërve; punimi i ashpër që mbulon anët e
Panteonit në Athine akoma quhet Pellazgjik. Këta
ndërtuan mure të mëdhenj që quhen ciklopike dhe
për të cilët Prof. Pokok thotë që qenë ndërtuar
shumë më përpara se të egzistonin grekërit e
Homerit. Prej kësaj race të fortë parahistorike
mbetën vetëm Shqiptarët. Vetëm në kohë të vona u
shkoqit se Pellazgët qenë Ilirianët e vjetër, e para
degë Indo-Europiane, perandoria e të cilëve
shtrihesh që nga Azia e Vogël deri në Adriatik dhe
nga Veriu deri në Danub. Nga studimet e
10shkrimtarëve të rinj, si Prof. Maks Myller dhe Prof.
Pot, në gjuhën Shqipe u bë e qëndrueshme kjo
origjine. Këto Ilirianë, që rrojnë akoma në Shqipëri
si Toskë, u shpërndanë edhe në Itali dhe njihen si
Toskë, Toskanë, Etruskë.
Është e kotë të kërkohet për perënditë e Greqisë në
etimologjinë e gjuhës së saj. Në gjuhën Shqipe këto
janë shumë të qarta dhe domethëniet e tyre shumë
të drejta. Për shembull, Kaos është hapsi, hapësira;
Erebus, biri i Kaosit, është er-het-os, me e bërë të
errët; Uranos është I-Vran-os, domethënë zana e
reve, vranët; Zeus, Zaa, Zee, Zoot-Zot, zë rrufe;
Athena është E thëna, me thënë fjalën; Nemesis,
nemës, domethënë nam, thirrje e djallit; Muse,
Mosois, është mësuesi; Afërdita domethënë afër
ditës, agimi. Kur do të jetë studiuar mirë gjuha
Shqipe dhe kur do të jenë zhvarrosur gojëdhanat e
saj, atëhere shumë nga veprat e Homerit do të
rishkohen dhe ca nga ato do të jetë nevoja edhe të
korigjohen. Herodoti nuk e pati ditë që emrat e
heronjve të veprës së Homerit ishin fare qartë në
gjuhen Pellazgjike. E deri edhe emri i vet i Homerit
mund të gjurmohet në gjuhën Shqipe: I mirë, dhe
në formën Imiros do të thotë poezia e mirë.

Vendi ku jan gjetur mbishkrimet e lashta ne gur quhet GJIRI I GRAMES.Kur zbret Llogaran ne te djatht rreth 1-2 ore me kembe.Ai eshte nje gji i vogel me shkembinj te thepisur nga tre ane me detin perball.

NAIM FRASHERI
GJUHA JONË
1 Vëllezër Shqipëtarë!
2 Të prekim urtësinë,
3 Të zëm’ udhën’ e mbarë,
4 Të ngjallim Shqipërinë.
5 Shqipërija ka qënë,
6 Edhe po do të jetë,
7 Po sot në ditët tënë
8 Të metë të mos ketë.
9 E ka nderuar Zoti
10 Gjithënjë Shqipërinë,
11 Ish fort mirë qëmoti,
12 Do bëhet dhe taninë.
13 Sa ishte trimërija
14 N’atë kohët të vjetrë,
15 Kish emrë Shqipërija,
16 Sa s’kish nonjë vënt tjetrë.
17 Sa burra kordhëtarë
18 Ka nxjerrë Shqipërija,
19 Më pastaj e më parë
20 Q’i shkruan Istorija.
21 Ajo ish koh’ e zjartë,
22 Dhe kish mundime tepër,
23 Po sot pendë dhe kartë
24 Na duhet, nukë tjetër.
25 burra Shqipëtarë,
26 Të marim dituritë,
27 Se s’ësht koh’ e parë,
28 Tani lipsetë dritë.
29 Të shkruajm gjuhën tënë,
30 Kombinë t’a ndritojmë,
31 Gjithë ç’ësht’ e ç’ka qënë
32 Nga dalëzë t’a msojmë.
33 Pa shihni ç’gjuh’ e mirë!
34 Sa shije ka e hije,
35 Ç’e bukur’ edh’ e lirë,
36 Si gjuhë Perëndije!
37 Shum’ e bardhë kjo ditë
38 Për gjithë Shqipëtarët,
39 Do na sjellë një dritë,
40 Që s’e kishin të parët.
41 Kjo dritë do na bjerë
42 Të gjitha mirësitë,
43 Dhe gjithë dot’ i ngrerë
44 Dëmet’ e marrëzitë.
45 Si lum kush zë të mbjellë!
46 Lum kush vë bëtë pemë!
47 Se kjo ka për të pjellë,
48 S’mbulohetë me remë.

Mos harro gjuhën e nënës

GJUHA SHQIPE ESHTE NJE GJUHE,KU, VENDI DHE NJEREZIT E SE CILES FLITET,KA PARE THELLE NE HISTORI PUSHTIME,SHTYPJE DJEGJE E SHFAROSJE PER SHEKUJ E SHEKUJ ME RRADHE DHE AJO JA KA DALE TE MBIJETOJE.INDIVIDET,GRUPE TE CAKTUARA SHOQERORE,POPULLATA TE VECANTA MUND TE JENE ASIMILUAR MGA PUSHTIMET DHE PUSHTUESIT POR JO GJUHA NE TERESINE E SAJ .KJO GJUHE E KA VERTETUAR MBIJETESEN NE KUSHTE SHUME HERE ME TE VESHTIRA SE NE KUSHTET E SOTME.KESHTU MENTALITETI IM MBETET FIKS DHE I PANDRYSHUAR SE AJO NUK MUND TE ASIMILOHET NE CFAREDOLLOJ RRETHANASH TE TJERA QE MUND TE NDODHET NE TE ARDHMEN.PSE DILET NE KETE KONKLUZION?
SEPSE GJUHA SHQIPE ESHTE GJUHA MEME NGA KANE DALE TE GJITHA GJUHET E TJERA DHE E KA SPROVUAR VETEN NGA PUSHTIMET MIJERAVJECARE GREKE,ROMAKE,BIZANTINE,OTOMANE ETJ,ETJ AJO NUK ESHTE ASIMILUAR POR KA MBIJETUAR KA MARRE DHE KA DHENE ME GJUHET E TJERA DUKE QENDRUAR ME DINJITET ATY KU ESHTE SOT SI NJE GJUHE QE I BEN KARSHILLEK TE GJITHA GJUHEVE BIJA.KJO GJUHE SJELL HISTORI DHE BEN HISTORI.AJO VERTETON DHE FAKTON.AJO DALTON MBI TERE ATA QE DERI DJE NUK JA KANE VLERESUAR RENDESINE.
GJUHA SHQIPE DUKE QENE GJUHE MEME KA AFTESINE TE PERSHTATET,TA MARRE FJALEN E HUAJ,TA PERPUNOJE DHE NE VAZHDIMESI ME KALIMIN E VITEVE TA PRANOJE SI TE SAJEN DUKE E BERE TE FAMILJARIZOHET DHE ME FJALET E TJERA QE NE ORIGJINE JANE TE SAJAT.KJO GJE MUND TE KRAHASOHET ME SHENBUJ MGA ME TE NDRYSHMET.TEKNOLOGJIA E PERPARUAR NUK E TREMB FARE SHQIPEN.AS ANGLISHTJA E AS NJE GJUHE TJETER NUK KA SE SI TE PREDOMINOJNE MBI GJUHEN SHQIPE.KOHA DO TE VERTETOJE SE DHE NESE NE TE ARDHMEN NE MBARE NJEREZIMIN DO TE FLITET NJE GJUHE KJO DO TE JETE SHQIPJA PASI CDO GJUHE TJETER E FOLUR TREGON NJE PERFUNDESI TE SAJ SEPSE JANE GJUHE BIJA DHE GJUHE ARTIFICIALE TE KRIJUARA PAS SAJ.GJUHEN NJERIU E KA NE GEN,NE QENIEN E TIJ.AI MUND TE MESOJE SHUME GJUHE POR NE QENIEN E TIJ KA TE MISHERUAR ''MEKANIZMAT'' GJUHESORE NE MENYRE TE NATYRSHME DHE JO NE MENYRE ARTIFICIALE,DHE QE GJEJNE PERPLOTPERPUTHSHMERINE E VET VETEM NE SHQIPEN E FOLUR.

Dekumenta qe sjellin drite mbi hershmerine e te shkruarit te gjuhes shqipe...

Ne një dokument te vitit 1332, shkruar në latinisht nga një murg, i identifikuar si Adam Guillaume ( Arqipeshkvi i Tivarit në Principatën e Serbisë 1324-1341), ose Brocardus Monacus (Frère Brochard), dëshmon për ekzistencën e pare te gjuhës shqipe të shkruar,kjo eshte nje nga te dhenat më të hershme të zbuluara deri më tani.

Teksti i pari i padiskutueshëm eshte ''Formula e pagëzimit dhe Meshari''

Tekstet e hershme të njohur në gjuhën shqipe:


Libri i pare i shkruar ne gjuhen shqipe 'Meshari' i Gjon Buzulut

-" Formula e pagëzimit "(anglisht: formula e pagëzimit), e cila daton në 1462 dhe është autor Pal Engjëlli (ose Paulus Angelus) (ca. 1417-1470), Arqipeshkëvi i Durrësit . Engjëlli ishte një mik i ngushtë dhe këshilltar i Skënderbeut .

Kjo ishte shkruar në një letër pastorale ne një sinod të Trinisë së Shenjtë në Mat dhe lexohet me gërma latine si më poshtë,'' Unte paghesont premenit Atit et birit et spertit senit ("Unë ju pagëzoj ju në emër të Atit dhe të Birit dhe të Frymës së Shenjtë "). Ajo është zbuluar dhe publikuar në 1915 nga Nikolae Iorga .

-Fjalori i Arnold von Harfit (anglisht: leksik Arnold von Harff Ritter së ), i cili daton 1496.

-Një këngë e regjistruara në një copë letër në alfabetin grek,ishte marrë nga një Codex i vjetër . Dokumenti është cilesuar si dekument shqiptar: Perikopeja e përjavshme e Ungjillit,ose e perjaveshmja e Ungjillit Shën Mateut, (anglisht: Zeri i Ungjillit të Pashkëve, apo këngë të Ungjillit të Shën Mateu).

Edhe pse ky dorëshkrim i vjetër ne këngë,është i datuar gjatë shekullit të 14-të, eshtë shkruar në gjuhën shqipe nga një shkrimtar anonim,duket të jetë i shkruar gjate shekullit të 15-të. Dokumenti u gjet nga popullata Arbëreshe,që kishte emigruar në Itali në shekullin e 15.

Në vitin 1967 dy studiues pohojne se kane gjetur një tekst të shkurtër në gjuhën shqipe te shkruar në formatin Bellifortis text, një libër i shkruar në latinisht qe daton në vitet 1402-1405.Shiheni kete dekument me poshte



Ndoshta
teksti shqiptarë më i vjetër i mbijetuar,i theksuar në të kuqe,
dorëshkrimi Bellifortis, shkruar nga Konrad Kyeser rreth vitit 1402-1405.

