Astronomi
Faqja 1 e 3 • 1, 2, 3
Astronomi
NE HAPESIRE KA SHUME PLANETE , POR DERI SOT NJIHEN NENTE TE CILET RROTULLOHEN RRETH YLLIT ME TE RENDESISHEM PER TOKEN .
MENDOHET SE EDHE NE GALAKTIKA TE TJERA KA PLANETE TE NGJASHEM ME ATE TE SISTEMIT DIELLOR. TE GJITHE PLANETET QE RROTULLOHEN RRETH DIELLIT RROTULLOHEN EDHE RRETH VETES GJITHASHTU.
JA NENTE PLANETET:
MERKURI-----PLANETI ME AFER DIELLIT
VENUSI----PLANETI ME ATMOSFEREN ME TE DENDUR
TOKA----PLANETI KU KA JETE
MARSI---PLANETI I KUQ
JUPITERI-----PLANETI ME I MADH
SATURNI----PLANETI ME UNAZA
URANI---RROTULLOHET NE MENYRE TE KUNDERT ME TE TJERET.
NEPTUNI ---PLANETI ME TETE SATELITE
PLUTONI---PLANETI ME LARG DIELLIT
MERKURI
-DISTANCA NGA DIELLI : 57910000 KM
-DENDESIA:0.45 G/CM3
-NR SATELITEVE : 0
MASA (KRAHASUAR ME TE TOKES) : 0.05
DIAMETRI . 4870 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES :58.7 DITE TOKESORE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT : 87.9 DITE TOKESORE
VENUSI
DISTANCA NGA DIELLI : 108210000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES : 243 DITE TOKESORE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT:. 224.7 DITE TOKESORE
DIAMETRI :12100 KM
MASA : 0.81
VOLUMI : 0.85
DENDESIA:5.24 G/CM3
NR SAQTELIT : 0
TOKA
DISTANCA NGA DIELLI : 149000000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES : 23.9 ORE
KOHA E RROTUULLIMIT RRETH DIELLIT : 365.2 DITE
DIAMETRI : 12756 KM
MASA :1
VOLUMI :1
DENDESIA :5.52 G/CM3
NR SATELITEVE : 1
MARSI
DISTANCA NGA DIELLI : 227940000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT : 686.9 DITE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES :24.6 ORE TOKESORE
DIAMETRI :6786 KM
MASA : 0.11
VOLUMI:0.15
DENDESIA : 3.92G/CM3
NR SATELITEVE :2
JUPITERI
DISTANCA NGA DIELLI :778340000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT .11.8 VJET TOKESORE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES :9.8 ORE TOKESORE
DIAMETRI : 142800
MASA : 317.89
VOLUMI : 1043
DENDESIA : 1.33 G/CM 3
NR SATELITEVE : E PAKTA 17
SATURNI
DISTANCA NGA DIELLI :1427010000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT :29.4 VJET TOKESORE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES : 10.2 ORE TOKESORE
DIAMETRI :120000 KM
MASA 95.16
VOLUMI : 8.32
DENDESIA : 0.7 G/CM3
NR SATELITEVE : E PAKTA 22
URANI
DISTANCA NGA DIELLI : 2869600000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT: 84 VJET TOKESORE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES :17.2 ORE TOKESORE
DIAMETRI :51100 KM
MASA:14.52
VOLUMI : 63
DENDESIA ;1.27G/CM3
NR SATELITEVE : TE PAKTEN 15 NEPTUNI
DISTANCA NGA DIELLI :4496700000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH DIELLIT : 164 VJET TOKESORE
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES : 18.2 ORE TOKESORE
DIAMETRI : 48600 KM
MASA 17.25
VOLUMI :55
DENDESIA : 1.71 G/CM3
NR SATELITEVE ; E PAKTA 8
PLUTONI
DISTANCA NGA DIELLI :5898400000 KM
KOHA E RROTULLIMIT RRETH VETES : 6.3 DITE TOKESORE
KOHA E RROTUULLIMIT RRETH DIELLIT :248.8 VJET TOKESORE
DIAMETRI : 2200 KM
MASA : 0.02
VOLUMI : 0.001
DENDESIA : 2.1 G/CM3
NR SATELITEVE : 1
Informacion i sakte i perkthyer nga enciklopedi italiane e vitit 1972.
mistrecja- 6
Zbulohet një sistem i ri planetar
Astronomët evropianë thonë se kanë zbuluar një sistem të ri planetar me të paktën pesë planetë që sillen në orbitën e një ylli të ngjashëm me diellin.
