Budizmi

Buda



Buda (Budd´ha: Sanksrit, Pali, ndryshe: fj.p.fj. " I Zgjuari ") është emër që përdoret në Budizëm për këdo që ka gjetur dritërimin (`bod`hi`). Fjala Budd`ha përdoret zakonisht edhe për Sidd´hart´ha Gautama (themeluesi historik i Budizmit) ose Hotei (Budën e majmë buzëqeshës, shpesh i parë në shtatore të vogla).

Guatama Buda ishte një princ që qe kureshtar mbi jetën pas vdekjes. Sipas gojëdhënës, ai u ul nën një pemë të gjërë të quajtur ``bod`hi`` dhe i`u betua vetes se nuk do ta linte këtë ndenjë (vend), derisa të gjente të vërtetën e jetës mbi vdekjen. Dhe ai e gjeti më vonë pas shumë vitesh, pasi la pas çdo gjë lëndore e sendore.

Në përgjithësi, budistët nuk e mendojnë Sidarta Gautaman që jetoi në Indi rreth viteve 623 p.e.s. deri në 543 p.e.s., dhe mori dritërimin (bod´hi) rreth 588 p.e.s., të ketë qënë Buda i parë apo i fundit. Nga pikëpamja klasike e doktrinës budiste, një Buda është kushdo që rizbulon Darma-n dhe arrin dritërimin, pasi ka mledhur mjaft karma në vete. Sipas budizmit në rrjedhën e kohërave ka pasur shumë qënije të tilla që kanë arritur dritërimin (ndriçimin).

Meqë Gautama Buda (i njohur me emrin fetar Shakjamuni) është një anëtar i kohëvijës shpirtërore të Budas së Epërm që shkon prapa në të kaluarën e mjegullt dhe përpara në të ardhmen e largët. Parardhësi i menjëhershëm ishte Kassapa Buda dhe pasardhësi i tij do të quhet Maitreja.

Rizgjimi

Para se të arrinte dritërimin apo rizgjimin (sanskrit Bod´Hi) dhe të merrej me predikimin e doktrinës (Darma), Guatama ndërmori për gjashtë vjet (sipas burimeve të përçuara) edhe forma të ndryshme askete (të emërtuara tapas, forma të lashta meditimi dhe joge).

Kjo kohë e jetës së tij shënoi një pikë shumë të rëndësishme për mësimin e tij : Buda përjetoi të gjitha përvojat e mundshme njerzore: asketizmin, pushtetin, famën, vdekësimin e trupit, varfërinë, vetminë, martesën dhe dashurinë.

Buda predikoi një doktrinë dhe një praktikë nganjëherë në skajet e diturisë dhe ndërgjegjes deri në shuarjen / fikjen (Nirvanas), që i shmanget teprisë shqisore kështu si asketizmi i hidhur që dëshiron mendjen dhe dëmton trupin. Dëgjuesit e tij të parë kryesorë do të ishin murgjërit, pastaj shokë të kërkimit dhe më pas ndjekës (nxënës) të tij, që formonin një bashkësi gjithnjë e më shumë të mbruajtur me rregullat e veta.

Ai iu predikoi edhe laikëve duke u treguar atyre një rrugë maturie (mase) dhe kontrolli të dëshirave që çojnë në një kushtëzim më të mirë të jetesës.

Budizmi

Cka eshte budizmi ?

Budizmi ka lindur para perafersisht 2500 viteve ne Indine veriore. Eshte themeluar nga nje djale i nje princi i cili quhej Sidarta Gautama, te cilin me vone do ta quajne Buda.

Sidarta ishte edukuar ne oborr mbreteror dhe nuk kishte njohuri per jeten dhe vuajtjet jasht pallatit. Kur ai per here te pare u konforntua me jeten reale, me vuajtjet dhe dhimbjet – vendosi ta ndryshoje jeten dhe te braktise mireqenien e tij dhe jeten luksoze.

Ai braktisi oborrin doli neper vende te ndryshme te Indise dhe u perpoq te zbuloje se pse njerzit vuajne dhe si mund te perfundohet kjo vuajtje.

Keshtu ai arrin te “zgjohet”, Zgjimi dmth. kuptoi te verteten dhe arriti “ndricimin” -Frymezimin e plote.
Tere jeten e kaloi duke i mesuar te tjeret dhe duke u mbajtur mesime se si duhet te dominohet e liga dhe te vihet nen kontroll ajo.

Darma

Mesimi budist quhet Darma. Buda i mesone njerzit dhe u thoshte se cdo njeri per vete duhet te gjeje te verteten mbi jeten. Mesimet e tija i i kuptonte ai si udherrefyese dhe ndihmetare per jeten.