PJESE NGA LIBRI
''GJURMË TË LETËRSISË SË VJETËR TË
SHQIPTARËVE TË GREQISË
1860-1889''
Arben P. LLALLA

GJUHA SHQIPE NËPËR SHEKUJ


Elementi kryesor i cili dallon arvanitasit nga popujt e tjerë
që përbëjnë shtetin e sotëm grek, është gjuha shqipe, që ata
flasim brenda në rrethin familjar.
Deri në shekujt e mëparshëm gjuha shqipe nuk shkruhej nga
masa e gjerë e popullit të saj, nuk përbënte gjuhën e shkollimit,
këtë gjuhë e flisnin njerëzit e pashkolluar, ishte gjuhë e jetës së
përditshme, prandaj arriti të përcillej nga brezi në brez. Pra,
gjuha shqipe ishte gjuhë popullore dhe jo gjuhë letrare e fetare.
Kështu, njerëzit e diturisë dhe të letërsisë e quanin gjuhën
shqipe gjuhë “barbare”. Gjuha shqipe, duke mos u shkruar,
mund të rrezikonte të humbiste gjatë shekujve, të humbiste
origjinalitetin e saj dhe emocionet shpirtërore. Prandaj,
stërgjyshërit tanë arbër krijuan ninullat, këngët e kreshnikëve
dhe vajet.
Një nga mënyrat e rruajtjes së gjuhës, pra, është kënga.
Kështu, shumë ngjarje të përditshme dhe ngjarje historike u
përcollën brez pas brezi nëpërmjet këngës popullore si në
vargjet e mëposhtme:

Meqë nuk dimë të shkruajmë,
mjaftohemi me të folur,
me këngët dhe me vajet
kujtesa jonë kështu ruhet
Askush nesh nuk dinte të shkruante,
por i bëmë këngë dhe u ruajtën
goja-goja deri më sot
kujtesa jonë e gjallë mbet.

Një tjetër këngë është:
Arvanitasit këndojnë,
gjuhën e tyre mos harrojnë
shiko atë plakun si këndon
edhe gjaku si i qarkullon.
Gojë më gojë ruhet jeta
me këngët e vërteta.
Arvanitasi nuk di të shkruajë,
por me këngë di ti ruajë.

Në një tjetër thonë:
Gjuha jonë vetëm thuhet
nuk e lanë që të shkruhet
bëmë këngë këshillat e urta
që të mos harrohet gjuha.


Vargjet e këtyre këngëve tregojnë qartë dhembjen e
arvanitasve për gjuhën e tyre, por edhe mënyrën e ruajtjes së
gjuhës.
Në vitet e para të krijimit të shtetit grek, një gjerman, mik i
Greqisë, i quajtur Karl Teodor Reinhold, u mor me studimin e
gjuhës shqipe, të cilën edhe e mësoi gjatë qëndrimit të tij
shumëvjeçar në Greqi. Rainhold, shërbeu në flotën detare
greke, ku arriti deri në gradën e kryemjekut. Aty, ai, e mësoi
gjuhën shqipe, që në atë kohë ishte gjuha e kuvendeve në flotën
detare greke, deri në kohën e admiralit të madh të luftërave
ballkanike, arvanitasit Pavlo Kunduriotit, i cili ka qenë dhe
Kryetar i Republikës së Greqisë në vitin 1923. Ai, në shoqërinë
e tij të ngushtë, fliste vetëm në gjuhën e mëmës shqipe. Dhe
rregullorja e parë e Flotës Detare Greke është shkruar në gjuhën
shqipe. Natyrisht, që shumica e grekëve nuk duan ta besojnë
këtë të vërtetë.
Athina, u pagëzua kryeqytet i Greqisë në vitin 1834. Deri
atëherë kryeqytet i Greqisë të pas kryengritjes së vitit 1821
ishte ishulli i Nafplios që banohej me shumicë popullsi
arvanitase. Debatet në Asamblenë Kombëtare në Nafplio
bëheshin në gjuhën shqipe ndërsa rendi i ditës hartohej në
gjuhën greke. Në vitin 1833 kur mbreti Oton vjen në Greqi,
vuri re se populli i tij nuk fliste greqisht, por shqip, ai u
zemërua keqas me njerëzit që e rrethonin.
Me rastin e ngritjes së monumentit të heroit Marko Boçari
në Misollogji, mbajtësi i fjalimit të rastit falënderoi shqiptarët e
Greqisë e të Shqipërisë për ndihmën e madhe dhe sakrificat e
tyre në fitoren e Revolucionit të vitit 1821 dhe të pavarësisë së
Greqisë. Mbreti Oton, që ishte i pranishëm, kur dëgjoi fjalët e
mira për shqiptarët, u çudit dhe u zbeh. Peshkopi Porfirio, që
kryesonte ceremoninë, iu përgjigj mbretit të hutuar me fjalët:
“Po! Madhëri! Shqipëria lindi themeluesit e kombit tënd!” Dhe
pastaj me guxim u kthye nga populli dhe si i tërbuar thirri:
“Mjerë kombi! Mbreti i tij nuk e njeh historinë”

Në veprën e tij “Pellazgjishtja” (Nocetes Pelasgicae), që u
botua në Athinë më 1855, Rainhold e emërton gjuhën shqipe
“gjuha e flotës” dhe këtë titull mban kapitulli i parë i librit të
tij.
Në veprën e sipërpërmendur përmblidhet edhe fjalori i
vogël, të cilit i janë referuar thuajse gjithë gjuhëtarët evropianë
që u morën me gjuhën shqipe.

Gjuha shqipe nuk kishte alfabetin e saj të veçantë, por
arvanitasit që donin të shkruajnë, duhej të përdornin alfabetin e
greqishtes, ashtu siç bënë Kundurioti dhe Ali Pashë Tepelena,
apo me shkronjat latine, siç ndodhte me tekstet e klerikëve
katolikë të Shqipërisë së Veriut dhe të Italisë. Lordi Bajron
përdori alfabetin anglez për të shkruar tri këngët shqipe në
veprën e tij “Childe Harold’s”.
Në periudhën para kryengritjes së 1821-shit, kemi disa
përpjekje për të bërë leksikografinë e gjuhës shqipe si më e
rëndësishmja ndër këto përpjekje ishte ajo e heroit të
kryengritjes së vitit 1821, Marko Boçarit, i cili me nxitjen
ndoshta të Pukëvilit Konsullit francez në Janinë, hartoi
“Fjalorin e romeishtes (greqishtes) dhe arbëreshe (shqipes) së
thjeshtë”

Para këtij fjalori, gjatë shekullit XVIII, ishin botuar: fjalori
trigjuhësh; greqisht-arumanisht-shqip i Teodor Kavaliotit më
vitin 1770. Fjalori i Teodor Kavaliotit, kishte rreth 1200 fjalë.
Ky fjalor u quajt “Protopirinë” i cili u botua në fillim në
Voskopojë më 1760 dhe më 1770 në Venedik

Teodor Kavalioti (1718-1787) ishte drejtor i një shkolle të mesme të
quajtur “Akademia e Re”.
Disa vite më vonë kemi dhe fjalorin katërgjuhësh të Daniel
Mihal Voskopojarit në fillim të shekullit XIX me gjuhë të
katërt bullgarishten. Fjalori i Danil Voskopojarit, kishte mbi
1000 fjalë dhe u botua për herë të parë më 1802 në Venedik dhe
u ribotua tre herë brenda 8 viteve.

Këta fjalorë mund të kenë shërbyer për kuvendimet ndërmjet
popujve të Ballkanit që bashkëjetonin në shumë krahina të
Greqisë së Veriut, kurse në Greqinë e Jugut, nuk ishte e
nevojshme përderisa këtu greqishtja quhej nga shumica e
popullit si gjuhë e aristokracisë, ndërsa shqipja si gjuhë e
popullit, e përdorimit të përditshëm. Kjo është arsyeja e parë që
nuk kemi asnjë përpjekje për hartimin e një fjalori greqisht-
shqip në vitet para kryengritjes së 1821-shit.
Pas kryengritjes së 1821-shit, përpjekjet e shtetit zyrtar grek
për të zëvendësuar gjuhën shqipe me greqishten, përbën një
tjetër arsye, negative. Patriarku ortodoks grek lëshoi mallkime
mbi letërsinë shqipe dhe kërcënoi me shkishërim të gjithë ata
besimtarë që do të guxonin të mësonin dhe lexonin në gjuhën
shqipe.
Vlerësimet e teoricienëve të revolucionit dhe të evropianëve
ishin se, në brezin e ardhshëm, pas kryengritjes së vitit 1821,
shqipja do të zëvendësohej krejtësisht nga greqishtja.
Përfundimisht, gjuha shqipe po reziston deri në ditët tona
brenda Greqisë, me gjithë përpjekjet zyrtare dhe jozyrtare të
shtetit grek për zhdukjen e saj.
Rreth viteve 1860-1890 vërehet fenomeni i revolucionit të
zhvillimit për gjuhën shqipe. Atë kohë u shkruan dhe veprat më
të rëndësishme rreth gjuhës shqipe dhe kulturës që pasqyrohej
nëpërmjet saj.
Nismëtarë janë intelektualët: Thimi Mitko,
Naum Veqilharxhi, Kostandin Kristoforidhi, Jani Vreto,
vëllezërit Frashëri, etj. Por, edhe shqiptarët e Greqisë që njihen
me emrin arvanitasit si: Kupitori, Kullurioti, Birbili, Dhriva,
Botasi dhe grupi i shoqatës “Helenismos” me në krye Neokli
Kazazin. (Një vepër së cilës i referoheshin shpesh ishte punimi
trivëllimësh i gjermanit G.Hahn “Albanesichce Studien”, që
është botuar më 1854 në Vjenë). Në atë periudhë themelohet
edhe “Lidhja e Arvanitasve” dhe shkruhet “THIRRJA” e vitit 1899, për krijimin e një mbretërie të përbashkët grekoshqiptare, të ndarë nga feja.
Vepra më e rëndësishme nga pikëpamja gjuhësore është
fjalori greqisht-shqip i Kostandin Kristoforidhit. Në këtë fjalor
pasqyrohen vetëm idiomat gjuhësore nga Epiri deri në
Shqipërinë e Veriut. Një fjalor i gjuhës shqipe, në kuptimin e
mirëfilltë, domethënë pasqyrimit të gjuhës shqipe që flasin
arvanitasit, banorë që jetojnë masovikisht në Greqinë që në
kohën antike, mungon edhe sot e kësaj dite.
Në shekullin XIX, një tjetër shkencëtar, Panajot Kupitori,
veç veprës së njohur “Studime shqiptare” (1878), kishte
hartuar një fjalor të gjuhës shqipe, vepër që për më shumë se
një shekull mbeti si dorëshkrim në bodrumet e Akademisë së
Shkencave të Athinës dhe, për shkaqe të panjohura, ende nuk
është botuar. Panajot Kupitori, ishte arvanitas nga ishulli i
Hidrës. Ai mbaroi studimet në Universitetin e Athinës. Pas
studimeve punoi mësues i letërsisë në gjimnaz në Athinë ku më
vonë u bë drejtor i kësaj shkolle. Në vitin 1860 Kupitori botoi
“Abetare të gjuhës shqipe” dhe më vonë fjalorin greqisht-shqip
të cilin në vitin 1882 e bleu konsulli francez në Janinë Aug.
Dozan
Në vitin 1926 fjalori greqisht-shqip i Panajot Kupitorit
e ribleu Ndërrmjarja Historike dhe Etnologjike të Greqis. Më
tej fati i fjalorit të Panajot Kupitorit nuk dihet.
Një tjetër fjalor i të folmes së gjuhës shqipe të Atikisë që
ishte hartuar nga Taso Nerukos (1826-1892), do të mbetet i
panjohur dhe i pakapshëm. Pas vdekjes së Nerukos, vejusha e
tij ia dha dorëshkrimin gjuhëtarit të madh gjerman, G.Meyer dhe ai e botoi në veprën e vet “Albanesich Studien V” faqe 67-
94, pjesën nga A-ja deri tek L-ja, si shqip-gjermanisht

Arvanitasi nga ishulli i Salaminës, Anastas Kullurioti (1822-
1887), në vitet 1879-1880 themeloi gazetën “Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ
ΑΛΒΑΝΙΑΣ” (Zëri i Shqipërisë)

Ai botoi më 1882 dy libra në
gjuhën greke “Ankimet shqiptare” dhe “Klumësht për
foshnjat”. Veprimtaria e këtij arvanitasi të shquar u ndërpre
mbasi qeveria greke e arrestoi dhe e burgosi në Athinë. Në vitin
1887 Anastas Kullurioti vdiq i helmuar në burgun e Athinës.