Shkencëtarët që studiojnë planetet jashtë sistemit tonë diellor në Obzervatorin Jugor Evropian e bënë njoftimin të martën. Ata thanë se planetet sillen në orbitë përqark yllit të quajtur HD10180, i cili gjendet në plejadën Hydrus, rreth 127 vite dritë larg tokës.
Shkencëtarët thonë se pesë planetet e zbuluara kanë madhësinë e planetit Neptun. Ata gjithashtu thonë se edhe dy planete të tjera mund të jenë në atë plejadë dhe se njëri mund të ketë madhësinë e Saturnit nderkohë që tjetri mund të jetë 1.4 herë sa masa e tokës, duke e bërë atë planetin më të vogël të zbuluar deri tani.
Planeti i vogël po ashtu mendohet të jetë më pranë yllit, ku një vit atje mendohet se ka 1.18 ditë në tokë.
Shefi i kërkimeve Christophe Lovis tha se zbulimi sinjalizon një epokë të re në kërkimet komplekse planetare dhe jo vetëm të planeteve individuale.
agro1- 17
Astronomi!
Foto Astronomike
Fotot qe shihni ne vijim jane te verteta dhe te bera nga disa Astrologet boteror.
Amerikani Tom Lowe ka bere qindra foto Astronomike nga e gjith bota per te fituar titullin si Astromoni me fotografite me te mira te vitit 2010.Poashtu edhe per nje ngritje te madhe te cmimit te tij per nje sigurim te mire ekonomik.
Druri i paraqitur ne fotografin aty larte mendohet qe eshte pema me e vjeter ne bote rreth 4000 vjet e vjeter qe ende qendron ne kembe ne Sierra Nevada,perveq drurit ne fotografi shihet edhe qielli i cili eshte fotografuar ne menyre te mrekullueshme dhe te pa pare ndonjehere.
Kjo foto eshte bere me 3 prill 2010 ne territorin Northwest te Kanadas.Kjo shfaqja e lehte apo ky lloj tymi i gjelber eshte shkaktuar aspi qe grimcat e rrezeve te diellin kane ndervepruar me token.
Kjo foto u be nga Fredrik Broms me 22 tetor 2009,ne Norvegjin e veriut.Ku eshte marr nga thellsia e pyjeve dhe lart ne qiell shihen ku Dritat e Veriut jane pare ne mes te pemeve dhe yjeve.
Ketu shihet Hena e plote e cila eshte fotografuar ne jugun e graqis perkatesisht ne nje tempull (450-440) p.e.s. me 26 qershor 2010.
Kjo foto u be nga Larry Andreasen.Nje pamje e nje zjarri ne pyll ne malin Adams te Washingtonit.
Kjo foto u be nga Bernal Andreo me 10 qershor 2010.Një panoramë e një seksioni të plejadës se Orionit, duke përfshirë edhe 3 yje të famshme të brezit, Nebula Horsehead dhe Orion Nebula
Kjo foto u be nga Martin Pugh duke fotografuar keshtu Veil Nebula.Veil Nebula eshte mbeturin e nje shperthimi supernova qe ka ndodhur mijera vjet me pare.Gazi i tij me ngjyre eshte i shperndare por nese ky gaze nuk do te shperndahej atehere nga doke do te dukej si nje Hene me ngjyre.
Edituar për herë të fundit nga Fikrro në 20.03.11 15:48, edituar 1 herë gjithsej
Fikrro- 484
Zbulohet një planet identik me Tokën
Shansa që një ditë brezat e ardhshëm të kolonizojnë yjet sa vjen e rritet.
