Dallimi mes Tokes dhe Marsit

Toka eshte planeti i 3-te nga Dielli, si dhe i 5-ti me i madh ne tete planetet ne Sistemin Diellor. Toka eshte gjithashtu me e madhe e te kater planeteve ne brendesine e Sistemit Diellor. Ajo eshte referuar disa here ne bote si , Blue Planet, ose me emrin e saj latin, Terra + gjallesave te miliona llojeve duke perfshire edhe njerezit. Toka eshte aktualisht i vetmi vend ne univers ku jeta eshte e njohur per ekzistence. Planeti yne eshte formuar 4540000000 ose 4.5 miliard vjet me pare, dhe jeta u shfaq ne siperfaqe te saj brenda 1 miliard vjetesh. Qe atehere, biosfera Tokes ka ndryshuar ndjeshem atmosferen dhe kushtet e tjera te planetit, duke bere te mundur perhapjen e organizmave te ndryshme, si dhe me formimin e shtreses se ozonit e cila, se bashku me fushen magnetike te Tokes bllokon rrezatimit e demshem te Diellit . Vetite fizike te Tokes, si dhe historine e saj gjeologjike dhe orbitale, jane faktet kryesore per mbijetesen dhe jeten gjate kesaj periudhe.

Toka ndervepron me objekte te tjera ne hapesire, sidomos me Diellin dhe Henen. Aktualisht, orbita e Tokes rrotullohet nje here per çdo rreth 366,26 here qe ajo rrotullohet rreth boshtit te saj. Ky eshte nje vit yjor, i cili eshte i barabarte me 365,26 dite diellore. Aksi i rrotullimit se Tokes eshte 23,4 ° larg nga perpendikulari me avionin e tij orbital. Gjithsashtu ai ndikon ne prodhimin e variacioneve sezonale ne siperfaqen e planetit me nje periudhe te nje viti tropikal (365,24 dite diellore). Hena, e cila filloi rrotullimin e sajt rreth Tokes 4530000000 vjet me pare, ofron stabilizimin e oqeaneve, stabilizon anen e boshtit dhe gradualisht ngadaleson rrotullimin e Tokes. Rreth 3800000000 dhe 4100000000 vjet me pare, pati ndikime te shumta gjate bombardimeve te asteroideve dhe shkaktoi ndryshime te rendesishme ne mjedis (me te theksuara ne siperfaqe).

Toka eshte planeti i 3 nga Djelli dhe i 5 per madhesi .

Distanca/Orbita rreth Diellit: 149,598,262 km.
Perihelion (Distanca me e afert me diellin): 147,098,291 km.
Aphelion (Distanca me e larget me diellin): 152,098,233 km.
Rrezja Mesatare: 6,371.00 km.
Diametri Polar: 12,742 km.
Diametri Ekuadorial: 12,756 km.
Perimetri Mesatar: 40,030.2 km.
Volumi: 1,083,206,916,846 km3.
Masa: 5,972,190,000,000,000,000,000,000 kg.
Dendesia: 5.513 g/cm3.
Siperfaqa: 510,064,472 km2.
Graviteti i Siperfaqes: 9.80665 m/s2.
Shpejtesia e Ikjes: 40,281 km/h.
Periudha rrotulluese rreth vetes (Gjatesia e Dites/Nates): 23.9 / 24 ore.
Periudha rrotulluese rreth Diellit (Gjatesia e Vitit): 365.26 dite.
Shpejtesia Mesatare e Orbites rreth Diellit: 107,218 km/h.
Orbita e Cuditeshme: 0.01671123.
Orbita e Pjerret: 0.00005 grade.
Prirja Ekuatoriale e Orbites: 23.4393 grade.
Orbita Perimetrale: 939,887,974 km.
Temperatura minimale/maksimale ne Siperfaqe: -88/+58 °C.
Perberjet Atmosferike: Oksigjen, Azot, Avuj Uji.

Toka ka vetem nje Hene ose sic quhet ndryshe Satelit.

Toka eshte sic quhet ndryshe planeti (Earth ne Anglisht ) ( Tellus ne gjuhen Romake) (Gaia ne Greqishten e lashte)

Kuptimi i plote i Tokes u be nga Nikola Koperniku, i cili arriti te binde te gjithee duke korigjuar shume shkencetare te asaj kohe, qe besonin se Toka ishte qendra e gjithshkaje , duke ardhur te Galileo Galileo, i cili arriti te krijoje teleskopin e pare ne ate kohe , dhe mbeshteti Kopernikun ne teorine e tij. Pra pas kuptimit te plote te Sistemit Diellor nga Koperniku dhe mbeshtetja e plote e Galileos per kete te fundit , u arrit ne konkluzionin, qe Toka eshte thjesht nje planet si gjiteh te tjeret, qe rretullohet rreth Diellit.




Marsi eshte planeti i 4 nga Dielli dhe i 7 per madhesi.