Libri më i vjetër është vepra e Gjon Buzukut titulluar
“Meshari”. Ai, u përfundua dhe u shtyp më 1555. Kopja e
vetme ekzistuese u zbulua në vitin 1740 nga arqipeshkvi
shqiptar i Shkupit Gjon N. Kazazi. Më vonë “Meshari” shkoi
në Bibliotekën e Vatikanit, ku u rizbulua më 1909 nga arbëreshi
Pal Skiroi. Libri ka pasur 220 faqe dhe sot mungojnë 32 faqet e
para. Ky libër, ishte shkruar me shkronja latine ku ishin shtuar
dhe pesë shkronja të tjera
Dhe u botua më 1968, nën
përkujdesjen e gjuhëtarit të madh shqiptar, Eqrem Çabej, në
gjuhën e sotme letrare shqipe.
Nga kërkimet arkeologjike dhe historike të studiuesve të
huaj dhe shqiptarë, kanë nxjerrë përfundimin se gjithsesi, ka
pasur shkrime më të vjetra të gjuhës shqipe mirëpo, nga koha
që intelektualët njohës të shqipes, e cila quhej si gjuhë
popullore, rrjedhimisht “barbare”, përdornin qoftë greqishten,
qoftë latinishten dhe mundësitë e gjetjes së dëshmive të tjera të
shkruara, janë jashtëzakonisht të pakta.
Në vitin 1998, Bashkia e Livadhjas në Greqi, që banohet nga
një shumicë dërrmuese me arvanitas, në bashkëpunim me
organizatat e Bashkimit Evropian, organizuan një Simpozium
Shkencor nga data 6-7 nëntor 1998, me temë “Shqipja dhe
greqishtja, çështje të bashkësive shumëgjuhësore dhe
shumëkulturore” (ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜ-
ΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ).
Në këtë Simpozium, mbajtën kumtesa rreth gjuhës shqipe
shumë studiues grekë dhe të huaj, ndër ta: Francesco Altimari,
pedagog në Universitetin e Kalabrisë, Brian D.Joseph, pedagog
në Universitetin shtetëror të Ohaios, Viktor A.Friedman,
pedagog në Universitetin e Çikagos etj. Pedagogu i gjuhësisë
në Universitetin e Çikagos, Eric Pratt Hamp, në ligjëratën e tij
për rëndësinë e gjuhës shqipe tha: “Gjuha shqipe ka një
kontribut unik me pasuri të veçantë në shumë drejtime të
rëndësishme, dhe Greqia është po aq me fat që ka këtë burim të
pasur në tokën e vet dhe ndërmjet qytetarëve të saj. Gjuha
arbërishte ndodh që të ruajë historikisht, me saktësi më të
madhe se çdo trajtë tjetër e gjuhës shqipe, tingujt e saktë të të
gjitha rrokjeve që janë në fjalorin e shqipes 1500 vjet më parë.
Kjo përbën vetëm një shembull të mënyrës me të cilën
arbërishtja ka rëndësi unike dhe të pakrahasueshme për gjuhën
shqipe në tërësi, kështu që të kuptojmë familjen e madhe
indoevropiane në të cilën bëjnë pjesë po ashtu greqishtja dhe
anglishtja ime, dhe më në fund disa anë të qytetërimit
humanitar në tërësinë e Euro-Azisë”


Pedagogu Viktor A.Friedman bëri krahasimet e shumë
fjalëve të mbledhura në fshatrat Arkadia (Greqi), Ukrainë,
Madrica (Bullgari) që banohen nga popullata që flasin gjuhën
popullore shqipe me shqipen e sotme letrare.


Gjurmë të letërsisë së vjetër të shqiptarëve të Greqisë 1860-1889 Arkadia Ukraina Madrica Gjuha standarde
Djelë d’il djellë diell
Çili cil’i çili cili
Ni n’i ni një
Likurë l’ikurën lëkurë lëkurë
Çupejtë shpejt shpejt shpejt
Pëshkëj pël’qen pëlqyen pëlqej
Pjesi pjy pjosë pyesë
Minges minues mëngjes mëngjes
Moi mui muoj muaj
Baba tati tate baba, tatë
Ljupë l’opë lopë lopë
Ljutë l’ot lot lot
Fortë hortë hortë fortë
Krie kry kruve krye
Vshatë vshatë fshat fshat
Ga ga nga nga
Siç shihet edhe nga fjalët e lartpërmbledhura nga pedagogu
Viktor A. Fridman, gjuha që flasin arvanitasit në fshatin
Arkadia (Greqi), Ukrainë, Madrica (Bullgari) dhe gjuha letrare
e sotme shqipe rrënjën dhe kuptimësinë e kanë të njëjtë,
pavarësisht se kanë kaluar qindra vjet që janë ndarë në pjesë të
ndryshme të botës nga trungu mëmë i familjes.
Një vlerësim të rëndësishëm për gjuhën shqipe ka thënë në
paraqitjen e librit të këngëtarit, muzikologut dhe shkrimtarit
arvanitas, Thanasi Moraitis më 30 tetor 2002, edhe deputeti i
PASOK-ut arvanitasi Teodoros Pangallos, i cili përshëndeti në
prezantimin e librit “Antologjia e këngës Arvanitase të
Greqisë” dhe tha për gjuhën arvanitase:
“Për ne që u lindëm në shtëpi ku gjyshja jonë fliste arbërisht,
këtë gjuhë që nuk është siç dëgjojmë të thonë sot ca karafilë,
greqisht me ca fjalë të tjera, por është shqip, shqipja e pastër e
shekullit XIV dhe këtë na e vërtetojnë edhe emigrantët e sotëm
shqiptarë që ndodhen në Mesogjia dhe na thonë: “Ju flisni
shqipen e vjetër”. Dhe kjo është shumë e logjikshme nga
pikëpamja gjuhësore, pasi gjuha e shqiptarëve që u vendosën
këtu në shekullin XIV, panë gjuhën e tyre të evoluojë në
greqishten, dhe ajo që erdhi deri në ditët tona ishte idioma e
vjetër e shqipes. Për ne humbja e gjuhës arbërishte është si të
kemi humbur atdheun, sepse përmban një kulturë të cilën jo në
kushtet e një shtypjeje, sepse arvanitasit nuk mund t’i shtypte
kush në Greqi, ata udhëhiqnin Greqinë, ishin gjeneralë,
kryeministra, presidentë dhe pronarë të kryeqytetit, jo në
kushtet e një shtypjeje, pra, por vetë ata e “gëlltitën” të
shkuarën e tyre, sepse në mënyrë fanatike qenë bindur se ishin
grekë, dhe me ndihmën edhe të mësuesve arritën ta zhdukin
gjuhën arbërishte, të cilën askush nuk e flet sot, të paktën nga
mosha ime e poshtë. Tani, lavdi zotit, na kanë mbetur ende ca
gjyshër e gjyshe që e flasin.
Mirëpo është gjynah që kjo gjuhë të humbasë dhe besoj se
puna që ka bërë Thanas Moraiti ndihmon që të mos jetë
arbërishtja një atdhe i humbur. Duhet të dalin në dritë, gjuha,
kultura, zakonet, doket, sepse përndryshe, po mbeti në errësirë
do të jetë vërtetë një atdhe i humbur”

Siç del edhe nga deklarata e ish-ministrit të jashtëm dhe ishministër i kulturës në Greqi, Teodoros Pangallos, vërehet qartë
dhe saktë që arvanitasit janë bij të mëmës Shqipëri dhe flasin të
njëjtën gjuhë që flasin shqiptarët e sotëm.
Ndërsa, studiuesi arvanitas, Aristidh Kola, në veprën e tij
“Fjalori krahasues i gjuhës arvanitase, mbi bazën e idiomës së
Atiko-Beotisë” shkruan:

“Gjuha arbërishte në Greqi kishte 50 vitet e fundit një fat
krejt të kundërt nga vlerat historike dhe gjuhësore të saj.
Arvanitasve të shekullit të 20-të u faturohet nga historia humbja
e gjuhës së tyre dhe fajtorët më të mëdhenj janë intelektualët
arvanitas, që përndryshe nuk qenë dhe të pakët në numër.
Shumë prej tyre përfshihen në listën e emrave më të
shndritshëm, që i dhanë lavdi Greqisë së Re”

VAZHDIM...
Në vitin 1998, Bashkia e Livadhjas në Greqi, që banohet nga
një shumicë dërrmuese me arvanitas, në bashkëpunim me
organizatat e Bashkimit Evropian, organizuan një Simpozium
Shkencor nga data 6-7 nëntor 1998, me temë “Shqipja dhe
greqishtja, çështje të bashkësive shumëgjuhësore dhe
shumëkulturore” (ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜ-
ΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ).
Në këtë Simpozium, mbajtën kumtesa rreth gjuhës shqipe
shumë studiues grekë dhe të huaj, ndër ta: Francesco Altimari,
pedagog në Universitetin e Kalabrisë, Brian D.Joseph, pedagog
në Universitetin shtetëror të Ohaios, Viktor A.Friedman,
pedagog në Universitetin e Çikagos etj. Pedagogu i gjuhësisë
në Universitetin e Çikagos, Eric Pratt Hamp, në ligjëratën e tij
për rëndësinë e gjuhës shqipe tha: “Gjuha shqipe ka një
kontribut unik me pasuri të veçantë në shumë drejtime të
rëndësishme, dhe Greqia është po aq me fat që ka këtë burim të
pasur në tokën e vet dhe ndërmjet qytetarëve të saj. Gjuha
arbërishte ndodh që të ruajë historikisht, me saktësi më të
madhe se çdo trajtë tjetër e gjuhës shqipe, tingujt e saktë të të
gjitha rrokjeve që janë në fjalorin e shqipes 1500 vjet më parë.
Kjo përbën vetëm një shembull të mënyrës me të cilën
arbërishtja ka rëndësi unike dhe të pakrahasueshme për gjuhën
shqipe në tërësi, kështu që të kuptojmë familjen e madhe
indoevropiane në të cilën bëjnë pjese po ashtu greqishtja dhe
anglishtja ime, dhe më në fund disa anë të qytetërimit
humanitar në tërësinë e Euro-Azisë”

Ne krye te heres njerezimi,ashtu sic pranohet,ka folur nje gjuhe por cila ka qene ajo gjuhe qe kane folur njerezit e pare?
Kjo mbetet per tu zgjidhur prej shkencetareve,historianeve,arkeologeve,gjuhetareve,gjenetisteve,gjeologeve si dhe te specialisteve te te gjitha fushave tek te cilet neve nuk na shkon mendja fare.
Me se shumti me kete duhet te merren albanologet per vete faktin se te gjitha rruget te cojne tek shqipja arkaike,parailirishtja apo ndryshe pellazgjishtja.Kjo ne mos qofte nje hipoteze tunduese per kedo nga keta shkencetare mbetet te jete nje fushe levrimi me vlere per ta hedhur poshte qe,pellazgjishtja,trashegimtare e se ciles eshte shqipja e sotme,ka qene gjuha e pare e folur nga kane marre rrugen e gjate e te mundimshme edhe greqishtja e vjeter(jo e sotmja qe s'eshte tjeter vecse nje gjuhe e sajuar,ashtu sic kunder edhe latinishtja).Gjuha shqipe eshte origjina e te gjithe gjuheve qe fliten sot.Kjo eshte e veshtire te pranohet keshtu sic kunder une po shprehem por e argumentuar ajo bind dhe mbyll cdo shteg abuzimi nga pseudoshkencetaret.Deri me sot kane patur sukses keta te fundit per faktin se jane mbeshtetur verberisht dhe jane ndihmuar nga izolimi i shqiptareve,por dyert e hapura vertetojne ekspansionin natyral te gjuhes shqipe e cila jo vetem mbijeton por edhe sundon sepse ka me vete fatin te jete gjuha e pare e njerezimit.