Pas Frymezimit Buda jetoi sui murg. Ai udhetoi neper Indi dhe perhapte mesimet e tija : Darma. Shume meshkuj dhe femra iu bashkangjiten dhe u ben murgj dhe murgesha.

Shoqata te tilla murgjesh quheshin Sanga. Budizmi filloi te perhapet ne Azine qendrore. Atje edhe puqeshin shume rruge tregetare ne mesin e tyre edhe “ Rruga e Mendafshit “. Nga India neperr rrugen e mendafshit kaloi Budizmi ne Kine. Me vone budistet kinez udhetonin ne Indi per te mesuar me shume per fene e tyre.

Nga India budizmi kaloi neper vednet fqinje. Sot ka me shume se 400 milion budiste ne bote. Pjesa me e madhe e tyre jeton ne Azi, ku edhe ishin rrenjet e budizmit. Qe nga shekulli XX perhapja ka nisur edhe ne Evrope dhe Amerike. Ne keto dy kontinente budizmine kane perqafuar kryesisht intelektualet dhe shkencetaret.

Buda i ardhshem

Budistet besojne se Buda i ardhshem do te jete Maitreja. Tani ai jeton ne mbreterine qiellore dhe pret disfaten e Budizmit dhe nese ndodh kjo ai zbret per tua mesuar njerzve jeten e drejte.

Rinia e Budes

Sipas asaj qe dijme sot, Buda ka lindur ne vitin 563 ne nje familje princerore e cila quhej Shakia, prandaj ai quhet edhe Shakiamuni. Babi i tij qeversite nje mbreteri te vogel buze Himalajeve ( Nepali i sotem ) ( Per lindjen e tij jane krijuar shume legjenda, keto legjenda i ka pervetsuar me vone Krishterimi dhe Islami.)

Jeta e meparshme

Buda i ardhshem ka pasur jetera te ndryshme para se te lindet si Sidarta Guatama. Per ekzistencen e tij te meprashme tregojne te ashtuquajturit Jataka.

Lindja

Sidarta ishte djlai i princit Shudhodana dhe bashkeshortes se tij Maja. Pas lindjes se tij nje plake i urte kishte vizituar pallatin e princit. Nje baze te nje shenje te vecante qe kishte ne trupin, kuptoi ai se Sidarta do te behej Buda. Kur Sidarta braktisi jeten ne pallat la pas vete bashkeshorten dhe nje djale.

Nga Anita Garneri

Budizmi

Budizmi ka hyrë në Kinë rreth shekullit të parë të erës sonë, filloi të përhapet gjerësisht pas shekullit të 4-të të erës sonë dhe është bërë gradualisht feja me ndikim më të madh në Kinë.

Budizmi kinez ndodhet në bazë të tre familjeve të mëdha të gjuhëve dhe mbi këtë bazë kemi budizmin e familjes së gjuhës Hane, budizmin e familjes së gjuhës tibetiane dhe budizmin e familjes së gjuhës Bali,ose budizmin jugor.

Numri i murgjve të këtyre tre grupeve të mëdha sipas familjeve gjuhësore ka arritur në 200 mijë. Tani në Kinë ka 13 mijë tempuj të hapur të budizmit, 33 shkolla budiste dhe afro 50 lloje botimesh budiste.

Budizmi tibetian është një degë e budizmit kinez, që është përhapur kryesisht në Rajonin Autonom të Tibetit, Rajonin Autonom të Mongolisë së Brendshme, në provincat Çinhaj etj.

Banorët tibetianë, mongolë, Ygu, Mënba, Luoba dhe Tu besojnë, në përgjithësi, budizmin tibetian dhe numri i besimtarëve të tij arrin në afro 7 milionë.

Budizmi jugor është kryesisht i përhapur në qarkun autonom Sisuanbana të kombësisë Daj, në qarkun autonom Dëhong të kombësive Daj dhe Gjinbo, në zonën Sëmao të provincës Ynan të Kinës jug-lindore.

Në budizmin jugor beson shumica e banorëve Daj, Bulang, Açan dhe Va. Numri i besimtarëve të tij arrin në mbi 1 milion. Kurse në budizmin Han besojnë kryesisht banorët Hanë, të shpërndarë në krahina të ndryshme të Kinës.