Mbrëmjen e së mërkurës astronomët njoftuan zbulimin e një planeti të ngjashëm me Tokën, një botë shkëmbore tre herë më të madhe se bota jonë. Bëhet fjalë për një yll 20 vjet dritë larg.
Planeti ndodhet në yjësinë e quajtur si “Goldilocks zone”, një rajon hapësire ku kushtet nuk janë as shumë ftohtë dhe as shumë ngrohtë, të duhurat për të krijuar ujë që formojnë oqeane, liqene, dete dhe lumenj. Shkencëtarët mendojnë se planeti mund të ketë dhe atmosferë, gjë që rrit mundësitë për jetë në këtë planet.
Zbulimi i këtij ylli, vjen tre vjet pasi astronomët gjetën një planet të ngjashëm, me mundësi banimi rreth të njëjtit yll, që shkëncëtarët e cilësuan si “oborrin e shtëpisë për Rrugën e Qumshtit .
Me këto dy gjetje, studiuesit shprehen se po vërtetohen mundësitë se Universi është i mbushur së tepërmi me Botë si e jona. “Nëse këto botë janë të rralla atëherë ne do ti kishim gjetur me vështirësi dhe jo kaq shpejt sa i gjetëm”, shprehet për këtë pikë, Dr Steven Vogt, i cili udhëhoqi studimet në Universitetin e Kalifornisë, Santa Cruz.
“Numri i sistemeve me planete potencialisht të banueshëm është ndoshta në masën e 10 apo 20 për qind. Mund të ketë dhjetra miliarda të këtyre sistemeve në Galaktikën tonë”., shton Vogt.
Ai tha për Discoveri News se “shanset për jetë janë 100%”.
Orbita e planeteve, një yll i kuq i quajtur Gliese 581 ndodhet në konstelacion me Libra. Orbitat e planeteve në sistemin Gliese 581 janë krahasuar me ato të sistemit tonë diellor. Ylli Gliese 581 është sa 30% e masës së diellit tonë, dhe planetet e tij janë afër me yllin e tyre sa jemi ne afër diellit tonë. Planeti katërt, G, është një planet i kësaj orbite në të cilin mund të ketë jetë.
Mga matjet mësohet se Planeti i quajtur Glieseg 118,000,000,000,000 kilometra larg, ose ndryshe aq sa dritës së tij i duhen 20 vjet që të arrijë Tokën.
Planetit i duhen vetëm 37 ditë të rrotullohet rreth diellit, gjë që tregon edhe një risi tjetër për planetin, se stinët e tij mbarojnë për pak ditë.
Shkencëtarët kanë arritur gjithashtu në përfundimin se njëra faqe e planetit i tregohet gjithmonë dritës së diellit, kurse ana tjetër qëndron në errësirë të përhershme.
Astronomët kanë qënë gjithmonë në kërkim të risive përtej Galaktikës sonë dhe gjatë këtyre viteve kanë gjetur gati 500 eksoplanetë – ose të quajtur ndryshe planete jashtë sistemit tonë diellor.
Megjithatë, pothuajse të gjitha janë shumë të mëdha, shkëmborë, masa gazi, shumë të nxehtë ose shumë të ftohtë, dmth me kushte të pafavorshme për jetën.
//BW//
Elizza- 195
Re: Astronomi
New York – Babë e birë nga Bruklini vendosën që të kënaqen me anën zbavitëse të shkencës dhe bënë një eksperiment të vogël, për të cilin ishin të mjaftueshëm iPhone 4 dhe balona që shërbejnë për parashikimin e motit, transmeton Shqipmedia.
Ata bënë një kuti ku vëndosën iPhone 4 dhe e kishin lëshuar kamerën të inçizon. Kutinë e kanë lidhur me ballonat dhe e kanë lëshuar në atmosferë.
Tullumbacja arriti lartësinë deri më 30 km, lartësi kjo e mjaftueshme për të parë sipërfaqen e tokës dhe qiellin e zi që gjendet mbi atmosferë.