eshte e vertete kjo qe ju keni shprehur dimitrov, gjuha shqipe eshte pararoje per gjuhet e tjera pasardhese ne rajonin tone , ndoshta nga pushtimet e herpashershem , duke na djegur dokumentet dhe faktet reale ne na kan imponuar gjuhe te tjera por ama eshte ajo piknisja. Nga nje autor Zvicerian emrin e te cilit nuk dua te gaboj duke e shprehur sepse nuk jam sigurte ne kujtese , kam lexuar nje fragment kushtuar shqipes se vjeter te cile e shpjegonte edhe ne simbole qe ajo ishte huazuar me pas nga sllavet e nje pjese te vogel te greqishtes, Ne vepren e tij "Popuj e Gjuhe", ne ballkan gjuha e pellazgeve cilesohej "avant gard", gje qe e shpjegon qe edhe pse ballkani sdo te pranoje , gjuhetare te ndryshem ne bote e pranojne rrjedhimin e gjuheve te tyre nga shqipja e vjeter

Meridiani 0 (zero) shkruajti:eshte e vertete kjo qe ju keni shprehur dimitrov, gjuha shqipe eshte pararoje per gjuhet e tjera pasardhese ne rajonin tone , ndoshta nga pushtimet e herpashershem , duke na djegur dokumentet dhe faktet reale ne na kan imponuar gjuhe te tjera por ama eshte ajo piknisja. Nga nje autor Zvicerian emrin e te cilit nuk dua te gaboj duke e shprehur sepse nuk jam e sigurte ne kujtese , kam lexuar nje fragment kushtuar shqipes se vjeter te cile e shpjegonte edhe ne simbole qe ajo ishte huazuar me pas nga sllavet e nje pjese te vogel te greqishtes, Ne vepren e tij "Popuj e Gjuhe", ne ballkan gjuha e pellazgeve cilesohej "avant gard", gje qe e shpjegon qe edhe pse ballkani sdo te pranoje , gjuhetare te ndryshem ne bote e pranojne rrjedhimin e gjuheve te tyre nga shqipja e vjeter

Me pare kam rekomanduar ''GJENOMIN" per ta lexuar.Meqe marrvesh se qenke femer dhe me duhet te jem me delikat me ty ne debat atehere po te parapargetis se ky liber permbledhes mbi zbulimin e zimxhirit gjenetik te njeriut eshte nje liber ku trajtohen dhe komentohen nje grup i tere autoresh te nivelit te nobelit dhe qe une e ti nuk e kemi ate niuvel por te pakten te kemi durimin ta lexojme e kuptojme deri ne fund.Aty thuhet se njerezimi ne krye te heres ka folur vetem nje gjuhe dhe ne te ardhmen do te flas po nje gjuhe.Pikerisht per kete me lind e drejta te aludoj se gjuha qe od te flitet nga nbjerezimi eshte shqipja.Pse?
Sepse jam i bundur qe do te mbijetoje gjuha me e forte,gjuha me e vjeter.Dhe gjuhe e tille eshte shqipja e sotme,sepse eshte me e
vjetra dhe eshte me e forta.Ne ate liber thuhet se edhe gjuhet e lindjes se larget e kane burimin nga gjuha e vetme e folur ne krye te heres nga njerzimi ne trojet e pellgut te mesdheut.Nuk jam as i ekzaltuar as i entuziazmuar per nje gje te tille por jam i deshperuar per qindra vitet e humbura kot nga ne shqiptaret,per kulturen tone,per te ardhmen tone.

Me fal per nderhyrjen Dimitrov, por me te vertete me duket utopi kjo qe shkruar per perdorimin e nje gjuhe te vetme dhe konkretisht shqipen e sotme???!!!
Ne nje kohe kur e gjithe bota synon anglishten si thua ka aq forca shqipja jone ??? Nuk kam asgje kunder eeee te kuptohemi, por thjesht me duket e pabesueshme.

Pikerisht ILIRA mjafton te filloje,qofte edhe utopi.Gjithmone ka patur per cdo gje nje fillim.Qendrojme ketu ku jemi.Gjuha shqipe qe per mua ka qene gjuha e pare e folur nepermjet pellazgjishtes,mbeshtetur bindshem ne te dhenat qe na jep literatura e derisotme,per aq sa une kam lexuar,mund te ket edhe shkrime te tjera qe nuk i kam lexuar por jam i interesuar ti perpije menjehere,ka shansin te perballoje jo vetem anglishten por edhe gjuhe te tjera me kokeforta se anglishtja.
PSE??? Nese do te pranonim se njerezimi ka folur si gjuhe te pare shqipen(dhe kete e thone faktet qe deri me sot jane mohuar dhe fshehur),nese do te pranonim se shume gjuhe te tjera kane rrjedhur nga latinishtja(shih gjuhet qe kane rrjedhur prej saj gjate pushtimit romak edhe anglishtja eshte gjuhe neolatine)atehere do te pranonim se origjina e tyre paska qene nje gjuhe meme,pra shqipja dhe shume gjuhe te tjera bija sic paska qene greqishtja e vjeter,latinishtja etj.Shkruhet dhe thuhet se edhe sumeret kane qene te kesaj kulture qe po i meshojme fort.
Mbi kete baze del se ekzistenca e shqipes se sotme nuk eshte gje tjeter vecse rezultat i pavdekesise se nje gjuhe qe nuk mund te zhduket me cfaredolloj formash te perdoren mbi te.Jane vrare e prere njerez,jane copetuar e sakatuar troje dhe rezultati del se mbijeton dhe ne te ardhmen gjuha me e forte do te rroje...

dimitrov xhunga shkruajti:

Meridiani 0 (zero) shkruajti:eshte e vertete kjo qe ju keni shprehur dimitrov, gjuha shqipe eshte pararoje per gjuhet e tjera pasardhese ne rajonin tone , ndoshta nga pushtimet e herpashershem , duke na djegur dokumentet dhe faktet reale ne na kan imponuar gjuhe te tjera por ama eshte ajo piknisja. Nga nje autor Zvicerian emrin e te cilit nuk dua te gaboj duke e shprehur sepse nuk jam sigurte ne kujtese , kam lexuar nje fragment kushtuar shqipes se vjeter te cile e shpjegonte edhe ne simbole qe ajo ishte huazuar me pas nga sllavet e nje pjese te vogel te greqishtes, Ne vepren e tij "Popuj e Gjuhe", ne ballkan gjuha e pellazgeve cilesohej "avant gard", gje qe e shpjegon qe edhe pse ballkani sdo te pranoje , gjuhetare te ndryshem ne bote e pranojne rrjedhimin e gjuheve te tyre nga shqipja e vjeter

Me pare kam rekomanduar ''GJENOMIN" per ta lexuar.Meqe marrvesh se qenke femer dhe me duhet te jem me delikat me ty ne debat atehere po te parapargetis se ky liber permbledhes mbi zbulimin e zimxhirit gjenetik te njeriut eshte nje liber ku trajtohen dhe komentohen nje grup i tere autoresh te nivelit te nobelit dhe qe une e ti nuk e kemi ate niuvel por te pakten te kemi durimin ta lexojme e kuptojme deri ne fund.Aty thuhet se njerezimi ne krye te heres ka folur vetem nje gjuhe dhe ne te ardhmen do te flas po nje gjuhe.Pikerisht per kete me lind e drejta te aludoj se gjuha qe od te flitet nga nbjerezimi eshte shqipja.Pse?
Sepse jam i bundur qe do te mbijetoje gjuha me e forte,gjuha me e vjeter.Dhe gjuhe e tille eshte shqipja e sotme,sepse eshte me e
vjetra dhe eshte me e forta.Ne ate liber thuhet se edhe gjuhet e lindjes se larget e kane burimin nga gjuha e vetme e folur ne krye te heres nga njerzimi ne trojet e pellgut te mesdheut.Nuk jam as i ekzaltuar as i entuziazmuar per nje gje te tille por jam i deshperuar per qindra vitet e humbura kot nga ne shqiptaret,per kulturen tone,per te ardhmen tone.

O dimitrov po ske nevoje te me rekomandosh ''gjenomin'' ti mua more zoteri , ne po flisnim per shqipen pse dreqin grriceni ne cdo teme me besimtaret , une sjam ketu vetem per te folur per besimin qe perfaqsoj ti mbaj qendrimin tend si njeri i arsyeshem

Albanologe te shqur te gjuhes shqipe.


Istvàn Schütz (Ishtvan Shyc)



Është një emër i njohur prej kohësh në fushën e studimeve albano-ballkanologjike. Mund të thuhet se ai përfaqëson jo vetëm vetveten, por njëkohësisht albanologjinë hungareze të ditëve tona dhe rasti i tij vërteton rregullën që të gjithë ata studiues, të cilët kureshtja shkencore i ka shtyrë që në moshë të re të mësojnë gjuhën shqipe dhe të njihen me visaret e kulturës shpirtërore e materiale të popullit shqiptar, janë bërë edhe miq me besë të këtij populli me origjinalitet kaq të spikatur në të gjitha fushat e jetës.

Istvàn Schütz ishte 25 vjeç djalë dhe sapo kishte kryer studimet e larta për gjuhë e letërsi hungareze e latine, kur shkuan në Hungari studentët e parë shqiptarë, në vitin 1948. Ata duhej të mësonin shpejt e mirë hungarishten (një gjuhë joindoevropiane, me strukturë gramatikore tepër të veçantë) dhe kërkuan një profesor me të cilin të merreshin vesh frëngjisht ose italisht.

Rasti (që thuhet se është mbreti i botës) e solli që ky profesor të ishte i sapodiplomuari Istvàn Schütz. Siç shprehet vetë në skicën e jetëshkrimit, ky takim me shqiptarët prodhoi një kthesë të paparashikuar në jetën e tij: “në vend të gjuhësisë fino-ugrike zura një dashuri për jetë me gjuhën shqipe, me letërsinë e me kulturën shqiptare.”

Rasti i prof. Istvàn Schützit të sjell ndër mend një rrethanë pak a shumë të ngjashme që e çoi Max Lambertzin, albanologun e njohur austriak, ta lidhte jetën e tij shkencore me studimet shqiptare. Edhe ai, djalë i ri, ishte duke kryer një udhëtim studimi në Greqi me shokët e shkollës nga fundi i shekullit XIX. Diku afër Tebës i zuri veshi ca barinj vendës që flisnin një gjuhë, e cila, për çudinë e tij të madhe, nuk ishte greqisht.

U afrohet e i pyet dhe mrekullohet me ligjërimin e tyre. Shokët po e prisnin, po ai u bën zë të shkojnë, se kishte gjetur diçka shumë interesante - shqiptarët dhe gjuhën e tyre mu në zemër të botës helene! Edhe gjuhëtari i mirënjohur danez Holger Pedersen qe djalë i ri kur regjistroi përrallat e mrekullueshme shqiptare, që e çuan më pas të merret me probleme themelore të historisë së gjuhës shqipe dhe të ndjekë deri në fund të jetës me simpati zhvillimin e kulturës shqiptare.

Fryti i parë i dashurisë për një gjuhë të panjohur dhe njëkohësisht dëshmia konkrete e zotërimit të kënaqshëm të saj është zakonisht përpilimi i një fjalori. Dhe Istvàn Schützi që këtej e filloi. Është rasti të themi se sprova e parë për të përqasur leksikun e shqipes me të hungarishtes qe bërë më 1913 nga dr. Laszlo Zoltàn, i cili pati botuar një fjalorth shqip-hungarisht prej rreth 2000 fjalësh për nevoja të kufizuara të udhëtarëve e të turistëve.