Distanca/Orbita rreth Diellit: 227,943,824 km.
Perihelion (Distanca me e afert me diellin): 206,655,215 km.
Aphelion (Distanca me e larget me diellin): 249,232,432 km.
Rrezja Mesatare: 3,389.5 km.
Perimetri Mesatar: 21,344 km.
Volumi: 163,115,609,799 km3.
Masa: 641,693,000,000,000,000,000,000 kg.
Dendesia: 3.934 g/cm3.
Siperfaqa: 144,371,391 km2.
Graviteti i Siperfaqes: 3.71 m/s2. Nese ne Toke ju peshoni 45.5 kg, ne Mars ju peshoni 17.2 kg.
Shpejtesia e Ikjes: 18,108 km/h.
Periudha rrotulluese rreth vetes (Gjatesia e Dites/Nates): 1.026 dite te Tokes ose 24.6 Ore = 0,26% me e gjate se ne Toke.
Periudha rrotulluese rreth Diellit (Gjatesia e Vitit): 686.98 dite ne Toke jane = me 1 vit tek Marsi.
Shpejtesia Mesatare e Orbites rreth Diellit: 86,677 km/h.
Orbita e Cuditeshme: 0.0933941.
Orbita e Pjerret: 1.85 grade.
Prirja Ekuatoriale e Orbites: 25.2 grade.
Orbita Perimetrale: 1,429,085,052 km.
Temperatura minimale/maksimale ne Siperfaqe: -87/-5 °C.
Perberjet Atmosferike: Dioksid i karbonit 95,32%, Azot 2.7%, Argoni 1.6%, Oksigjen 0.13%, Monoksid i karbonit 0.07%, Avujt e ujit 0.03%, Oksid nitrik 0,013%, + gjurme te tjera gazrash duke perfshire, Metan, Kripton, neon etj, me % teper te vogel.

Marsi ka 2 Hena ose sic quhen ndryshe Satelite te vegjel, qe rrotullohen rreth tij.

Marsi (greqisht: Ares) eshte Zoti i luftes. Planeti ndoshta e mori kete emer per shkak te ngjyres se kuqe, dhe gjithashtu Marsi eshte referuar disa here si Planeti i Kuq. (Nje shenim interesant :Marsi si Zoti Roman ishte nje Zot i bujqesise perpara se te behej i lidhur me Ares greke. Emri i muajit mars vjen nga vete planeti Mars. Marsi ka qene i njohur qe nga koha prehistorike. Sigurisht, kjo eshte studiuar gjeresisht me observatoret . Por edhe me teleskopet shume te medha, Marsi ishte nje objekt i veshtire per t'u pare kjo per shkak te madhesise. Marsi eshte ende nje te nga te preferuarit e shkrimeve te shkencetareve, si vendi me i favorshem ne Sistemin Diellor (perveç Tokes!) per banim te njeriut. Por duke zbuluar akoma me teper rreth planetit te kuq nga Lowell dhe te tjeret , per fat te keq nuk doli ashtu sic e kishin imagjinuar .

Anija e pare qe vizitoi Marsin ishte Mariner 4 ne vitin 1965. Disa te tjere pasuan duke perfshire Mars 2, e cila ishte anija e pare, qe u ul ne Mars , plus dhe dy Landers Viking ne 1976.Fundi i nje pritje 20 vjecare erdhi kur , Mars Pathfinder zbriti me sukses ne Mars me 4 korrik 1997. Ne 2004 ekspedita [b]Mars "Spirit" (shpirti) dhe "Opportunity" (Mundesia) (/b] zbarkoi ne Mars dhe dergoi mbrapa pjese guri dhe substanca gjeologjike dhe shume fotografi. Ato jane ende ne veprim pas me shume se tre vjet ne Mars. Ne 2008, Phoenix zbarkoi ne fushat e veriut per te kerkuar per uje.
Jane edhe 3 anije tjera qe po operojne ne kerkime rreth planetit te kuq (Mars Reconnaissance Orbiter, Mars Odyssey, dhe Mars Express)

Orbita e Marsit eshte e eliptike dhe e dukshme. Rezultat i kesaj eshte nje variacion i temperatures rreth 30 C (ne piken e larte njesoj si e Tokes = Subsolar), midis aphelion dhe perihelion. Kjo ka nje ndikim te madh ne klimen ne Mars. Temperatura mesatare në Mars është rreth 218 K (-55 C, -67 F), temperaturat e siperfaqes se Marsit variojn nga -133 C poshte Zeros ne pole gjate dimrit, dhe gati +27 C ne anen e dites gjate veres. Megjithese Marsi eshte me i vogel se Toka , zona dhe siperfaqja e tije eshte pothuajse sa ajo e Tokes. Marsi ka disa vecori te larmishme ne siperfaqen e tij dhe disa variacione spektakolare , gje te cilen se ka asnje planet tjeter.