Spiritualiteti dhe shendeti

SPIRITUALITETI DHE SHENDETI FIZIK DHE PSIQIK




Spiritualiteti mund te definohet si "kerkimi i mesit, thellesise dhe kuptimit" (Hauser).

1. Spiritualiteti dhe shendeti fizik

Studime kane treguar qe njerez qe jane fetare ose merren me spiritualitet ne pergjithesi kane shendetin me te mire.

Kjo mund te jete per shkak te vete spiritualitetit, te kuptur si religjiozitet te brendshem.
Por ky ndikim mund te jete edhe indirekt: Shume fe dhe levizje spirituale urdherojne ose keshillojne nje stil jetese me te shendoshe. Prandaj njerezit spirituale kane tendence te pine me pak droga duke perfshire alkoholin dhe duhanin, te mos teperojne me ushqimin dhe te kene nje jete me te rregullt seksuale. Keshtu kane nje jetezgjatje me te madhe me shendet me te mire.

1.1. Meditimi

Meditimi "konsiderohet si praktika spirituale dhe mund te definohet si ushtrim i rregullt per te arritur nje vetedije qe eshte me e zgjuar, me e gjere, me e qarte dhe me e fokusuar se vetedija e jetes se perditshme" (Bucher).

Format e meditimit jane te shumellojshme, p.sh.:
lutja e rruzares, meditim ne heshtje, por edhe ne levizje, si ne Qigong etj.

Studime te shumta kane treguar qe meditimi ushtron ndikime pozitive mbi organizmin.
Ndikimet e mundshme te meditimit jane:

+ Ulja e tensionit te gjakut dhe te hormonit te stresit kortizol
+ Fuqizimi i sistemit imunitar (prodhimi i hormonit melatonin, qe mund te parandaloje semundje kanceri
+ Mund te parandaloje depresionin dhe ankthin
- Nga ana tjeter edhe mund te shkaktoje ose te sforcoje depresion dhe ankth
- Ikja nga realiteti: disa persona, kur perballohen me situata te veshtira, mund te shpetohen ne meditim, qe i ben te lumtur

1.2. Sherimi shpirteror

Sherimi shpirteror ndodh me ane te venies se duarve ose nepermjet lutjeve ose meditimit.
[Nje lloj sherimi shpirteror eshte reiki, qe ndonje dite do t'jua kaloj juve.]

Shpjegime per sherimin shpirteror

Sukseset e sherimit shpirteror shpjegohen ne menyra te ndryshme:

a. Mund te jete efekti placebo, qe njihet nga studimet klinike me ilace. Kur nje pacienti i jepet nje ilac qe nuk permban substanca vepruese, ndodh shpesh qe gjendja e tij shendetesore permireson, sepse beson qe ka marre nje ilac te mirefillte. Ky eshte efekti placebo dhe provon fuqine e mendjes ne proceset e sherimit.

b. Mund te jete nje sherim energjetik, te shkaktuar nga shtimi ose harmonizimi i nje energjie subtile. Ajo ka emra te ndryshme sipas tradites, kinezet e quajne Qi (!), ndersa te krishteret, Frymen e Shenjte.

c. Mund te jete nderhyrja e nje qenieje ose force supranaturale, qe mund te kaperceje ligjet e natyres.

2. Spiritualiteti dhe mireqenia psiqike

2.1. Orientimi drejt kuptimit

Nje funksion i rendesishem i religjionit dhe spiritualitetit eshte t'i jepet njeriut nje orientim per te gjetur kuptimin e jetes dhe rrjedhimisht edhe te vuajtjes etj. Prandaj shtojne kenaqesine e njeriut me jeten.

Ne kete drejtim shkojne edhe praktikat e spiritualitetit dhe religjiozitetit, si meditimi dhe lutja. Kush i praktikon me shpesh, ne pergjithesi eshte me i kenaqur me jeten.

2.2. Integrimi social dhe mbeshtetja

- Ne njefare mase, spiritualiteti te mbron nga depresioni. [Kete e di vete - nuk me mbron dot ne te gjitha raste, por me jep ide te mira dhe qetesi, qe me ndihmojne shume per te kapercyer tendencat depresive.]