Më 1953 doli nga shtypi në Budapest “Fjalor shqip-hungarisht” si botim i Akademisë së Shkencave të Hungarisë. Kryeredaktor ishte gjuhëtari Lajos Tamàs, redaktor Istvàn Schütz. Fjala ‘redaktor’ në këtë rast përkthehet shqip me ‘hartues’ a ‘përpilues’. Ishte koha e zhvillimit të bashkëpunimit ndërmjet Institutit të Shkencave të Shqipërisë dhe akademive të demokracive popullore.

Fjalori shqip-hungarisht, siç shënohet edhe në ballinë, u shqyrtua dhe u plotësua nga dega e gjuhësisë e Institutit të Shkencave nën drejtimin e prof. Aleksandër Xhuvanit. Atëherë kishte përfunduar së hartuari (po ishte ende i pabotuar) fjalori i parë shpjegues i gjuhës shqipe (u botua më 1954). Një nga anëtarët e komisionit hartues të atij fjalori, z. Anton Krajni, njeri me dije të gjera dhe njohës i thellë i gjuhës shqipe, ishte edhe njohës i mirë i hungarishtes.

Atij i takoi kryesisht të merrej me dorëshkrimin e fjalorit. Ky bashkëpunim dëshmon se Akademia e Shkencave e Hungarisë e kishte vlerësuar këtë fjalor si një vepër të rëndësishme, që do të ndihmonte zhvillimin e marrëdhënieve të mëtejshme ndërmjet dy vendeve dhe Instituti i Shkencave i Shqipërisë e çmonte lart nismën e kolegëve hungarezë për të botuar një fjalor të tillë.

Por për këtë fjalor, siç na dëshmon vetë prof. I. Schützi, kanë dhënë një ndihmesë të vyer edhe dy nga studentët e tij më të mirë, prof. Zef Rakacolli dhe prof. Kudret Velça. Në shtypin tonë shkencor pati dy recensione mjaft vlerësuese për këtë fjalor: nga Jup Kastrati te revista “Nëndori”, 1955, nr. 2, dhe nga Pashko Geci e Anton Krajni te “Buletin për shkencat shoqërore”, 1956, nr. 3.

Recensuesit e vlerësojnë fjalorin si një hap cilësor përpara në leksikografinë shqip-gjuhë e huaj, duke vënë në dukje si merita të tij: fjalësin mjaft të pasur dhe njëkohësisht të ndërtuar mbi kritere shkencore, ilustrimet e kuptimeve të fjalëve me shprehje e frazeologji dhe saktësinë në gjetjen e fjalëve barasvlerëse hungarisht.

Edhe pas përfundimit të këtij fjalori prof. I. Schützi nuk u nda kurrë nga gjuha shqipe dhe vit pas viti ai ndoqi zhvillimin e pasurimin e vrullshëm të saj dhe njësimin e normës letrare. Një fjalor i ri hungarisht-shqip, i parashikuar me mbi 70.000 fjalë, filloi të hedhë shtat pak nga pak në tryezën e tij të punës.

Fjalori tashmë ka përfunduar, më i gjerë e më i pasur se parashikimi fillestar i autorit, dhe po pret mundësinë e një botimi të denjë për vlerat e tij. Autorët e fjalorëve thonë se i ndiejnë ata si fëmijë të tyre, dhe ky do të ishte i shtati për prof. I. Schützin. Para një viti prof. I. Schützin beri një vizitë në Institutin Shqiptar të Mendimit dhe Qytetërimit Islam, ku ai u prit me nderim dhe u njoh me veprimtarinë kërkimore-shkencore dhe me botimet e këtij Instituti.

Në këtë vizitë prof. I. Schützit iu dhurua “Fjalori i orientalizmave të gjuhës shqipe” i Tahir Dizdarit, i botuar nga Instituti Shqiptar i Mendimit dhe Qytetërimit Islam (AIITC) dhe nga Organizata Islame për Arsim, Shkencë, dhe Kulturë (ISESCO).

Prof. I. Schützi u entuziazmua shumë nga “ky fjalor i mrekullueshëm” (janë fjalët e tij). Me anë të tij ai sqaroi më mirë kuptimet e shumë orientalizmave , që i kishte ndeshur gjatë përkthimeve nga letërsia shqipe dhe gjatë punës për fjalorin shqip-hungarisht. Një tjetër dijetar hungarez, profesori i mirënjohur turkolog Julius Nemeth, e kishe vlerësuar veprën e Tahir Dizdarit, që kishte filluar të botohej pjesë-pjesë te “Buletini i Universitetit Shtetëror të Tiranës Seria e Shkencave shoqërore”, me fjalë shumë lavdëruese, por të merituara.

Prof. I. Schützi nuk i është ndarë kurrë mësimit të gjuhës shqipe për hungarezë dhe për të huaj të tjerë të interesuar. Për shkak të rrethanave politike, me gjithë përpjekjet e tij të herëpashershme, mësimi i shqipes filloi në formë të organizuar vetëm më 1983 në Fakultetin e Letërsisë të Universitetit Lóránt Eötvös në Budapest.

Veprimtarinë dhe përvojën e tij për mësimdhënien e gjuhës shqipe në Hungari prof. I. Schützi e ka përmbledhur në artikullin “Mësimi i shqipes në Hungari”, botuar në revistën “Gjuha jonë” e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë (/2000, nr. 3-4, f. 106-114). Me këtë rast dua të përmend një rrethanë që do mbajtur parasysh. Mësimit të një gjuhe të vogël si shqipja njerëzit i afrohen nga motive të ndryshme, disa edhe thjesht nga kureshtja ekzotike.

Një pjesë, më pas, ndërrojnë mendje e një pjese i bie zelli, kur ndeshen me vështirësitë e strukturës gramatikore të shqipes. Është aftësia, takti, puna me shpirt e profesorit ajo që i mban të tjerët të lidhur me kursin, që i josh të ecin pas tij nëpër labirintet e gramatikës, me bindjen se caku i synuar, d.m.th., arritja e një kompetence të kënaqshme gjuhësore, nuk është larg.

Gjuha shqipe ka pasur fat në Hungari me një profesor të tillë frymëzues si I. Schützi. Do të përmend edhe një rrethanë tjetër që i jep vlerën reale veprimtarisë albanologjike të prof. I. Schützit: të gjithë këtë veprimtari, deri në moshën 67 vjeç, kur doli në pension, ai e ka zhvilluar në kohën e lirë, si një dëfrim e si një pasion të vërtetë. Për të fituar jetesën dhe bukën e gjashtë fëmijëve, ai ka punuar vazhdimisht në fushën e shtypit.

Dihet se mësimi i një gjuhe nuk është kurrë qëllim në vetvete, por një mjet, qoftë për studime linguistike, qoftë për të njohur qytetërimin dhe kulturën e popullit që e flet atë gjuhë. Në veprimtarinë shkencore të prof. I. Schützit këto dy drejtime shkojnë krahas. Prof. I. Schützi ashtu siç u lidh përjetë me gjuhën shqipe, u lidh edhe me folklorin e me letërsinë shqiptare.

Që në vitet ‘50 studioi në radhë të parë folklorin shqiptar, duke lexuar të gjitha vëllimet e serisë “Visaret e kombit” që gjendeshin në bibliotekat hungareze. Njëkohësisht, nga pena e tij filluan të dalin përkthimet e para të letërsisë shqipe në hungarishte: më 1952 u botua Antologjia e poetëve shqiptarë, më 1957 një vëllim me përralla popullore E bukura e dheut, më 1960 novela Tana e Fatmir Gjatës; më 1968 arriti të botohet një vëllim nga poezia popullore shqiptare me titullin tërheqës Po lulëzon shega, i përgatitur që para ngrirjes së marrëdhënieve ndërshtetërore.

Studimi shkencor i gjuhës shqipe i ka çuar gjithmonë dijetarët tek enigma e burimit të saj dhe të popullit që e flet. Ç‘janë këta shqiptarët? Nga erdhën? Nga dolën? Dihet se nga gjuhët e Ballkanit të lashtë pararomak vetëm evolucioni i greqishtes mund të ndiqet mbi dëshminë e dokumenteve të shkruara nga periudha antike në periudhën mesjetare e më tej në periudhën e re të saj.

Rumanishtja e dalmatishtja (sot e zhdukur) u përftuan nga evolucioni i latinishtes ballkanike. Gjuhët sllave u shfaqën në gadishull në prag të kohës së mesme dhe turqishtja 6-7 shekuj më vonë. Mbetet enigma e burimit të shqipes e të shqiptarëve, arra gungë e ballkanistikës.

Për ndriçimin e këtij problemi ka rëndësi vendimtare mënyra e qasjes. Kush niset nga ide të paraformuara se paraardhësit e shqiptarëve nuk kanë luajtur ndonjëherë një rol me rëndësi në hapësirën ballkanike, se kanë qenë një popullsi fisesh malësore, herë shtegtare, herë të izoluara, e ka paragjykuar edhe vetë zgjidhjen e problemit.

Prof. I. Schützi ka dalë te ky problem në vlerësimin kritik të tezave të shprehura tani së fundi nga profesori gjerman Gottfried Schramm, së pari, për etnogjenezën e rumunëve dhe më tej për fillimet e krishterimit ndër shqiptarët. Më 1989 prof. I. Schützi botoi në revistën Studime filologjike (nr. 3) artikullin Përkimet gjuhësore shqiptaro-rumune dhe vazhdimësia etnike në Kosovë me nëntitullin Mendime rreth monografisë së Gottfried Schrammit “Fatet e hershme të rumunëve” (botuar më 1986-1987).

Në Simpoziumin “Krishterimi ndër shqiptarë” (Tiranë, 16-19.11.1999) prof. I. Schützi mbajti kumtesën ''Konvertimi i shqiptarëve dhe prejardhja e shqipes'', ku paraqiti vërejtjet e tij rreth monografisë më të re të G. Schrammit Fillimet e krishterimit ndër shqiptarët - Konvertimi i hershëm i besëve dhe pasojat e mëtejshme të tij (1994) si edhe rreth veprës postume të epigrafistit rumun I. I. Russu Origjina trake e rumunëve dhe e shqiptarëve.

Prof. I. Schützi pajtohet plotësisht me përfundimin e dijetarit gjerman në monografinë e parë se nga shqyrtimi i ngjashmërive ndërmjet shqipes e rumanishtes të krijohet bindja që stërgjyshërit e shqiptarëve dhe të rumunëve të sotëm kanë jetuar për një kohë më të gjatë në të njëjtën krahinë dhe se çelësi i enigmës së etnogjenezës rumune është shqipja.

Ky përfundim është në pajtim të plotë me përfundimin e gjuhëtarit të njohur italian Carlo Tagliavini se “pa albanologji nuk mund të ketë as romanistikë” dhe me përfundimin e E. Çabejt që shqipja në të kaluarën ka luajtur një rol shumë më të madh se në ditët tona dhe që trualli i sotëm i shqipes është jo "rezultat i një ekspansioni, po i një restriksioni".

Prof. I. Schützi nuk pajtohet me dijetarin gjerman pikërisht në atë që ky, për shkak të disa etimologjive të gabuara, nuk e njeh vijimësinë e etnosit shqiptar në trojet e sotme, por i bën shqiptarët të ardhur nga brendësia e Ballkanit, nga hapësira jugperëndimore e Bullgarisë së sotme dhe Maqedonia Juglindore.