PËRKUFIZIMI I DITURISË SHPIRTËRORE
Milarepa

Milarepa (1040-1123), është një figurë legjendare në historinë e Tibetit, si dhe themeluesi njërës prej katër shkollave të budizmit në këtë vend (asaj Kagyu), qëllimi kryesor i së cilës është praktika e meditimit. Ai e nisi karrierën e tij si shtrigan, duke fituar një nam të kobshëm me fuqitë e tij të mbinatyrshme. Mirëpo, duke ju trembur instiktivisht përfundimit llogjik të akteve të tilla, u tërhoq, për të kërkuar ndihmë dhe këshillë te Marpa, mjeshtri më i madh i kohës në fushën e meditimit. Ky i fundit e pranoi për nxënës vetëm pas shumë e shumë vitesh e peripecish, të sajuara enkas për të vënë në provë këmbënguljen dhe vullnetin e Milarepës, që pasi përvetësoi rëndësinë dhe teknikat e meditimit nga mjeshtri në fjalë, jo vetëm që i shpëtoi fatit që e priste, por edhe arriti Njohjen Absolute brenda një jete të vetme.

PËRKUFIZIMI I DITURISË SHPIRTËRORE

Tani do të përmbledh shkurtazi, gjithë njohurinë time shpirtërore:

Së pari, një gjendje mendore e kthjelltë, kombinuar me inteligjencë analitike, është e nevojshme për të arritur Njohjen Absolute.

Së dyti, çdo lloj meditimi duhet motivuar nga dëshira dhe përkushtimi, dhe dashuria dhe përkushtimi duhet të japin fryt në praktikë.

Së treti, të gjitha paragjykimet dhe opinionet e përcipta duhen eleminuar.

Së katërti, është e nevojshme të kuptohet natyra iluzore e Unit; kështu që çdo veçim i vetes nga të tjerët të konsiderohet si i paqenë.

Kush është duke vdekur urije, nuk mund të ngopet vetëm nga ideja e të ngrënit, por duhet të hajë vërtet. Ngjashmërisht, ata që kërkojnë Diturinë Absolute nuk do të kënaqen thjesht nga njohja e rrugës; por do ti shkojnë asaj gjer në fund. Njohja Absolute nuk mund të arrihet derisa mendja të jetë e pastër dhe çdo veprim pozitiv. Për sa i përket kësaj pike, asgjë s'mund të tolerohet.

Kështu e mbaj stomakun nën fre, duke e reduktuar sasinë e ushqimit; e kështu kontrolloj dhe mendjen, duke eleminuar gjithë ankthin dhe pasionet.

MILAREPA,2.4

ESENCA E BUDIZMIT

KATËR TË VËRTETAT THEMELORE

1) Jeta është vuajtje.
2) Shkaku u vuajtjes është lakmia.
3) Vuajtja ndalohet vetëm nga eleminimi i dëshirës.
4) Çlirimi prej kësaj gjendjeje (dëshirës), mundësohet nga praktikimi i tetë mësimeve të çmuara.

I. TETË FAKTORËT BAZË DREJT ÇLIRIMIT FINAL

1) DITURIA - Këndvështrimi i drejtë. Të kuptuarit e qartë të situatës.
2) DITURIA - Qëllimi i drejtë.Të vepruarit me kah pozitiv.
3) MORALI - E folura e drejtë. Me fol drejt...d.m.th, mos gënjesh, mashtrosh, përdorësh fjalë të pista.
4) MORALI - Veprimi i drejtë.Të mos marrit pjesë në veprime negative.
5) MORALI - Jeta e drejtë (e ndershme).Të jetuarit me ndershmëri, pa u përzier në aktivitete të papastra për të siguruar jetesën.
6) MEDITIMI - Përpjekje e drejtë.Këmbëngulja energjike për të kultivuar vetëdijshmërinë dhe koncentrimin.
7) MEDITIMI - Qëndrim i drejtë. Vëzhgimi me paanësi i situatave, me qëllim për ti kuptuar ato ashtu siç janë në të vërtetë, jo thjesht si na pëlqen, apo si mund të justifikohen në teori.
8 ) MEDITIMI - Koncentrim i drejtë. Faktori bazë për të mundësuar eksperiencën e drejtpërdrejtë.


II. TRE KARAKTERISTIKAT E EGZISTENCËS

1) Përkohshmëria.
2) Vuajtja.
3) Fallsiteti i 'Unit'.

III. KATËR GJENDJET SHPIRTËRORE POZITIVE

1) Mirësia (dashuria pa kushte për të gjithë njerëzit)
2) Dhembshuria (të kuptuarit si për vete, të halleve që kanë të tjerët)
3) Gëzimi i sinqertë (për sukseset e të tjerëve)
4) Barazia (në trajtimin e kujdo, pavarësisht nga pozicioni shoqëror, dituria, etj.)