Përshkak të presionit tullumbacja plasi ,ashtu që kutia dhe celulari ranë 5 milje larg New Yorkut. Shkenctarët amatorë përdorën pajisje GSP për të gjetur vendin e mobilit.
Rezultati i eksperimentit është nje video mahnitëse që zgjatë minuta.
Homemade Spacecraft from Luke Geissbuhler on Vimeo.
Edituar për herë të fundit nga Fikrro në 04.11.10 21:20, edituar 1 herë gjithsej
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Jeta në Mars mund të jetë një realitet, kanë thënë studjuesit, pasi zbuluan disa shkëmbinj në Mars që mund të jenë formuar nga organizmat e gjallë, deklaroi një raport i lëshuar të premten.
Shkëmbi i sapo zbuluar në Mars mund të mbaj fosile dhe të jetë me miliarda vite i vjetër, sipas një ekipi të hulumtimeve Search for Extraterrestrial Intelligence Institute (SETI) në Kaliforni.
Formacionet e lashta shkëmbore të njohur si Nili Fossae janë gati identike me formacionin e shkëmbinjve të gjetur në Australi në rajonin e Pilbarës.
Hulumtuesit, të cilët e publikuan raportin e tyre në Earth and Planetary Science Letters, thonë se kjo është e rëndësishme sepse jeta është gjetur të jetë e përmbajtur në formë minerale në veriperëndim.
Kur më vitin 2008 në këtë planet u zbulua egzistenca e karbonit, shkencëtarët mendojnë se kjo e bën që në këtë planet te ketë jetë.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Hjuston: Teleskopi hapësinor “Hubble” ka mbledhur disa të dhëna vizuale shokuese, ku shihet se është paraqitur një yll në galaksikën tonë i cili ka gllabëruar një planet në sistemin e tij. “Viktimë” ishte planeti “Vasp 126″, së cilës ishte parashikuar vetëm edhe 10 milion vjetë ekzistencë. Ky planet u zbulua në vitin 2008 dhe qëndronte 600 vite dritë larg nesh dhe ishte rreth 300 herë më i madh se toka.
Pasi që u gjend shumë afër me yllin e vet, temperatura e sipërfaqes i arrti në 1.500 gradë Celsius, e cila ishte temperatura më e lartë e shfaqur tëk ndonjën planet në “Rrugën e qumshtit”.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Statusi i Plutonit si planet i sistemit tonë Diellor është vën në pytje që shumë vite dhe sot më në fund statusi iu largua në mbledhjen e Bashkësisë Ndërkombëtare të Astronomisë në Pragë.
Rreth 2,500 ekspert janë takuar në Pragë për ta vendosur të ardhmen e Plutonit. Disa propozime të ndryshme janë vendosur për votim dhe ajo që e mban statusin e Plutonit si planet, u refuzua.
Plutoni e ka pas statusin e planetit që nga zbulimi i tij me 1930.
Por, Plutoni është shumë më i vogel se planetet tjera. Gjithashtu, në vitet e 90-ta janë zbuluar shumë trupa tjerë me madhësi të Plutonit në shiritin Kuiper, të cilët nuk janë kategorizuar si planete.
Zbulimi i këtyre objekteve të reja e ka përforcuar argumentin që Plutoni nuk është planet sidomos mbasi që diametri i Plutonit është 2,360 km, ndërsa i objektit UB313 është 3,000 km.
Tani sistemi jonë Diellor do ti ketë 8 planete dhe disa trupa tjerë orbitues, dhe jo 9 planete si më parë.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Syri i Observatorit (SDO) të NASA, që u hodh në hapësirë në shkurt të 2010-tës, ka regjistruar imazhe nga shpërthimi në Diell. Këto imazhe do tu shërbejnë astronomëve nga e gjithë bota për të kuptuar më mirë fenomenet që ndodhin në diell.
Në fotografitë më poshtë do të mund të shihni disa nga imazhet e regjistrura nga NASA gjatë momentit të shpërthimit në Diell.