- Nje bindje intensive religjiose ose spirituale te mbron edhe nga tendencat vetevrasese ose nga vete suicidi, qofte sepse disa fe e ndalojne, qofte sepse bindjet spirituale te ngushellojne ose te lidhin me shume me jeten.

- Religjioziteti mund te sherbeje edhe si mase preventive dhe trajtuese kunder abuzimit te drogave. Kush ndihet i kenaqur ne nje bote qe ka kuptim, nuk ka nevoje emocionale per te pire droga. Jane te njohura rrefimet e njerezve qe hoqen dore nga drogat sepse u bene fetare.

- Nje jete ne pajtim me parime fetare ose bindje spirituale shton zakonisht edhe harmonine ne jeten familjare. Po ashtu shton kompetencen sociale dhe orientimet prosociale, sepse shtojne vetebesimin e njeriut dhe mund ta integrojne ne nje grup.

- Ne pergjithesi, pra, spiritualiteti tradicional shton vetebesimin e nje njeriu.

- Perjetime paranormale, dmth. perjetime direkte me energji ose qenie jashte sferes sone te zakonshme, mund te ndikojne positivisht ne mireqenien e nje njeriu. Mund te kene edhe ndikim negativ, sepse jo te gjitha forcat jane pozitive, ose njeriu nuk eshte mjaft i forte per ta perballuar perjetimin paranormal.

- Kohet e fundit, spiritualiteti eshte futur ne boten e punes. Nje pakice sipermarresish perpiqen ta udheheqin ndermarrjen sipas parimeve spirituale. Me shume menaxhere u ofrojne punonjesve seminare per t'u motivuar me shume dhe per te permiresuar klimen e punes.

3. Spiritualiteti ne psikoterapi

- Pacientet permendin shpesh spiritualitetin ose religjiozitetin si faktor te rendesishem per cilesine e jetes dhe per kenaqesine e tij me jeten e tij.

- Nje terapeut qe njeh spiritualitetin e pacientit te tij, mund te kete me shume empati per te. Kjo do te thote qe e kupton me mire, qe kupton ndjenjat e tij nepermjet ndjenjave te veta.
- Spiritualiteti eshte nje burim i rendesishem, qe mund te perfshihet ne terapi per te permiresuar rezultatet e trajtimit.

- Duhet shikuar se cfare thone bindjet spirituale ose fetare per trajtimin ose terapine e nje semundjeje. Me ane te spiritualitetit, terapia vihet ne nje kontekst me te madh.

- Fundme eshte interesante qe imazhet qe pacientet kane nga Zoti mund te pasqyrojne ose te zbulojne dicka nga marredheniet e tyre me njerez te tjere, per shembull me prinderit (Zoti si "Ati yne"), me shoket etj.

4. Problematika e studimeve

- Jane bere mjaft studime per lidhjet midis spiritualitetit dhe shendetit fizik dhe psiqik, por zakonisht grupet e ekzaminuara kane qene te vogla. Nganjehere kane qene grupe studentesh qe u percaktuan sipas rastesise. Nuk ka kerkime qe kane ekzaminuar keto lidhje ne afat te gjate.
- Eshte veshtire te percaktohet nese rezultatet jane lidhje shkakesore apo jo.

Dmth. nuk mund te thuhet me saktesi se a ka qene spiritualiteti arsyja e mireqenies ose permiresimit te shendetit ose a ka pasur edhe variable te tjera qe kane ndikuar ne te. Prandaj rezultatet e kerkimeve duhet te konsiderohen me njerfare rezerve, jo si e verteta absolute.

Atje ku theksohet shume lidhja midis spiritualitetit dhe shendetit, mund te shfaqet nje problem etik: Kur nje njeri eshte i semure, a do te thote kjo qe nuk eshte mjaft spiritual?

Keshtu mund te mendojne ata qe e konsiderojne semundjen si pasojen e mekatit, por edhe ata qe mendojne qe nje jete spirituale dhe vecanerisht kultivimi i fuqise se mendimit pozitiv e mbron njeriun nga semundja, si dhe ata per te cilet semundja eshte vetem iluzion. Ne fakt, me spiritualitet mund te ndikojme pozitivisht shendetin tone, por ne njerezit nuk mund te kontrollojme gjithcka ...


prof. dr. Inken Prohl