IV. SHTATË HAPAT DREJT NJOHJES ABSOLUTE

1) Vetëdijshmëria
2) Investigimi
3) Energjia
4) Entusiazmi
5) Qetësia
6) Koncentrimi
7) Barazueshmëria

V. PESË PENGESAT

1) Epshi
2) Dembelizmi dhe vullneti i sëmurë.
3) Plogështia dhe topitja.
4) Shqetësimi i vazhdueshëm.
5) Skepticizmi.

VI. DHJETË PËRSOSMËRITË

1) Bujaria
2) Moralshmëria
3) Heqja dorë (mohimi i Egos)
4) Dituria
5) Energjia
6) Durimi
7) Vërtetshmëria
8 ) Vendosmëria
9) Dashamirësia
10) Barazueshmëria

VII. PESË PËRBËRËSIT

1.Format (elementët) janë:

1) Tokë
2) Ujë
3) Zjarr
4) Ajër (erë)

2. Ndjenjat janë:

1) Të pëlqyeshme
2) Të papëlqyeshme
3) Neutrale

Ndjenjat aktivizohen nga kontakti i gjashtë organeve të brendshëm me gjashtë organet e jashtëm.

ORGANET E BRENDSHËM ORGANET E JASHTME

Sytë - Të parit
Veshi - Të dëgjuarit
Hunda - Të nuhaturit
Gjuha - Të shijuarit
Trupi - Të prekurit
Mendja - Të menduarit

3. Perceptimi ka lidhje me gjashtë objetket e jashtëm.

4. Reagimi varet nga përgjigja e vullnetit,në raport me gjashtë objektet e jashtëm.

5. Vetëdija kupton veçantitë e gjashtë objekteve të jashtëm.

VIII. DHJETË ZINXHIRËT E EGZISTENCES

1) Iluzioni
2) Dyshimi (në lidhje me mësimet dhe metodën në fjalë)
3) Dogmatizmi (të kujtuarit se ritet apo ceremonitë janë gjithshka)
4) Epshi (dëshirat e pakontrolluara seksuale)
5) Vullneti i dobët
6) Lakmia (në aspektin material)
7) Lakmia (për fuqi të mbinatyrshme)
8 ) Mendjemadhësia
9) Plogështia
10) Injoranca.

Pergatiti: Gazmend Çeno

Hartimi i Bunny-it

Në Budizëm të jetosh do të thotë të vuash. Që të shuajmë dhimbjet tona ne duhet të mundohemi ta çlirojmë veten nga dëshirat mondane.

Budizmi percepton gjithçka në jetë si një iluzjon, dhe udha e Budizmit kalon përmes kuptimit të "asgjësë." Vdekja është koncepti më i afërt i të paditurës ose "asgjësë," ndaj e kundërta e jetës. Vdekja është e frikshme sepse është një e panjohur, por vdekja na kujton paqëndrueshmërinë e jetës. Të dyja jeta dhe vdekja janë dy gjëndje të përkohëshme në Budizëm.

Budizmi beson në qarkullimin e lindjes dhe vdekjes, çka përcaktohet nga Karma e një individi. Karma është ligji i "shkakut dhe pasojës." Nëse një njeri ka bërë shumë bëma të mira gjatë jetës së tij/saj, ai/ajo ka një Karmë të mirë ndaj bekohet me kushte më të mira në jetët në vijim. Në të njëjtën mynyrë, nëse një njeri bën bëma djallzore gjatë jetës së tij/saj, ai/ajo do të vuaj këndërpërgjigje në jetën e ardhshme.

Gjithsesi, një praktikues budist mundohet ta thyej këtë cikël lindjeje dhe vdekjeje që të përfitoj Nirvanën - "një gjëndje e plotë paqeje dhe lirie nga dhimbjet dhe shkaqet e tyre." Ndaj, të çlirohemi nga Karma jonë dhe të harrijmë Nirvanën, ne duhet të mësojmë sesi t'i lëmë të shkojnë dëshirat dhe egon tonë që të jemi të çliruar nga dhimbja.

Vdekja është e dhimbshme për shkak të dëshirës tonë për të jetuar. Ne i friksohemi vdekjes pasiqë kemi dëshirën për t'iu mbërthyer jetës. Veçse duke kuptuar se çdokush duhet të vdes, dhe njerëzit pranë nesh do vdesin një ditë, ne do të mund të jemi të lirë nga frika e vdekjes.

Dharma

Mësimi kryesor i budizmit është Dharma. Ky mësim është edhe themeli i budizmit, i çdo shkolle budiste sikur më të rëndësishmet Theravanda, Mahajana, Tibetiane, Zen, etj, të gjitha këto kan për themel Dharmën.

