Tolstoi për dashurinë, të vërtetën e shpirtit njerëzor

Bota nuk ka nevojë as për kushtetuta, as për revolucione, as për kongrese apo konferenca, as për nëndetëse, eksplozivë të fuqishëm, shkolla apo universitete, as për shtim të librave apo kinematografisë, por ka nevojë të pranojë një të vërtetë të thjeshtë, se në jetën tonë vetëm një ligj është i rëndësishëm: DASHURIA

Letërkëmbimi

‘Kushtetuta’ njëligjore

“Dashuria është e vetmja mënyrë për të shpëtuar humanitetin nga sëmundjet”.

Në vitin 1908, revolucionari indian, Taraknath, Das i shkroi Tolstoit, atëherë një nga figurat më të njohura në botë, për t’i kërkuar autorit mbështetje për pavarësinë e Indisë nga kolonizatori britanik.
Më 14 dhjetor, Tolstoi, i cili i kishte kaluar 20 vitet e fundit duke kërkuar përgjigje për pyetjet më të mëdha morale, iu përgjigj në një letër të gjatë, që Das e publikoi në gazetën e përditshme “Lironi Industanin”.

Kaluar dorë pas dore, mesazhi arriti te Mahatma Gandi që sapo kishte nisur karrierën si lider i paqes në Afrikën e Jugut. Ai i shkroi Tolstoit dhe i kërkoi leje që ta ribotonte në gazetën e tij “Opinioni Indian”. Letra e Tolstoit u botua më pas nën titullin “Letër një indiani”.

Kjo nxiti një korrespondencë mes të dyve që zgjati deri në vdekjen e Tolstoit – një takim i dy mendjeve dhe shpirtrave të mëdhenj të përmbledhur në librin “Korrespondenca e Tolstoit dhe Gandit”.

Letrat e shkrimtarit rus bëjnë thirrje për një rezistencë jo të dhunshme, ai u del kundër ideologjive false, si pseudofetare dhe pseudoshkencore, që nxisin dhunë, një akt që ai e sheh si jonatyral për shpirtin njerëzor dhe mbron kthimin në gjendjen tonë themelore dhe natyrale, në atë që mbështetet te dashuria.

E keqja, argumenton Tolstoi me pasion, luftohet jo me dhunë, por me dashuri, diçka që Maja Anxhelou e përshkroi aq bukur dekada më vonë.

Gandi nga ana e tij e cilësonte Tolstoin si një nga mendimtarët më të kthjellët në botën perëndimore, një nga shkrimtarët më madhështorë. Ai u bënte thirrje njerëzve të kuptonin të vërtetën qendrore të fjalëve të autorit. “E vërteta e vjetër që Tolstoi prezanton, është e freskët për nga forca. Arsyeja e tij është e pakundërshtueshme. Ai është i sinqertë dhe serioz. Ta thith vëmendjen”.

Fjalët e shkrimtarit të papërsëritshëm rus edhe sot janë tepër me vend, në çastin kur bota po përballet me një situatë jo të qetë politike, me dhunë etnike dhe konflikt global.

Ai shkruante: “Arsyeja për faktin befasues përse shumica e atyre që punojnë i dorëzohen një grushti personash që kontrollojnë punën dhe jetën e tyre është gjithnjë dhe kudo e njëjtë – pavarësisht nëse shtypësit dhe të shtypurit janë të një race apo të një kombësie tjetër.

Arsyeja shtrihet te mungesa e mësimeve fetare të logjikshme që duke dhënë shpjegime për kuptimin e jetës do të ofronin një ligj suprem për sjelljen dhe do të zëvendësoni perceptimet e dyshimta të pseudofesë dhe pseudoshkencës me përfundimet që nxirren prej tyre që njihen si ‘civilizim’”.

Kur flet për mësimet fetare, Tolstoi u referohet më shumë atyre të drejtimit shpirtëror.