Fikrro- 484
Zbulohet oksigjen në hënën Rea të Saturnit
Sonda e NASA-s “Kasini” ka zbuluar oksigjen në atmosferën e rrallë të satelitit të Saturnit, Rea. Në këtë mënyrë për herë të parë direkt është zbuluar oksigjen në një botë tjetër.
Zbulimi i oksigjenit është bërë derisa fluturakja po fluturonte ulët në satelitin e Satrunit, në lartësi prej 97 kilometra në mars të këtij viti.
Deri më tash gjurmë të oksigjenit gjatë detektuar në planetë dhe në hënat e tyre vetëm në mënyrë indirekte, duke përdorur teleskopin e Habllit dhe lehtësimet tjera të mëdha.
Instrumentet në bordin e Kasinit kanë gjetur një atmosferë të rrallë të oksigjenit dhe dyoksid karbonit.
Astronomët kanë gjetur 62 hëna në orbitën e Saturnit, por Rea është hëna e dytë për nga madhësia e Saturnit dhe mendohet se përbëhet kryesisht nga akulli.
Atmosfera e Rea e bën këtë hënë unike në sistemin e Saturnit. Vetëm Rea dhe Titani, hëna më e madhe e Saturnit, kanë masë të mjaftueshme për të mbajtur atmosferën me gravitetin e tyre. Titani përbëhet nga atmosfera e dendur me nitrogjen dhe metan, me vetëm pak oksigjen dhe dyoksid karbon.
Astronomët më herët përmes teleskopëve kanë detektuar oksigjen në hënat e Jupiterit, Evropa dhe Ganimed, por kërkimet e ngjashme janë drejtuar në Rea për shkak se koncentrimi i gazit ishte shumë i ulët.
Sipas instrumenteve në bordin e Kasinit, çdo metër kub e atmosferës së Reas përmban rreth 50 miliardë molekula oksigjen dhe 20 miliardë molekula dyoksid karboni.
Dioksid karboni mund të vijë nga akulli i ngujuar në brendi të hënës. Një tjetër burim mund të jenë edhe materialet e deponuara nga meteorët e imët që bombardojnë sipërfaqen e Rea.
Por, shkencëtarët janë skeptikë se në Rea mund të ketë jetë çfarë ne njohim, për shkak se atje është ftohtë.
Ruhan- 29
Re: Astronomi
Zyra Hapësinore Amerikane (NASA) planifikon të dërgojë një anije kozmike direkt në atmosferën e Diellit për t’i dhënë përgjigje pyetjes më të rëndësishme në lidhje me sistemin diellor. Sipas lajmit të publikuar në revistën “BBC Focus”, anija kozmike në përmasat e një makine të vogël do të depërtojë nga sipërfaqja e atmosferës së Diellit deri në gjashtë milionë km lartësi, dhe do të zbulojë një zonë e cila nuk është vizituar asnjëherë nga ndonjë anije kozmike.
Projekti i quajtur “Solar Probe Plus” është projekti i pare i tillë në historinë e NASA-s dhe atë botërore. Ky projekt planifikohet të realizohet në vitin 2018. Me anë të këtij projekti NASA synon të zbulojë misteret më të mëdha të Diellit. Koha që do i duhet anijes të arrijë në Diell është 3 muaj. Anija kozmike do të niset për të kuptuar më mire procesin fizik (faktorin që përshpejton copëzat, prodhuesin e dallgëve dhe fushave elektro-magnetike) të zonës.