Dharma konsiston në Katër të Vërtetat Fisnike, të cilat janë:

* E Vërteta e Parë: Jeta është e vuajtshme, sado që të duam, sëmundjet do t'na bëjnë të vuajmë, dhe pleqëria gjithashtu në vdekje do t'na bëjnë të vuajmë.
* E Vërteta e Dytë: Në varje të injorancës, dhe shumë faktorë të tjerë, gjeri tek dëshirat e babzitura, janë shkaktari i vuatjes.
* E Vërteta e Tretë: Duke hequr babazitjen, pra duke shuhar dëshirat e babzitura, dhe duke mposhtur injorancën harrijet të eliminohet dhimbja.
* E Vërteta e Katërt: Praktikimi i Shtegut të Tetë Palosur Fisnik, (do gjesh më shumë info tek kapitulli i dytë e temës rreth budizmit) është udha që të çliron nga dhimbja dhe të çon në gjëndjen e paqes me vetveten, dhe qëniet e tjera të gjalla. Pra të çon në gjëndjen që Buda quajti Nirvana. Këto tetë elementë janë:
o Kuptimin e Përkryer,
o Mendimin e Përkryer,
o Të Thënurit të Përkryer,
o Veprimin e Përkryer,
o Të Jetuarin e Përkryer,
o Mundimi i Përkryer,
o Përkujdesja e Përkryer, dhe
o Përqëndrimi i Përkryer


Me këto katër Të Vërteta, dhe me Tetë Shtegjet e Tetëplosura Fisnike (prap i gjen të rradhitura tek kapitulli i dytë e temës rrethe budizmit) Buda e rivuri në rrotullim rrotën e Dharmës, me katër diametre, për Katër të Vërtetat Fisnike, dhe tetë reze për Tetë Shtegjet e Tetëpalosura Fisnike që të çojnë në Nirvana.

Kjo e fundit është e vështirë për t'u shpjeguar se çfarë është, por Buda premton se nëse ndjekim shtegun që dha ai, mund të harrijmë të ndjejmë Nirvanën.

Buda nuk u vetëshpallë Zot, as biri i Zotit, dhe as gojdhënës i Zotit. Ai thjeshtë shpjegoj dharmën për 45 vjetë të jetës së tij gjeri në vdekje, dhe i la për testament dharmën si mësuesin kryesor të budizmit ndjekëve të shtegut të tij.

Budizmi nuk është as një fe ateiste, as monoteiste, dhe as politeiste. Në budizëm nuk ka rëndësi nëse beson në Zot apo jo, ose në Zotëra, pasi themeli i budizmit është thjeshtë dharma, çka e bën fenë budiste të përqëndruar në njeri, dhe jo në Zot.

Kjo dmth që budizmi nuk është fe ateiste siç e përshkruajnë shumë muslimanë, por është një fe demokratike ku çdo besim është i ftuar dhe i mirëpritur.

Gjithashtu thuhet se budizmi është një fe idhujtare. As kjo thënie nuk është e vërtetë, pasi fjala idhull do të thotë: një qënie, një objekt, apo vendodhje të cilët njerëzit i falen sikur të ishte Zot.

Buda Shakjamuni nuk tha kurrë se është Zot, dhe i porositi ndjekësit e udhës së tij që mësues të vetëm të kenë vetëm Dharmën, dhe mësimet e tjera të budizmit, dhe as atë vetë mos ta dëgjojnë nëse bie në ndesh me gjykimet e tyre. Buda si fjalë do të thotë veç 'ai që është zgjuar' domethënë ai që ka harritur ndriçimin, dhe Buda përgëzohet nga ndjekësit e tij veç si i tillë, dhe jo si idhull dhe as si Zot.

Të qënurit budist, çka si emërtim ka sangha, do të thotë të refugjohesh në këto tre gjëra, siç mund ta përmbledhin këto vargje nga skriptet budiste:

Për refugjim shkoj tek Buda (mësuesi)
Për refugjim shkoj tek Dharma (mësimi)
Për refugjim shkoj tek Sanga (ai që ka mësuar)

Për herë të dytë shkoj për refugjim tek Buda
Për herë të dytë shkoj për refugjim tek Dharma
Për herë të dytë shkoj për refugjim tek Sanga

Për herë të tretë shkoj për refugjim tek Buda
Për herë të tretë shkoj për refugjim tek Dharma
Për herë të tretë shkoj për refugjim tek Sangha

Ky refugjim është i njëjtë sikur pagëzimi në krishterim, apo besimi tek Pesë Shtyllat e Islamit për muslimanët. Unë për vete jam ende një sangha shumë i ri, por njëkohësisht i vjetër. Mbaj mënd që kam qënë monk në dy nga jetët e mia të kaluara: një herë në Tibet, dhe një herë tjetër diku në Azi.