Te çdo individ manifestohet një element shpirtëror që i jep jetë gjithë ekzistencës dhe ky element orvatet të bashkojë gjithçka që i ngjan natyrës së tij, dhe e arrin këtë përmes dashurisë… Fakti i thjeshtë që ky mendim ka çarë mes shteteve të ndryshme në kohë të ndryshme lë të kuptohet se është i trashëguar në natyrën njerëzore dhe se përmban të vërtetën. Por kjo e vërtetë u është bërë e njohur njerëzve që hamendësonin se një komunitet mund të mbahet i bashkuar nëse disa kontrollojnë të tjerët, ndaj duket i pakuptimtë në kuadër të rregullit ekzistues të shoqërisë.

Tolstoi tregon rastet kur sa e sa herë ideologjitë politike e kanë keqpërdorur këtë ligj të dashurisë në historinë e njerëzimit dhe e kanë zëvendësuar atë me dhunën. Ata që mbajnë pushtetin e cilësojnë këtë të vërtetë si një kërcënim për pozitën e tyre dhe e kundërshtojnë shpesh me dhunë të hapur.

“E vërteta se dashuria është morali më i lartë njerëzor është mohuar ose kundërshtuar, por e vërteta ishte aq e fortë saqë kundërshtimet mbetën vetëm fjalë. U është mësuar njerëzve se dashuria duhet të jetë vetëm për përdorim shtëpiak, dhe se në publik duhet të mbizotërojnë format e dhunës si burgosja, ekzekutimet dhe luftërat, të cilat përdoren si mbrojtje të shumicës kundër pakicës së keqe.

Është bërë e zakonshme që disa burra të vendosin se kush do të jetë subjekt i dhunës që të tjerët të përfitojnë, e këta që e pësojnë dhunën arrijnë nën të njëjtin përfundim se dhuna është zgjidhja për të hequr qafe ata që i dhunuan. Pavarësisht mësimeve shpirtërore të dashurisë, njeriu ka mësuar t’i përgjigjet dhunës me dhunë.

Sipas Tolstoit, një është e vërteta e vjetër dhe e thjeshtë: “Natyra e njeriut është të ndihmojë dhe ta dojë tjetrin, dhe jo ta torturojë apo vrasë shoku-shokun”.
Si shkenca, ashtu edhe feja, argumenton Tolstoi, mund të rezultojnë dogma të rrezikshme që na verbojnë nga ligji themeltar i dashurisë.

Ai i kthehet pikës kyçe të mbrojtjes së rezistencës jo të dhunshme të Gandit duke shkruar:

Dashuria është e vetmja rrugë për ta shpëtuar njerëzimin nga çdo sëmundje dhe në të ti ke të vetmen mënyrë për të shpëtuar njerëzit e tu nga skllavëria… Dashuria dhe rezistenca e dhunshme ndaj keqbërësve, përmbajnë një kontradiktë të përbashkët për ndjenjën dhe kuptimin e konceptit dashuri.

Kur njerëzit të jetojnë sipas ligjit natyral të dashurisë që kanë në zemër, jo qindra njerëz, por as miliona, nuk do të arrijnë të skllavërojnë as edhe një person të vetëm.

Sekreti e jetës, sipas Leon Tolstoit

Ka shumë gjëra për të mësuar në lidhje me Artin e të Jetuarit nga Lufta dhe Paqja e Tolstoit – për kotësinë dhe budallallëkun, xhelozinë seksuale dhe marrëdhëniet familjare. Por ne mund të mësojmë gjithashtu nga jeta e vetë mjeshtrit të romaneve.
Roman Krznaric


Tolstoi shte anëtar i fisnikërisë ruse, nga një familje që zotëronte një pronë dhe qindra shërbëtorë. Jeta e hershme e kontit të ri ishte e zhurmshme, imorale dhe e dhunshme. “Unë vrisja njerëz në luftëra dhe i sfidoja njerëzit në duele me qëllim që t’i vrisja”, shkruante ai. “Unë humbisja në bixhoz, konsumoja punën e fshatarëve, i dënoja me ndëshkime, jetoja i lirë, dhe i mashtroja njerëzit… kështu jetova për dhjetë vjet.” Por ai gradualisht filloi t’i largohej këtij stili jete prej racisti dekadent dhe i hodhi poshtë besimet e marrë prej tabanit aristokratik, duke adoptuar një këndvështrim jotradicional të botës, i cili i trondiste bashkëmoshatarët. Ja çfarë këshillash mund të na ofrojë rrugëtimi personal i Leon Tolstoit, për të riparë filozofinë tonë të jetës.