Sipas tij shqiptarët e paskan burimin nga fisi trak i besëve, të cilët i ktheu në të krishterë peshkopi Niceta në sh. IV, krijoi shkrimin trakas dhe përktheu tekstet e nevojshme liturgjike. Nga sh. IX ky fis, për t’u shpëtuar përndjekjeve të kanëve paganë bullgarë, paska kërkuar strehim te perandori i Bizantit dhe qenka vendosur në prapatokën e Durrësit. Kjo teori nuk ka as mbështetje historike, as arkeologjike, as etnografike e as gjuhësore.

Si pjellë të një skeme të paraformuar e gjykon prof. I. Schützi dhe teorinë e I. I. Russut (që pajtohet me teorinë e gjuhëtarit rumun të shekullit të shkuar, Hashdeu), sipas të cilit shqiptarët dhe rumunët kanë një prejardhje të përbashkët trakase dhe shqiptarët vijnë pikërisht nga fisi carpi, që u hodh në jug të Danubit nga fundi i sh. III - fillimi i sh. IV dhe i shpëtoi romanizimit të plotë. Këtyre dijetarëve, që kapen pas ndonjë të dhëne të vetme dhe tjerrin pastaj një teori të tërë, me shumë vend prof. I. Schützi u kujton parimin e së drejtës unus testis - nullus testis, që vlen plotësisht edhe për hulumtimin shkencor.

Nuk është me rëndësi vetëm kritika e argumentuar e prof. I. Schützit për këto hipoteza rreth prejardhjes së shqipes e të shqiptarëve, por edhe mënyra si e vështron ai hulumtimin e mëtejshëm të problemit. Për shkak të dëshmive të pakta të ilirishtes e të trakishtes mjetet gjuhësore në vetvete nuk janë të mjaftueshme.

Duhen përdorur edhe mjete të tjera e një nga këto është mitologjia. Mitologjia e ruajtur në besimet e në poezinë popullore, në zakonet e lashta, është një thesar i vërtetë për hulumtimet. Në kurset e tij albanologjike, prof. I. Schützi e përdor gjerësisht këtë gurrë për të treguar lashtësinë e shqipes e njëkohësisht për të ndriçuar hapësirën e shtratit të saj të hershëm në Ballkan.

Ai ka përgatitur një studim të gjatë Në gjurmë të miteve e të gojëdhënave të vjetra, ku jepet një vështrim për këto mite, duke u mbështetur në folklorin, në onomastikën e në historinë e gjuhës dhe duke zbuluar përkime të ndryshme me gjuhë të tjera të Ballkanit. Një nga dëshmitë më shprehëse në këtë fushë ai e shikon te zakoni i lashtë i buzmit, natën e Kërshëndellave, zakon i trashëguar nga koha e dendrolatrisë (adhurimi i drurëve).

Malësori shqiptar i lutet buzmit bujar me shpresën që ky të japë edhe vitin e ardhshëm prodhime të bollshme. Edhe popuj të tjerë e kanë zakonin e buzmit, por këta e djegin kërcurin e Kërshëndellave për t’u çliruar nga shpirtrat e këqij dhe kështu besimi i tyre nuk ka asgjë të përbashkët me besimet e dendrolatrisë të ruajtura të gjalla vetëm te malësorët shqiptarë.

Rumunët dhe hungarezët ruajnë kujtimin e këtij zakoni të lashtë shqiptar (por pa e pasur kurrë këtë zakon!) tek emri i Kërshëndellave, rumanisht Craciun, hungarisht xxxàcsony. Me gjithë përpjekjet e gjuhëtarëve rumunë për të sajuar një etimologji romane të kësaj fjale, siç e ka shpjeguar prof. E. Çabej, shihet qartë se kemi të bëjmë me fjalën shqipe kërcuni.

Është një nga ato raste për të cilat shkon fjala jonë e urtë Unë të them ja ujku, ti më thua ku janë gjurmët! Gjurmët e ujkut Craciun, si edhe shumë përkime të tjera gjuhësore rumune-shqiptare, të çojnë te përfundimi i G. Schrammit dhe i të tjerëve para tij, se në mesjetën e hershme parasllave të parët e rumunëve dhe të parët e shqiptarëve kanë jetuar në fqinjësi e, ndoshta vende-vende, edhe në njëfarë simbioze, ku dygjuhësia ka qenë dukuri e zakonshme, të paktën ndërmjet burrave.

Prof. I. Schützi, si njohës me themel i shqipes e i rumanishtes dhe i historisë së tyre, ka gjetur gjurmë të reja të ndikimit të shqipes në rumanishten (veçanërisht në dialektin e Transilvanisë perëndimore e jugperëndimore) dhe mbi këtë bazë ka parashtruar tezën se në mes të rumanishtes e serbishtes nga fundi i mijëvjeçarit të parë e fillimi i të dytit ka ekzistuar një digë e padepërtueshme, dhe kjo ka qenë shqipja.

Gjithsesi, përpjekjet për rindërtimin e hartës etnike të Ballkanit në mijëvjeçarin e parë, mund të krahasohen vërtet me rindërtimin e një mozaiku, gurëzat e të cilit janë shpërndarë më të katër anët e një pjesë i ka përpirë dheu. Megjithëkëtë, - thotë prof. I. Schützi, - nuk duhet humbur shpresa, nuk duhet humbur durimi, sepse mozaiku do të jetë përnjëmend i mrekullueshëm dhe për këtë sipërmarrje kolosale e vlen barra qiranë!

Por për të pasur sukses, duhen lënë mënjanë pikëpamjet joshkencore, subjektive, nacionaliste. “Le t’ua japim fjalën etimologjive objektive, huazimeve të ndryshme, duke mënjanuar çdo premisë të parafabrikuar, sepse vetëm kështu mund të dëgjojmë dëshminë e qartë të huazimeve, dëshmitare besnike të stuhive të panumërta në historinë e popujve ballkanas.

Dhe në këtë mënyrë, - vijon prof. I. Schützi, - në vend të përçarjes nacionaliste do të gjejmë rrugën e kuptimit reciprok, rrugën e fqinjësisë së mirë, për të cilën është i huaj vështrimi i botës nga pikëpamja e epërsisë numerike ose ekonomike të sotme të ndonjë etnosi, duke kuptuar se e tashmja është përfundimi i punës së të gjithë popujve ballkanas dhe e ardhmja as që mund të përfytyrohet pa bashkëpunimin e tyre.”

Duke vijuar hulumtimet e tij në këtë fushë, prof. I. Schützi botoi në vitin 2002 monografinë e gjerë “Njolla të bardha në Ballkan”, që u prit me shumë vlerësime në Hungari. Për fat të keq, hungarishtja është një gjuhë pak e njohur, prandaj, me gjithë përmbledhjet anglisht, frëngjisht e gjermanisht që ka, vepra nuk është bërë e njohur sa duhet në rrethet e studiuesve të ballkanistikës.

Do të ishte i mirëpritur një përkthim shqip i kësaj vepre. Autori këtu përpiqet të hedhë dritë në periudhat që kanë mbetur më të errëta në historinë e Ballkanit për mungesë dokumentesh të shkruara. Kjo është periudha nga rënia e Perandorisë Romake (viti 479), deri në shekujt XI-XII.

Kësaj periudhe i takon formimi i etnosit arbër dhe etnosit rumun, bashkë me enigmën e shpjegimit të lidhjeve gjuhësore ndërmjet shqipes e rumanishtes. Është e njohur se në këtë çështje dijetarët rumunë kanë bërë çmos që ta minimizojnë ndikimin e shqipes mbi rumanishten në atë periudhë, por trajtimi i paanshëm i fakteve gjuhësore të përbashkëta flet qartë për huazimet e rumanishtes nga shqipja në atë periudhë të hershme.

Prof. I. Schützi, me veprimtarinë e tij të gjerë albanologjike në Hungari, ka dhënë dhe po jep një ndihmesë shumë të çmuar për bashkëpunimin dhe mirëkuptimin ndërmjet popullit shqiptar dhe popullit hungarez. Dashamirësia e tij e çiltër ndaj popullit shqiptar besoj se vjen edhe nga bindja se këtij populli jo rrallë i është mohuar e drejta dhe i është shtrembëruar e vërteta.

Dhe për një dijetar nuk ka detyrë më fisnike sesa të vërë në vend një të drejtë dhe të nxjerrë në dritë një të vërtetë. Në vitet e krizës së Kosovës, prof. I. Schützi shkroi një varg artikujsh, deri edhe në gazetat vendore, mbajti një varg bisedash në radio e TV për të sqaruar publikun hungarez, të çorientuar nga propaganda intensive serbe, për të vërtetën rreth Kosovës dhe kërkesave të popullit shqiptar atje.

Prof. I. Schützi ka qenë i ftuar në Seminaret e Universitetit të Prishtinës nga viti 1985 deri në vitin 1989, duke mbajtur nga dy kumtesa për çdo seminar, por botimi i artikullit të përmendur më sipër në Studime filologjike, ku argumenton praninë e etnosit shqiptar në Rrafshin e Dukagjinit para ardhjes së sllavëve, e vuri në listën e personave të padëshiruar për autoritetet e Beogradit.

Me veprimtarinë e tij të gjerë I. Schützi është vijues i traditës së albanologjisë hungareze, ku spikatin emra të tillë të shquar si Ludwig Thalloczy (Taloçi) dhe Franz Nopcsa (Nopça).[6]

Në vitin 1998, në 50-vjetorin e takimit të tij të parë me shqiptarët dhe me gjuhën shqipe, prof. I. Schützi u dekorua me Urdhrin “Naim Frashëri” nga presidenti i Republikës së Shqipërisë për veprimtarinë e tij të gjerë albanologjike. Me atë rast, ai na dha besën e tij shqiptaro-hungareze se do të vijojë të punojë me të gjitha energjitë për shqipen e për Shqipërinë, për zgjerimin e vazhdueshëm të marrëdhënieve midis dy vendeve tona. Dhe ai ka ditur ta mbajë këtë fjalë burri, duke punuar tani në moshë të thyer me energji djaloshare.

http://www.shkenca.org/content/view/112/27/

[/quote]O dimitrov po ske nevoje te me rekomandosh ''gjenomin'' ti mua more zoteri , ne po flisnim per shqipen pse dreqin grriceni ne cdo teme me besimtaret , une sjam ketu vetem per te folur per besimin qe perfaqsoj ti mbaj qendrimin tend si njeri i arsyeshem [/quote]

E NDERUARA Znj... NUK KA LIDHJE KJO QE TE REKOMANDOJ ME PROBLEMET E BESIMIT DHE BESIMTARET.BILE JANE SHUME LARG.OBOBO SA LARG!
MBAJE MENDJEN TE HAPUR GJITHMONE SE S'TE VJEN GJE E KEQE NGA KJO.
ATY,PASI TA LEXOSH,KE TE DREJTE TE ME HEQESH VIZEN NJEHERE E PERGJITHMONE,NESE NUK BIE DAKORT.NESE E KE LEXUAR E SE KE KUPTUAR ESHTE TJETER GJE QE KAQ TA PRET E S'KE FAJ SE KUR U NDANE KETO NA RANE,POR NESE SE KE LEXUAR DHE ALUDON KOT ATEHERE JE E NXITUAR DHEEEE MEQE NXITIMI ESHTE I LIDHUR NGUSHTESISHT ME INERCINE DHE EKUILIBRIN,KUJDES MOS TE RREZOHESH DHE NDRYSH KEMBEN E ME VJEWN AKOMA KEQ NESE DO TE VRITESH NE KOKE E PESON NDONJE TRAUME.
E SHKRETA TI QE S'DO TE VESH DOT NE XHAMI.

Dimitrov nje pyetje kam : mos ndoshta pohimi yt ne lidhje me gjuhen shqipe ka lidhje me nje verset te Nostradamus qe le te kuptohet " albanet nuk e kane thene akoma fjalen e fundit" pak a shume keshtu , sapo ta gjej do ta postoj???!!!!