Në Tibet kam qënë ndjekës i një feje më të lashtë se budizmi, një fe që quhet Bon Po, çka ka lënë shumë gjurmë tek shkolla tibetiane e budizmit, dhe sidomos librin 'Libri Tibetian i të Vdekurve.' Kjo pasi kur lexova rreth Dharmës, dhe thënieve të Budës, m'u kujtuan që i pata mësuar më parë, i pata ditur dhe nuk ishte aspak e vështirë t'i kuptoja apo praktikoja, por veç t'i rikujtoj. Nuk është gjithashtu as rastësi që hera e parë që vajta në një mbledhje me budist, rastisa të shoh dhe ndjej reliket e Buda Shakjamunit, dhe rreth 20 Buda të tjerë pas tij që harritën ndriçmin.

Të qëllosh në prani të relikeve të budave është sikur të shkosh në Mekë nëse je për muslimanët, ose në Jerusalem nëse je i krishter. Dhe ishte hera e parë që takohesha me budist, imagjino çfarë koincidence e parastësishme! S'ishte hera e parë që ndeshesha me to, dhe këtë gjë e mbaj mënd, por jo hollësi të veçanta.

Tash më duhet shpjegoj se çfarë janë reliket. Në budizëm e kan për zakon që pas vdekjes së trupit të një bude, trupin e tij e djegin dhe e kthejnë në hi. Tash, nëse djeg një trup të një njeriu të vdekur dhe të zakonshëm, lë pas vetëm hi, mirpo trupat e budave pasi digjen lënë pas disa kristale të bardha çka përmbledhin gjithë dijen, ndriçimin dhe urtësinë që harritën Budat të kultivojnë gjatë jetës së tyre.

Është për t'u çuditur se vetëm trupat e të ndriçuarve sikur Budat, apo dhe Budisatat (një shkallë pranë të qënit Budë, çdokush mund të bëhet Budë ) lënë pas këto kristale të bardha të cilat quhen relike pas djegies së trupit të tyre vdekur. Dhe kam qëlluar t'i takoj para katër muajsh gjithë këto relike, sikurse i kam takuar në jetë të mëparshme.

Një gjë interesante me Buda Shakjamunin është se, është i pari fetar që njeh gjerimësot historia e njerzimit që të ketë themeluar një Udhër Murgeshash me gjendin femëror.

Është e para fe në botë që e ngreh në nivel më të lart femrën, dhe e barazon atë me mashkullin, përsa i përket ndriçimit, dharmës, dhe përvetësimit të Nirvanës. Ky urdhër i parë murgeshash ndodhi gjatë kohës së Buda Shakjamunit, domethënë rreth 500 vjet para lindjes së Krishtit.

Rreth skripteve ose shkrimeve budiste. Ato janë të shumta, secila shkollë ka me qindra volume të trasha me thënie të Budës, mësimet rreth Dharmës, dhe shumë e shumë mësime të tjera.

Dy shkollat më të famshme me shkrimet budiste janë Theravanda që përmbanë thëniet më të lashta të Budës, shkruar në gjuhën Pali, dhe Mahajana që përmban shumë shkrimet në gjuhën sanskrit të Indisë.

Drini

Budisatva Avalokitesvara(1) duke u thelluar në Përvetësimin e Dijes

Me qartësi e pa boshllikun e pesë konditave

Ndaj duke u çliruar plotësisht nga fatkeqësia dhe dhimbja

O Sariputra (2) të gjitha dharmat janë forma të boshllëkut, të palindura, të paprishura;

Të panjollosura, të papastra, pa humbje, pa fitim;

Aq shumë në boshllëk saqë nuk ka formë, asnjë ndjesi, kuptim, diskriminim, vetëdije;

Pa sy, vesh, hundë, gjuhë, trup, mëndje;

Pa ngjyrë, zë, erë, shije, prekje, mendim;

Pa hapsirë ndjesie... pa hapsirë vetëdije;

Pa injorancë dhe pa fund të injorancës...

Pa pleqëri dhe vdekje, dhe pa fund të pleqërisë dhe vdekjes;

Pa dhimbje, pa arsye të dhimbjes, pa shuarje, pa shteg;

Pa dije dhe pa fitim. Ndaj Pa fitim.

Budisatva (3) e jeton Përvetësimin e Dijes

Pa përzjerje të mëndjes, pa përzjerje, ndaj pa frikë,

Shumë mëtej mendimeve të zhgënjyera, kjo është Nirvana.