1. Qëndroni mendjehapur

Një nga dhuntitë më të mëdha të Tostoit ishte aftësia dhe dëshira e tij për të ndryshuar mendjen, bazuar në eksperienca të reja. Gjakderdhja e tmerrshme që ai pa ndërsa luftonte në Luftën e Krimesë në 1850-ën e shndërroi në një pacifist për gjithë jetën. Në 1857-ën, pasi pa një ndëshkim publik në gijotinë në Paris – ai nuk e harroi kurrë zhurmën e kokës së prerë ndërsa binte në kutinë poshtë – ai u bë një kundërshtar i bindur i shtetit dhe i ligjeve të tij, duke besuar që qeveritë nuk ishin vetëm brutale, por në esencë i shërbenin interesave të të pasurve dhe të fuqishmëve. “Shteti është një komplot,” i shkroi ai një miku. “Prandaj, unë kurrë nuk do t’i shërbej ndonjë qeverie ndokund”. Tolstoi ishte në rrugën e shndërrimit në anarkist. Ai ishte i pari që do të na nxiste të vinim në dyshim besimet themeltarë dhe dogmat me të cilat jemi rritur.


2. Praktikoni ndjeshmërinë

Tolstoi shfaqi një kapacitet të pazakontë për t’u prekur duke e vënë veten në vendin e njerëzve, jeta e të cilëve ishte shumë e ndryshme nga e tija. Në 1860-ën ai jo vetëm adoptoi veshjen fshatare, por filloi të punonte krahpërkrah me punëtorët e sapoemancipuar në pronën e tij, duke punuar me parmëndë fushat dhe duke riparuar shtëpitë e tyre me duart e tij. Sigurisht që kishte një element paternalizmi, por e vërteta është se ai e shijonte shoqërinë e fshatarëve dhe në mënyrë të vetëdijshme i largohej elitës letrare dhe aristokratike në qytete. Tolstoi besonte se ju nuk mundet kurrë të kuptoni realitetin e jetës së njerëzve të tjerë, nëse nuk e provoni vetë atë.


3. Bëni ndryshimin

Ai u dallua nga moshatarët e tij të kastës së lartë duke ndërmarrë veprime praktike për të lehtësuar vuajtjen e njerëzve të tjerë, më evidente ishte puna e tij për lehtësimin e urisë. Pas dështimit të të lashtave në 1873-shin, Tolstoi ndaloi së shkruari Ana Kareninë-n për një vit, me qëllim që të organizonte ndihmë për ata që vdisnin urie. Në këtë kohë, ai i shkruante një të afërmi: “Nuk mund të shkëputem nga krijesa që janë reale, për t’iu kushtuar krijesave imagjinare”. Shokët e tij, ashtu si edhe familja, menduan se ishte çmenduri që njëri nga romancierët më të mirë t’i vendoste veprat e tij gjeniale në plan të dytë. Ai e përsëriti këtë gjë gjatë zisë së bukës së 1891-shit, kohë kur kaloi dy vite duke punuar në “kazanët e supës” dhe për mbledhje fondesh. A mund ta imagjinoni dot një shkrimtar të sotëm, nga ata që shesin shumë kopje, që të lënë mënjanë librin dhe t’i kushtohen për dy vite punës humanitare?