Ufo shkruajti:Pellazgjishtja “Zot” (për “Zeus”) në disa mbishkrime të mijëvjeçarit të I-rë p.e.s., dhe përkimi i plotë me shqipen

Eshtë e vertete qe fjala Zot ka kuptimin e Zeusit, per dy arsye.
1) Se pari kjo fjale ka pesuar ndryshime sipas periudhave, pra duket qarte ngjashmeria e tyre si fjale: Zeus = Zeut = Zot. Pra siç e dime Zeusi ishte mbreti i perendive ne mitologjine greke, ndersa ne mitologjine romake ai quhej Jupiter., dhe ne astronomi eshte planeti me i madhi i sistemit tone diellor.
2) Sot ne perkthimin nga greqishtja Jupiterit i thone Dias, dhe ne greqishten e vjeter ai quhej Dios, tamam ashtu siç eshte ne gjuhen spanjolle sot fjala Zot (ose Dio ne italisht).

Pra me keto dy fakte duket qarte se fjala Zot ka ardhur nga Zeusi i madh, i adhuruar per mijera vite si perendia kryesore.

ILIRA shkruajti:Dimitrov nje pyetje kam : mos ndoshta pohimi yt ne lidhje me gjuhen shqipe ka lidhje me nje verset te Nostradamus qe le te kuptohet " albanet nuk e kane thene akoma fjalen e fundit" pak a shume keshtu , sapo ta gjej do ta postoj???!!!!

ILIRA E KAM LEXUAR EDHE NOSTRADAMUSIN POR MBI TE GJITHA ME KA LENE PA MEND "ENIGMA"

Nikolaos diku tjeter kam lexuar qe Zeus eshte as me pak e as me shume se "zëu" qe eshte shqip fare fare

ILIRA shkruajti:Nikolaos diku tjeter kam lexuar qe Zeus eshte as me pak e as me shume se "zëu" qe eshte shqip fare fare

Cfare eshte kjo "zëu" se une nuk e ditkam kete fjale, c'kuptim ka?

eshte ze apo asht za si te duash ; dhe zanafilla fillon me " e para ishte fjala"
Nikolaos mos e merr per personale se nuk kam bere une ndonje studim, por edhe ti marr nga forume te tjera tema dhe ti paraqes ketu nuk e kam bere ndonjehere,,, thjesht hedh nje mendim timin.

ILIRA shkruajti:eshte ze apo asht za si te duash ; dhe zanafilla fillon me " e para ishte fjala"
Nikolaos mos e merr per personale se nuk kam bere une ndonje studim, por edhe ti marr nga forume te tjera tema dhe ti paraqes ketu nuk e kam bere ndonjehere,,, thjesht hedh nje mendim timin.

Ilira je shume larg se vertetes, e ç'lidhje ka Zeusi me zërin? Eshte me e llogjikshme te kete kuptimin Zot sesa zë, ti e di qe Zeusi ishte vet zot (perendi). Me lart te kam paraqitur dy variante dhe jane teper te llogjikshme, si e shpjegon variantin e dyte (Dios)? Por si besimtare qe je nuk e pranon qe njerezit dashje pa dashje kane adhuruar dhe adhurojne akoma Zeusin (perendine kryesore), ne nje tjeter koncept.

Nikolaos shkruajti:

ILIRA shkruajti:eshte ze apo asht za si te duash ; dhe zanafilla fillon me " e para ishte fjala"
Nikolaos mos e merr per personale se nuk kam bere une ndonje studim, por edhe ti marr nga forume te tjera tema dhe ti paraqes ketu nuk e kam bere ndonjehere,,, thjesht hedh nje mendim timin.

Ilira je shume larg se vertetes, e ç'lidhje ka Zeusi me zërin? Eshte me e llogjikshme te kete kuptimin Zot sesa zë, ti e di qe Zeusi ishte vet zot (perendi). Me lart te kam paraqitur dy variante dhe jane teper te llogjikshme, si e shpjegon variantin e dyte (Dios)? Por si besimtare qe je nuk e pranon qe njerezit dashje pa dashje kane adhuruar dhe adhurojne akoma Zeusin (perendine kryesore), ne nje tjeter koncept.

ILIRA KA TE DREJTE.SPJEGIMI I SAJ NUK ESHTE PERSONAL E PARA E PUNES.
E DYTA ESHTE SE VETE ''ZEU'' NE GEGENISHT DO TE THOTE ZERI NE TOSKERISHT-NDERKOHE KJO FJALE ESHTE TUNDUR E SHKUNDUR MIRE NGA ALBANOLOGE TE SHQUAR DHE ETIMOLOGE DHE S'JAPIN SPJEGIM TJETER VECSE ME PREJARDHJE NGA SHQIPJA...

Nuk thashe qe kjo eshte e verteta e shumta "spekulova" pak, fundja kete bejne te gjithe ketu, Nikolaos eshte dhe nje autor italian Giuseppe Catapano me librin e tij "Thot parlava albanese" e gjen kollaj ne internet

E keni gabim te dy. Fjala zë ne trajten e shquar ne toskerisht ben zëri dhe ne gegerisht ben zani dhe jo zëu siç thoni ju. Pastaj s'ka lidhje me Zeusin. Fjale te ngjashme ka sa te duash, por duhet edhe kuptimi i ngjashem.

ILIRA shkruajti: Nuk thashe qe kjo eshte e verteta e shumta "spekulova" pak, fundja kete bejne te gjithe ketu, Nikolaos eshte dhe nje autor italian Giuseppe Catapano me librin e tij "Thot parlava albanese" e gjen kollaj ne internet

Ilira me albanologe se vet ne shqipetaret nuk mund te jene italianet. Neser mund te behemi edhe ne studiues te medhenj si ai italiani dhe kjo nuk do te thote se cfare ka thene ai eshte e verteta absolute. Edhe une jam studiues i gjuheve, i mitologjise dhe i planeteve, pra i kam studiuar te trija fushat dhe e kam me te qarte se si lidhen gjerat. Pra ato qe te thashe une lidhen me keto fusha qe une i kam perzemer dhe kur dicka e ke perzemer e njeh me mire se kushdo.

Nikolaos shkruajti:E keni gabim te dy. Fjala zë ne trajten e shquar ne toskerisht ben zëri dhe ne gegerisht ben zani dhe jo zëu siç thoni ju. Pastaj s'ka lidhje me Zeusin. Fjale te ngjashme ka sa te duash, por duhet edhe kuptimi i ngjashem.

O NIKOLAOS GABIM QOFSHA SIPAS TEJE.
MEGJITHATE TE DISH SE NUK MUND TE MOHESH FORMEN "ZEU"="ZERI" SEPSE FJALA ''ZEU''OSE ZANI=ZERI NE TOSKERISHT JANE FORMA TE NDRYSHME TE SE NJEJTES FJALE QE BURIMIN E KANE NGA GEGENISHTJA ME NENDIALEKTET E SAJ.SHIHE ME KUJDES FJALEN E SHUMEPERDORUR "FEMIU" NGA RRETHEQARK KOSOVES E NAQEDONISE E PASTAJ FLASIM PER GABIME.

dimitrov xhunga shkruajti:
MEGJITHATE TE DISH SE NUK MUND TE MOHESH FORMEN "ZEU"="ZERI" SEPSE FJALA ''ZEU''OSE ZANI=ZERI NE TOSKERISHT JANE FORMA TE NDRYSHME TE SE NJEJTES FJALE QE BURIMIN E KANE NGA GEGENISHTJA ME NENDIALEKTET E SAJ.SHIHE ME KUJDES FJALEN E SHUMEPERDORUR "FEMIU" NGA RRETHEQARK KOSOVES E NAQEDONISE E PASTAJ FLASIM PER GABIME.

Tani une nuk e di se per cfare studion por une e kam mbaruar te larten per linguistike (gjuhesi) dhe per gjuhe te huaja dhe i kam pare mire ngjashmerite dhe jam pothuajse specialist i kesaj fushe. Edhe nese do te ishte ashtu si thoni ju, ç'lidhje ka fjala 'zë' me Zeusin? Aspak lidhje!
Dhe se dyti Ilira qe thua zanafilla thote: "e para ishte fjala..." kjo s'me bind aspak. Ne c'kuptim ishte fjala e para? Per mendimin tim e para ishte materia jo fjala.

Nikolaos shkruajti:Tani une nuk e di se per cfare studion por une e kam mbaruar te larten per linguistike (gjuhesi) dhe per gjuhe te huaja dhe i kam pare mire ngjashmerite dhe jam pothuajse specialist i kesaj fushe. Edhe nese do te ishte ashtu si thoni ju, ç'lidhje ka fjala 'zë' me Zeusin? Aspak lidhje!
Dhe se dyti Ilira qe thua zanafilla thote: "e para ishte fjala..." kjo s'me bind aspak. Ne c'kuptim ishte fjala e para? Per mendimin tim e para ishte materia jo fjala.

Lexo me kujdes "Nikolaos",sepse une nuk jam as gjuhetar dhe as specialist i kesaj fushe,por thjesht kam nje arsimim te lartesuar qe nuk kam per ta mbaruar dot kurre.Por meqe ke durimin te vazhdosh po te them se etimologjia eshte shkence e fushes se studimeve qe ti paske mbaruar.Kjo shkence te con ne zberthimin dhe origjinen e fjales dhe pak me tutje vete fjala "ZEUS" nga etimologet eshte perqasur vetem nepermjet fjales shqipe dhe aspak greqishtes me te cilen kane spekulluar deri me dje gjuhetare e historiane e se fundi fjala shqipe qe ka qasje me fjalen "ZEUS" eshte vete fjala "ZEU".
Dhe per ta mbyllur sepse ketu ka vens per me shume debat "E para ishte fjala"ben fjale per marrdheniet ndershoqerore.Kurse per ekzistencen patjeter qe e para eshte materia.

Ok Dimitrov, ne per gjuhen po flasin, s'kemi dale jashte teme. Zeus nuk eshte vetem shqip por i perket edhe Greqise. Shqipetaret dhe greket kane te njejten prejardhje. Por etimologet nuk mendoj se e kan shkruar prejardhjen e fjaleve pa gabime. Fjale jane ato dhe mund te kene disa variante. Varianti me i besueshem i prejardhjes se fjales Zot eshte ajo qe te thashe me lart.
Kam lexuar diku qe shqipetaret emrit "Aleksander" i kane dhene kuptimin shqip "A Leka ne ander' (eshte Leka ne enderr) gje qe s'eshte e vertete. Ky eshte nje emer me prejardhje greke qe ka kuptimin Aleks+ Andros (mbrojtesi i burrave). Andro ne greqisht do te thote burre (njeri). Pra shume gjera dhe fjale shqipetaret i bejne te vetat.