Autoritet përkatëse pohuan se dërgimi i një mjeti drejt Diellit nuk përbën diçka të re, por “Solar Probe Plus” pasqyron një këndvështrim ndryshe. Në shumë projekte të zhvilluara në lidhje me Diellin është përdorur forca tërheqëse e Jupiterit, duke ndryshuar orbitat e brendshme për të ecur në rrugën e cila të shpie drejt Diellit, por “Solar Probe Plus” do të përdorë planetin Venus për ta realizuar këtë.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Astronomë amerikanë dhe kanadezë kanë zbuluar planetin më të vjetër i cili rrotullohet rreth dy yjeve në konstelacionin e Akrepit. Ai është tepër i ndryshëm nga Toka dhe planetët e tjerë që sillen rreth Diellit dhe kjo mund të jetë shenjë se kemi të bëjmë me një kategori të panjohur më parë planetesh në atë rajon të kozmosit. Toka dhe Sistemi Diellor janë relativisht të rinj, vetëm 4 miliard e gjysëm vjet, krahasuar me rreth 14 miliardë vjet të moshës së universit. Mirëpo astronomët kanë zbuluar një planet gati po aq të vjetër sa kozmosi. Studiuesi nga Universiteti Shtetëror i Pensilvanisë, Steinn Sigurdsson, thotë se planeti është 13 miliard vjeç dhe është formuar kur universi ndodhej ende në fazat e hershme.
“Mendoj se planeti që kemi zbuluar, është mostër e brezit të parë të planeteve të universit, të krijuara në galaksinë tonë shumë, shumë më herët se të krijohej Dielli”, thotë astronomi.
Planeti është gjigand si Jupiteri, megjithatë 2 herë e gjysëm më i madh dhe ndodhet 5 mijë e 600 vjet-dritë larg, si dhe në një distancë të madhe nga yjet rreth të cilëve rrotullohet: për një rrotullim atij i duhen rreth 100 vjet tokësorë.Planeti nuk duket nga Toka, por shkencëtarët e zbuluan jo drejtpërdrejtë, por duke vëzhguar njërin prej yjeve, rreth të cilëve rrotullohet, përmes një radio-teleskopi në Tokë dhe teleskopit orbital Hubble.
“Ky është një zbulim mahnitës”, thotë Alan Boss, ekspert në studimet mbi krijimin e planetëve.
Ai shton se mosha e 13 miliardë-vjeçare e planetit bën që ai të jetë unik ndërmjet rreth 100 të tillëve që janë zbuluar shumë më afër sistemit tonë djellor viteve të fundit.
“Është fjala me sa duket për yje jo më të vjetër se Dielli ynë, por në këtë rast, planeti mund të jetë krijuar, jo vetëm si një planet gjigand prej gazi, por edhe si i banueshëm, ku jeta mund të jetë zhvilluar e zhdukur para miliarda vjetësh, shumë kohë para se ne të bëheshim pjesë e kësaj galaksie”, thotë zoti Boss.
Grumbulli i trupave qiellorë ku bën pjesë planeti, është aq i vjetër sa në të nuk gjenden elemente të rënda, të tilla si hekuri, që është krijuar me shumicë më vonë në përbërje të yjeve. Elemente të tilla ndodhen në përbërje të Tokës dhe planeteve të tjera të Sistemit Diellor.Disa astronomë e kanë mbështetur tezën se në gjirin e të ashtuquajturve ”grumbuj yjesh sferikë” nuk mund të bëjnë pjesë planete, tezë e cila ishte mbështetur edhe nga të dhënat e grumbulluara nga teleskopi Hubble në vitin 1999.
Ky i fundit nuk arriti të zbulonte asnjë planet të tillë në grumbujt e largët të yjeve, por me sa duket kishte kërkuar në drejtim të gabuar.Zbulimi i fundit mbështet teorinë e një makanizmi alternativ të krijimit të planeteve. Trupat e Sistemit Diellor e me sa duket, shumë planetë të tjerë, mendohet se janë krijuar gjatë miliona vjetëve nga grumbullimi i materies si rezultat i tërheqjes gravitacionale të thërmijave të pluhurit kozmik dhe shkrirjes me grumbuj të tjerë. Por eksperti i astronomisë Alan Boss, thotë se me sa duket planetet mund të krijohen jo vetëm nga elementë shkëmborë, por edhe nga gazrat.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Zbulimi i ekzoplaneteve ka pasuruar me tej, pa e vene ne dyshim, modelin standart te krijimit te planeteve. Sipas ketij modeli planetet krijohen nga re te dendura pluhuri dhe gazi. Ky proces kalon ne 4 etapa kryesore.