Të gjithë Budat e kaluar, të tashëm, dhe të ardhëm jetojnë Përvetësimin e Dijes

Dhe atëherë përvetëso Ndriçimin e Përkryer

Atëherë njife se Përvetësimi i Dijes është

Mantra (4) e madhnishme, Matra e gjallë,

Mantra më e mirë, Mantra që nuk kalohet dot;

Të shuhan plotësisht të gjithë dhimbjen, kjo është e vërtetë, jo gënjeshtër.

Ndaj bëji ballë Përvetësimit të Dijes, Mantrën

Vije përballë këtë Mantra dhe thuaj:

Derë! Derë! Para derës! Para Botës së vuajtur!

Ndriçimi i Mëndjes; Dija e Sutrës (5) së Zemrës!

Derë! Derë! Para derës! Para Botës së vuajtur!

Ndriçimi i Mëndjes; Dija e Sutrës së Zemrës!

Derë! Derë! Para derës! Para Botës së vuajtur!

Ndriçimi i Mëndjes; Dija e Sutrës së Zemrës!

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

Përvetësimin e Dijes = prajna paramita, gjëndet tek Sutrat e Dijes.
Pesë Konditat janë: pesë shqisat e shikimit, dëgjimit, shijimit, nujatjes, dhe prekjes.
Ndriçimi i Përkryer = anuttara-samyak-sambodhi

(1) Avalokitesvara ishte një nga tre budat nga shkolla e Tokës së Pastër (Pure Land) në Tibet.

(2) Sariputra është një nga dhjetë dishepujt më të rëndësishëm të Budës. Lindi në një fshat në Veri të Rajagrhas, në Magadha të Indisë. Ai ishte një ndjekës i mjeshtrit të famshëm Samjaja, bashkë me Maugdaljanën. Secili grup pati nga njëqind dishepuj, dhe të gjithë dishepujt u bënë ndjekës të Budës pas konvertimit të mjeshtrave të tyre. Sariputra mbahet si një nga dishepujt më të mprehtë të Budës. Ai vdiq gjatë kohës që Buda ishte gjallë.

(3) Budisatvë është ai/ajo që është i/e frymëzuar për të përvetësuar Ndriçimin Suprem, dhe për të qënë Budë për vetveten dhe për të gjitha qëniet e tjera të gjalla. Fjala Budisatva ndaj mundet të nënkuptoj qënie që kan kuptuar si për shëmbull Avalokiesvara ose Amanthabhadra, por gjithashtu edhe për çdokënd që ka zhvilluar mëndjen e Budit - frymëzimi për të shpëtuar vetveten dhe të tjerët.

(4) Mantra është një formulë me fjalë e cila shëben për meditim, që shërben për ta shpëtuar atë që e reciton, dhe që t'i japi mirëqënie atij/asaj. Fjala në vetvete do të thotë: t'i mbledhësh dhe t'i mbash lart mësimet e Budës në Zemër.

(5) Sutra si fjalë do të thotë një send ku mblidhen dhe mbrohen gjërat e shtrenjta dhe të vyera. E përdorur si fjalë në budizëm, Sutra do të thotë Kanunet që përmbledhin thënie të Budës

ARRITJA E BREGUT TJETER

Budistët përdorin Parimin e Artë: arritja e bregut tjetër. Udhëtari asnjëherë nuk arrin. Po edhe mosarritja është gjithashtu arritje. Një breg quhet lindje. Tjetri vdekje. Kurse bregu i Nirvanës është përherë përtej çdo gjëje.
Ndaj është e pamohueshme se njeriu, kur e sheh Budën, nuk e sheh. Kur njeriu e sheh se nuk është në të vërtetë Buda e sheh Budën. Një murg, asket i famshëm, pështyu te statuja e Budës në tempull. E qortuan plot mllef, hidhërim. Murgu qetësisht u përgjigj se ai nuk dinte absolutisht asnjë pikë të hapësirës, ku të mos ishte Buda.

Moikom Zeqo

Mesim budist

Mos beso ne dicka
vetem sepse e ke degjuar.

Mos beso ne dicka
vetem sepse flitet si thashetheme nga shume njerez.

Mos beso ne dicka
vetem sepse gjendet i shkruar ne librat fetare.

Mos beso ne dicka
vetem per shkak te autoritetit te mesuesve dhe pleqve.

Mos beso ne traditat
vetem sepse u jane kaluar brezave te shumte.

Por pas vezhgimit dhe analizes,
kur gjen qe dicka perputhet me arsyen
dhe te con drejt se mires dhe dobise se te gjitheve,
atehere pranoje dhe jeto ne perputhje me te.

Buda

Mos u merzit nese ne jeten tende spirituale ne fillim perparon vetem me hapa te vegjel.