Behuni pak me nacionalista, dhe per tema jo krejtesisht apsolute mundohuni ti jepni te drejte Shqipnis, shqipes e shqiptarve ne pergjithsi, meqe pash disa ngjyrime tjera ne komentet e fundit, edhe pse nuk i kam lexu tana.
Nuk do te thote asgje emri Aleksander dhe shpjegimi qe i jep secila gjuhe apo kulture. Merr emrin Andi. Ne anglisht duke u bazuar ne etimologjine e emrit ne marrim kuptimin e dikujt ne vazhdimsim, pra perfaqeson vazhdimsine e familjes, pergjithesisht djemt e pare qe lindin ne nje familje te MB emertoheshin Andrew ose Andy qe eshte shkurtimi i tij. Ne shipen tone ky emer ka nje tjeter etimologji, qe do te thote ere mali ( dicka e ngjashme ) apo emrin Arnold qe ne shqip do te thote sundues i shqiponjave por sma merr mendja se aktori i famshem Hollivudian dhe tani nje nga guvernatoret me popullore te USA u emertua me ate emer per kete fakt. Emrat e pervecem jane tjeter gje, por sduhet te harrojme qe Shqipnia permban ne vedi nji miks fjalsh ashtu si edhe zakonesh, duke iu referuar edhe fenomeneve e ngjarjeve historike, por pa asnje lidhje ne themel me Sllavishten apo greqishten, por si nje gjuhe origjinale indoeuropiane

Nikolaos shkruajti:Ok Dimitrov, ne per gjuhen po flasin, s'kemi dale jashte teme. Zeus nuk eshte vetem shqip por i perket edhe Greqise. Shqipetaret dhe greket kane te njejten prejardhje. Por etimologet nuk mendoj se e kan shkruar prejardhjen e fjaleve pa gabime. Fjale jane ato dhe mund te kene disa variante. Varianti me i besueshem i prejardhjes se fjales Zot eshte ajo qe te thashe me lart.
Kam lexuar diku qe shqipetaret emrit "Aleksander" i kane dhene kuptimin shqip "A Leka ne ander' (eshte Leka ne enderr) gje qe s'eshte e vertete. Ky eshte nje emer me prejardhje greke qe ka kuptimin Aleks+ Andros (mbrojtesi i burrave). Andro ne greqisht do te thote burre (njeri). Pra shume gjera dhe fjale shqipetaret i bejne te vetat.

Po e marr postimin tend dhe po e analizoj pjese-pjese.Ti c'eshte e verteta shprehesh i turbullt dhe nuk te mbush mendjen se ke mbaruar per gjuhesi,e,nese ke mbaruar e je specializuar per gjuhesi mjere shqipja c'heq prej teje.
Fjala apo emri ALEKSANDER ne gegenishte zberthehet: A LE SI NE ANDERR qe ne shqipen e sotme do te thote:"Ka lindur si ne enderr" besoj se kete e kupton.E para e punes.E dyta qendron tek lidhja shqip-greqisht.Nuk e mohon njeri kete.Por ama nje gjuhetar i specializuar si puna jote duhet ta vere re qe "GREQISHTJA E VJETER" qe sot nuk flitet fare por rralle e tek nga ndonje akademik zberthehet vetem nepermjet shqipes se vjeter dhe nga ajo shqipe qe flitet ne gegenishte,ndersa greqishtja e sotme e folur dhe e shkruar nuk ka asnje lidhje e nuk spjegon dot greqishten e vjeter,gje qe na ben te mendojme se tezat e hedhura per nje prejardhje te perbashket te shqipes dhe greqishtes qofte si gjuhe qofte si popullata dhe qe pykezohet drejtpersedrejti tek prejardhja e perbashket pellazgjike.
Shqipja dhe greqishtja e vjeter per kohen qe ne po flasim i perkasin nje trungu e nuk mund te merren si te ndare.Edhe ne kohet para 100 vjetesh gati 90% e popullsise qe sot jane nen shtetin grek flisnin arvanitshen nje shqipe teper e ngjashme me gegenishten.A s'me thua thone ndonje gje per ty keto apo... te hutojne ndarjet e bera pas dhe gjate lufterave boterore qe e bene boten lemsh???????

Leka i Madh

Kuptimi i emrit - ALEKSANDËR

Emri i Aleksandrit të Madh ka padyshim disa veçori që duhen vu re. Ky emër nuk është përdorë nga helenët para kohës së Aleksandrit që do të thotë se ata e morën këtë emër nga ilirët. Tre personat e parë që kanë përdorë këtë emër janë, Paridi - princ i Trojës, Aleksandri i Epirit, dhe i treti Aleksandri i Madh.

Asnjëri nga këta nuk ishte helen, kështuqë së paku emri e ka zanafillën tek dardanët. Dhe së treti, Paridi dhe Aleksandri i Madh, sipas të dhënave para se të lindnin, nënat e tyre kishin parë ëndërra që profetizonin ardhmërinë e këtyre dy heronjve, dhe pjesa e dytë e emrit ngjan më së shumti me "ándërr". Ky është një emër që ia "dhuruam" gjithë botës, se edhe sot përdoret si nga bota e krishtene edhe ajo islame me modifikime të ndryshme. Për zbërthimin e kuptimit të emrit - Aleksandër, ka disa varianta, të cilat të përbashkët kanë emrin – Andërr. Fare e lehtë, po e shqyrtojmë emrin e tij, i cili vjen nga pellazgjishtja e Homerit.

Tek Iliada, Homeri thotë se mbreti Priam (Prij + jam, Jam ai që prij) kishte një vajzë me emrin Kasandra, e cila parashikonte të ardhmen dhe kur do të lindte djali, e ëma pa një ëndërr, në të cilën vajza parashikoi që ai do të shkatërronte gjithë botën n luftërat. Dhe meqë kjo ishte një ëndërr e keqe, djalit ia vunë emrin Aleksandër. Pra, Aleksandër - a lig andër, është ëndërr e ligë, e keqe.

Pra, emri i tij jep më qartë që ai vinte jo vetëm nga familje me prejardhje pellazge (paraardhësit e Ilirëve), por edhe që emri i tij shqipërohet vetëm me Shqipen e sotme dhe me asnjë gjuhë tjetër në botë, pavarësisht varianteve të ndryshme dhe pavarësisht se s’dihet se cila prej tyre është e saktë. Etimologjikisht emri Aleksandër rrjedh nga gjuha shqipe që do të thotë: Leka a në andër, ose më ndryshe: Leka është në ëndërr, për shkak se ai kishte ëndërr pushtimin e botës. Lekë është baza e emrit Aleksandër, ndërsa Aleksandër është mbiemër i formuar nga një tog fjalësh shqipe.

Më vonë, emri Aleksandër është greqizuar. Por, kurrsesi nuk i është humbur kuptimi që ka në gjuhën shqipe. Vlen të përmendet se në disa fshatra arbëreshe akoma ekziston toponimi Leksandër që i përgjigjet mjaft mirë etimologjisë që përshkruam më sipër. Një tjetër supozim për etimologjinë e emrit Aleksandër është: A le si në andërr për shkak se nëna e tij, Myrtali (Olimbia)) shpeshherë kishte parë në ëndërr se do të sillte në këtë botë një djalë që do ta ndryshonte epokën.

Sipas disa studiuesve të huaj Aleksandri i Madh quhej Meriamun Aleksandri, këtë mendim studiuesit e mbështesin në një mbishkrim që është gjetur në Egjypt, ku thuhej në një citim “Meryamun setepenra Aleksandros” (Meriamuni i mbiquajtur Aleksandër). Kjo është një dëshmi që tregon se emri Aleksandër është i mëvonshëm. Ose më mirë të themi që është llagap. Shpesh herë duhet të na punojë logjika e thjeshtë për të mësuar shumë të fshehta të njerëzve në kohën antike.

Emri i pagëzimit të Aleksandrit ishte Meriamun, një emër që zbërthehet në gjuhën shqipe të dialektit gegë: MER-JAM-UN. Sot, e gjithë popullsia shqiptare e Maqedonisë Veri-Perëndimore thonë: MER JAM UN, që në gjuhës standarde është: MIRË JAM UNË. 1. Po ta ndajmë emrin ALEKSANDËR në tre pjesë do të lexojmë tre fjalë, A-LEKS-ANDËR, që do të thotë: A është fjala e sotme shqipe ËSHTË, LEKS është emri LEK dhe ANDRA është një fjalë e vjetër pellazgje që e përdorin grekët sot, dhe do të thotë BURRË. Pra, emrin ALEKSANDËR do të thotë: LEKA ËSHTË BURRË.

Dhe me të vërtetë Leka ishte burrë i madh që mbeti në historinë e botës. Sot shqiptarët emrin Aleksandër e kanë në disa variante si: ALEKS, SANDËR, LEKSANDËR, LEKË = ALEKSANDËR. Shqiptarët që njihen ne Itali me emrin Arbëreshë dhe në Greqi me emrin Arvanitas në vend të emrit Aleksandër ata përdorin Leksandër. Duhet të dimë që në kohët e lashta njerëzit shpeshherë e humbnin emrin e pagëzimit dhe thirreshin me llagapet e tyre. Më vonë llagapet u bënë mbiemrat e familjeve. 2. Një variant tjetër mund të jetë për zbërthimin e emrit Aleksandër dhe A-LEKS-ANDËR. Mundet që fjala ANDËR të ketë kuptimin e fjalës ËNDËRR.

Pra, LEKA ËSHTË NË ËNDËRR. Ka mundësi që ketë Llagap ta ketë marrë nga gjeneralët e tij kur Aleksandri deklaronte që do të pushtonte të tërë botën. Dhe ata ndoshta mërmëritni se LEKA ËSHTË NË ËNDËRR. Sot në Greqi ndodhet një ishull me emrin ANDRA. Gjatë një studimi të bërë në vitin 2001 për këtë ishull është zbuluar se ky ishull banohej që në shekullin e XII nga Shqiptarët. Edhe sot ishulli Andra (ËNDRRA) banohet nga 90% e popullsisë që flet në familje gjuhën shqipe, pra nga shqiptarë që njihen me emrin ARVANITË.

Ishulli ANDRA ka 27 fshatra shqipfolës, toponime, dhe mbiemrat e familjeve janë të kuptimit të gjuhës shqipe. Ndoshta Llagapi ALEKSANDËR mundet të rrjedhi nga fjalët A + LEKA + ANDËR (A=Asht, pra: ASHT LEKA (NË) ANDËR(R). 3. Varianti i tretë i emrit Aleksandër ndoshta mund të zbërthehet në këtë formë: A = Asht, LE = Lind, KS = Si, ANDER = Andër, që ka kuptimin: Asht Le Si Andër(gëgërisht) dhe Është Lindur Si Ëndërr (toskërisht), do thotë se, Meriamuni është i bukur si ëndërr, a le si andër e bukur, është lindur si një ëndërr e bukur. Kështu tri variantet e kuptimit të emrit ALEKSANDËR na japin tre emra kuptimplotë: 1. A LEKA BURRË (ANDRO)=LEKA ËSHTË BURRË, 2. A LEKA NË ANDER=LEKA ËSHTË NË ËNDËRR dhe 3. A LE (K)SI ANDER=ËSHTË LINDUR SI ËNDËRR. Cili nga këto tri variante është i vërteti? Apo ekzistojnë dhe variante tjera? Askush nuk mundet të thotë me siguri të plotë, por që emri Aleksandër është me përmbajtje pellazgo-ilire dhe si rrjedhim i kësaj është emër shqiptar, këtë askush nuk mundet ta mohojë, as të huajtë, dhe as shqiptarët e luhatshëm e mendjelehtë.

Nikolas, a duhet të ngrenë historianët zërin që të bëhet një statujë si shenjë nderimi për "Aleksanrin" Lekën e Madh pasi që ata pretendojnë se ai ishte me gjak shqiptari, ose/dhe të marr emrin e tij ndonjë shkollë apo institucion apo rrugë...? :).

pershendetje

po postoj quatrenin 91 ne centurionin e V te Nostradamus i cili me shume se nje here permend albanet dhe Shqiperine???!!!!
Edhe dijetari francez Robert d'Angely ne vepren e tij te shumevellimshme per pellazget dhe shqiptaret e citon disa here dhe Nostradamin, sidomos per apelacionin, qe i quan albanet (shqiptaret), si popull misterioz, por gjithnje te klasit te pare

(Ne sheshin qe eshte parajse per cdo grabitqar
Ku kemba e cdo trimi nuk shkel dot,
Do te sulmojne befas me kaloresi te lehte
Shqiptaret, Marsi, Luani, Saturni dhe Ujori(.