1- Ngjeshja e pluhurit
Ne efektin e force qendersynuese (centrifugale) reja e pluhurit qe rrotullohet rreth nje ylli fillon te ngjishet ne qender, duke u ralluar gjithnje e me shume ne periferi te saj. Edhe pse forca e gravitetit midis ketyre kokrizave eshte shume e vogel pas disa mijera vitesh ato arrijne te bashkohen me njera tjetren duke formuar gure te vegjel ne madhesine e nje topi golfi.
2- Shfaqja e protoplaneteve
Me shfaqjen dhe rritjen e gureve te vegjel, forca e gravitetit fillon te hyje ne loje. Guret ose blloqet e gureve me te medhenj fillojne te terheqin drejt vetes ata me te vegjel, duke krijuar keshtu te ashtuquajturit protoplanete. Keta te fundit do te terheqin rreth vetes te gjitha thermijat qe do te gjejne ne orbiten e tyre rreth yllit qendror. Krijohen keshtu hapesira boshe ne rene e madhe te pluhurit. Keto hapesira do te percaktojne orbitat e planeteve te ardhshem.
3- Formimi i planeteve
Blloqet e paqendrueshme fillojne te perplasen midis tyre duke u shkrire keshtu ne nje planet te vetem. Masa e madhe qe kane fituar planetet i ben ata te terheqin edhe gazin qe ndodhet perreth duke krijuar keshtu atmosferen e tyre.
4- Krijimi i sistemit
Per shkak te mungeses se materies, pas disa dhjetra miliona vitesh planetet ndalojne se evoluari, orbitat e tyre stabilizohen dhe sistemi merr formen e tij perfundimtare. Nje sistem i ri u krijua.
Edhe pse idete e krijimit te planeteve nga nje re gazi dhe pluhuri jane hedhur qe ne shekullin e 18 nga Laplas, zbulimet e reja vazhdojne te plotesojne modelin baze, i cili behet gjithnje e me shume bindes dhe i sakte.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Astronomet kane fotografuar nje ndodhi kozmike ne vitin 2005 ne mengjes dhe besojne se mund te jete lindje e nje Blak hole (Shpelle e zeze) behet e ditur ne Space.com.
Pamje e dukshme e levizjes se ndriquar pas nje energjie te larte shpethimi te Gamma-ray krijon bashkimin e dy densitete yjesh neutrone duke krijuar relativisht mase te ulet Black hole thote Neil Gehrels i NASA's Goddard Space Flight Center.Eshte hera e pare qe zbulohet nje pamje optike e nje shperthimi te tille te Gama-ray ne kohe te shkurter.
Gama-ray eshte forma me energjitike e radiacionit ne spekter elektromagnetik qe permban gjithashtu rreze-X dhe vale radioaktive.
Ky proqes ka ndodhur 2.2 bilion vite drite larg,dmth ka ndodhur 2.2 bilion vite me pare po drita sapo ka arritur tani.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Astronomët kanë zbuluar grumbullin më të madh të galaktikave, i cili gjendet afërsisht 7 miliardë vjet drite larg planetit tonë. Ky grumbull galaktikash përmban më qindra galaktika, ndërsa ato bashkë rreth 800 bilionë (800.000.000.000.000) yje.
Megjithë këtë madhësi të paimagjinueshme për njeriun, ky grumbull galaktikash kishte mbetur i padukshëm për astronomët, derisa nuk u zbulua parregullsia e pazakontë në mikrovalë, që i shkakton ai grumbull galaktikash. Drita mikrovalore është shkaktuar me rastin e shpërthimit të madh, kur janë bashkuar jonet e elektronet dhe kësisoj kanë filluar të krijojnë atomet. Kur drita mikrovalore udhëton nëpër grumbuj galaktikash, ato ndikojnë në mikrovalë dhe kjo dukuri quhet efekti Sunjajev-Zeldovitz.