Ne fillim, te gjitha gjerat e mira jane te vogla.

Lisi madheshtor fillon si gogel e vocerr.
Nga farera te vockla rriten bimet me te mrekullueshme dhe lulet me te bukura.
Nga nje fare e vockel dashurie mund te ndryshohen shume jete.
Nga nje mendim i vocerr besimi mund te lindin mrekulli pas mrekullive.
Gjera te vogla rriten per t'u bere gjera te medha.

Te jesh mirenjohes per te gjitha gjerat e vogla ne jete; nese pastaj rriten, do te jesh mirenjohes per secilen prej tyre, dhe do ta shprehesh mirenjohjen tende ne fjale dhe vepra.
Ajo qe eshte brenda, le te shprehet jashte.

Kujtohu gjithmone: Nje zemer mirenjohese eshte nje zemer e hapur, dhe per Mua eshte shume me e lehte te veproj ne nje zemer te hapur dhe nepermjet nje zemre te hapur.

Thuaj faleminderit dhe mos mbaro te falenderosh per gjithcka, keshtu qe mund te veproj per cdo kohe ne ty dhe nepermjet teje, dhe qe mund te nxjerr mrekullite dhe madheshtite e Mia para syve te te gjitheve.

Pune per Zotin

Kur dikush me thote se sa ka punuar per Zotin, shoh gjendjen e mjere ne te cilen gjendet shpirti i tij.

Ata qe punojne per Zotin me qendrimin e drejte nuk mendojne kurre sa po bejne per Atin Qiellor.

Perkundrazi, mendojne vetem sa po ben Zoti per ta duke u thene nje trup per t'u sherbyer te tjereve, nje mendje per te menduar per Te dhe per mrekullite e Ti, dhe nje zemer per ta dashur Ate si te Atin, Krijuesin dhe te vetmin Mireberes.

Paramahansa Yogananda

Ju falenderoj qe e keni sqaruar besmin budist,sepse une personalisht kam menduar qe budistet i falen Budes sikur te ishte Zoti i tyre,dhe tek ai shkrimi me lart,qe mban autoresine e Drin,(dhe e shkrimeve te tjera)eshte shpjeguar ne menyre shume te bukur dhe te qarte,nje besim i tille.

Personalisht,mendoj se paraqitja ne menyre te panashme(keshtu sic eshte bere) e besimeve te ndryshme,sherben ne rradhe te pare,ne pasurimin e kultures tone rreth besimeve te ndryshme,ne njohjen nga ana e publikut ne menyre te qarte rreth filozofise ne te cilen jane bazuar keto besime qe te shmangemi nga paragjykimet mbi besimin e te tjereve,dhe mbi te gjitha sherbejne qe duke u njohur edhe me filozofine e besimeve te tjera,ne te marrim nektarin e tyre dhe ta bejme pjese te reflektimit tone(te pakten per mua keshtu do sherbeje)

Po me pelqen shume ky besimi budist me ato pergjigjet qe jep tek pyetjet me te verdha qe paraqet Neo. Vetem nje korrigjim te vogel Neo: elementet e jetes nuk jane pese por kater. Vertet ky budizmi paska gjera shume me interesante dhe me reale se fete e tjera. Kjo duhet marre si shembull edhe nga te tjeret. Per ata qe dine t'i kuptojne shume mire pyetjet dhe pergjigjet qe thote ky lloj besimi eshte nje mesim me vlere per te verteten absolute. Une per vete e mbeshtes pothuajse plotesisht kete besim, eshte shume real dhe brenda llogjikes njerezore.

Po te mos ishte karma

Po te mos ishte karma:



Budizmi eshte karma,

karma eshte Budizmi.



pse?

sepse,

po te mos ishte karma

zbrazetia nuk do te ishte asgje.

Zbrazetia

nuk do te ishte forme.



eshte sikur

po te mos kishte katalizatorin [karma],

hidrogjeni do te ishte hidrogjen [trupi],

oksigjeni do te ishte oksigjen [mendja]



per shkak te katalizatorit

O2 [mendja] dhe 2 H2 [trupi] kombinohen

dhe behen uje [vetja]



katalizatori eshte karma.



po te mos kishte karmen

trupi nuk do te ishte asgje

mendja nuk do te ishte asgje.



per shkak te karmes

trupi eshte zbrazetia

mendja eshte zbrazetia

dhe te dy kane potencialin

te behen forme

vetja

ne rrethanat e sakta.



trupi dhe mendja bashkohen

ne rrethanat e sakta

fale karmes

dhe

VETJA [FORMA]

po lind.



Keshtu

kuptohen

ZBRAZETIA

dhe

FORMA.

Nga Desmond Chiong