4. Zotëroni artin e të jetuarit thjeshtë

Pas një krize nervore në fundin e vitit 1870, Tolstoi hodhi poshtë gjithë fenë e organizuar, duke përfshirë Kishën Ortodokse në të cilën ai ishte rritur. Ai adoptoi një lloj revolucionar të Kristianizmit i bazuar në jetën e thjeshtë shpirtërore e materiale. Ai i dha fund alkoolit, duhanit dhe u bë një vegjetarian. Tolstoi frymëzoi gjithashtu krijimin e komuniteteve utopike të jetesës së thjeshtë, ku pasuria ishte e përbashkët. Këto komunitete “Tolstojane” u përhapën rreth e rrotull botës dhe e shtynë Gandin të themelonte një vendbanim fetar në 1910-ën, me emrin Ferma “Leo Tolstoi”.


5. Kujdes nga kontradiktat tuaja

Kjo jetë e re, më e thjeshtë nuk ishte pa mundime dhe kontradikta. Tolstoi predikonte dashuri universale, megjithatë ishte në mënyrë konstante në luftë me të shoqen. Veç kësaj, apostulli i barazisë nuk ishte kurrë i aftë të braktiste plotësisht pasurinë dhe jetën e privilegjuar. Ai jetoi deri në moshë të madhe në një shtëpi të madhe me shërbëtorë. Por në fillim të 1890-ës ia doli – kundër dëshirës së familjes së tij – të hiqte dorë nga e drejta e autorësisë për një pjesë të madhe të veprave të tij letrare, si pasojë duke sakrifikuar një pasuri të tërë. Duke marrë me mend pozicionin e privilegjuar në të cilin Tolstoi e filloi jetën, transformimi i tij shpirtëror, gjithësesi është për t’u admiruar.


6. Bëhuni zanatçi

Tolstoi kuptoi që arritja e një ekuilibri midis mendjes dhe trupit ishte një pjesë thelbësore e procesit të tij krijues. Ai jo vetëm e linte vazhdimisht penën për të marrë plugun mespërmes fushës, por mbante një kosë dhe priste me sharrë duke u mbështetur pas murit ngjitur me tavolinën e shkrimit. Në vitet e tij të fundit, kur gazetarë e shkrimtarë vinin të respektonin plakun e zgjuar me mjekër, ata gjithmonë befasoheshin kur gjenin një nga autorët më të famshëm botërorë të mbledhur kruspull mbi veglat e punës, duke bërë një palë çizme. Nëse Tolstoi do të ishte këtu sot, ai pa dyshim do të na sugjeronte të fusnim ndonjë zanat në jetën. Më mirë se sa të kalonim kaq shumë kohë në twitter apo duke bërë mesazhe.


7. Zgjeroni rrethin tuaj shoqëror

Leksioni më themelor për jetën që ofron Tolstoi është të kuptojmë se rruga më e mirë për të sfiduar hamendësimet dhe paragjykimet tona, dhe të gjejmë rrugë të reja mbi vështrimin e botës është ta rrethojmë veten me njerëz, pikëpamjet e të cilëve dhe stili i jetës së të cilëve ndryshon nga i yni. Tek “Ringjallja” ai tregoi se shumica e njerëzve – qofshin ata politikanë, biznesmenë ose hajdutë – “instiktivisht kapen pas rrethit të atyre njerëzve që ndajnë pikëpamjet e tyre për jetën dhe vendin e tyre në të”. Të përkëdhelur brenda grupit të shoqërisë sonë, ne mund ta mendojmë absolutisht normale dhe të justifikueshme të zotërojmë dy shtëpi, ose të kundërshtojmë martesat brenda të njëjtit seks, ose të bombardojmë vendet në Lindjen e Mesme. Ne nuk e shohim që pikëpamje të tilla mund të jenë perverse, të padrejta, ose të pavërteta, sepse ne ndodhemi brenda qarqeve që vetë i kemi krijuar. Sfida është t’i përhapim krahët e bisedës tonë dhe të harxhojmë kohë me ata njerëz, vlerat dhe eksperiencat e të cilëve bien ndesh me tonat. Tolstoi do të na këshillonte se detyra jonë finale është të udhëtojmë përtej perimetrit të rrethit.
/bookoflife/