Shpirtërat e Havait dhe Kahunat

Sipas Maks Fridom Long, një ekspert i Kahunasve të Havait ("ruajtësit e besimit") njeriu ka një shpirt të poshtëm, të mesëm dhe të lartë, të njohur gjithashtu si shpirti i nënvetëdijshëm, i vetëdijshëm dhe i supervetëdijshëm.

Shpirti i nënvetëdijshëm, thotë ai, "merret me forcat jetësore të trupit", pak a shumë si sistemi nervor autonom. Ai ka temperamentin e një fëmije kokëfortë, është shumë emocional dhe shpesh herë refuzon të bindet.

Shpirti i vetëdijshëm është "Uni që mendon", ajo pjesë e jona që flet, arsyeton, kontrollon veprimet e vullnetshëm dhe merret me shqetësimet e përditshëm.

Shumë të lidhur me njëri-tjetrin, të dy shpirtërat bashkohen në një trup që kontrollohet nga nënvetëdija. Shpirti i supervetëdijshëm, nga ana tjetër, është përgjegjëse për kontrollin e të ardhmes sonë, dhe e bën këtë në përputhje me dëshirat dhe sugjerimet e
shpirtit të vetëdijshëm, thotë Long.

Banorët e Hauait besojnë, se të tre shpirtërat kanë nevojë për forcën vitale të një personi - e quajtur mana - për të mbijetuar. Pasi një person vdes, thotë Long, shpirti i poshtëm ndonjëherë shkëputet nga dy shpirtërat e tjerë dhe shndërrohet në një lloj fantazme që endet për arsye se, ndryshe nga shpirti i mesëm, ai nuk ka një kujtesë, as edhe nuk është veçanërisht
inteligjent.

Me sa duket, një Kahuna është në gjendje të sigurojë shpirtëra të ulët ose duke i huazuar ata nga një tjetër Kahuna, ose duke i gjetur fizikisht. Pasi i ka nën kontrioll, Kahuna u jep atyre mana-n, duke i bërë të mundur një shpirti të ulët që të pushtojë trupat e viktimave.

Normalisht, thotë Long, mendja e pavetëdijshme është në gjendje të vetëmbrohet nga pushtime të tillë, por nuk është në gjendje ta bëjë këtë kur një shpirti të ulët i është dhënë man-ë shtesë.

Për të shpenzuar mana-n që kanë grabitur, thotë Long, Kahuna do të urdhërojë ndonjëherë shpirtërat skllevër që të "luajnë", gjë që ata e bëjnë duke hedhur objekte, duke bërë zhurma dhe përgjithësisht, duke shkaktuar trazira. Me fjalë të tjera, ata sillën
në mënyrë të ngjashme me poltergeist-ët, gjë që të bën të mendosh se mos poltergeist-ët dhe shpirtërat e ulët janë e njëjta gjë. Long, duket se mendon që kështu është.

Long shpreh gjithashtu mendimin se, kur shpirtërat e mesëm dhe të ulët pushtojnë trupin e një njeriu për të thithur forcën jetësore, viktima pëson një formë sëmundjeje mendore, si përshembull çrregullime personaliteti të shumëfishtë ose skizofreni.