Ky grumbull galaktikash u emërua SPT-CL J0546-5345. Pasi është aq larg, astronomët në Tokë mund të shohin se si është dukur ai para shtatë miliardë vjetëve, pra kur gjithësia mendohet se ka qenë përgjysmë më e re se sa është sot, kurse sistemi ynë diellor në atë kohë as që ka ekzistuar.
Shkencëtarët mendojnë së në këtë grumbull ka mjaft “galaktika plaka” të cilat janë krijuar gjatë dy miliardë vjetëve të parë të ekzistimit të gjithësisë. Në foton e NASA-s galaktikat me ngjyrë të verdhë janë yje më të vjetra, kurse ato më të reja janë me ngjyrë të kaltër.
Dhe përse ky zbulim është aq i rëndësishëm?
Grumbujt kaq masiv të galaktikave mund të ofrojnë të dhëna për të ashtuquajturën energji të errët sekrete, përkatësisht të shihet se si ajo energji ndikon në rritjen e strukturave kozmike.
Edituar për herë të fundit nga Fikrro në 15.12.10 16:32, edituar 1 herë gjithsej
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Një prej sekreteve më të mëdha të sistemit Diellor mund të zgjidhet me një teori të re. Kjo teori thotë se Unazat e Saturnit janë gjithçka ka mbetur nga një hënë e madhe, me diametër më shumë se 5000 km, që i ishte afruar shumë planetit.
Në fillim, forca gravitacionale i kanë shkëputur shtresën e jashtme të akullt, më pas bërthama e ngurtë është shkatërruar nga përplasja me planetin gjigant duke gjeneruar hënat e vogla të brendshme të Saturnit.
Zbulimi, i publikuar në “Nature”, është rezultat i një simulimi të kryer.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Barazimi i ditës më natën (21 dhjetor) dhe eklipsi i Hënës, do të ndodhin në një ditë në kontinentin amerikan pas plot 456 vjetësh. Në këtë “rastësi historike”, Hëna do të marrë ngjyrë bakri.
NASA bëri të ditur se eklipsi, i cili do të mund të shihet në një pjesë të Amerikës Veriore dhe të asaj Jugore, për herë të fundit është parë në ditën ku barazohet dita me natën në vitin 1554.
Shkencëtarët këshillojnë të përdoren dylbi ose teleskopë që nuk dëmtojnë syrin. Eklipsi do të ndodhë nesër në orën 09:41 dhe do të zgjasë afërsisht një orë.
Fred Espanak nga Qendra e Fluturimit Hapësinor “Goddard” e lidhur me NASA-n theksoi se e gjithë Amerika e Veriut mund ta shohë këtë takim historik.
Bëhet e ditur se për shkak të veprimtarive vullkanike të ndodhura këtë vit në të gjithë botën, në atmosferë është përhapur shumë pluhur dhe për këtë arsye gjatë eklipsit të Hënës ajo mund të duket pak më e errët se zakonisht.
Brenda vitit 2011 do të realizohen dhe dy eklipse të tjera të Hënës, përkatësisht në muajin qershor dhe dhjetor.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Vëzhguesit e qiellit kanë marrë një dhuratë këtë vit. Eklipsin total të Hënës.
Sot herët në mëngjes, Hëna ndërroi ngjyrën nga e argjendtë në të kuqe.
Eklipsi total i Hënës ndodh kur Toka hedh hijen e saj në Hënën e plotë, duke bllokuar rrezet diellore që përndryshe refuzohen nga sipërfaqja e Hënës.
Ky spektakël që zgjati tre orë e gjysmë, siç njofton agjencia AP, u pa në Amerikën Veriore e Qendrore, në vendet ku qielli ishte i qartë. Pjesë të Evropës dhe Azisë mund të shihnin vetëm pjesë të shfaqjes.
Faza e eklipsit të plotë, kur Hëna u zhyt krejtësisht në hijen e Tokës, zgjati 72 minuta.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Parashikimi i astronautit të parë Buzz Aldrin
Buzz Aldrin e njohin të gjithë. Qe "njeriu i dytë" në Hënë nga Lem-i i Apollo 11, në atë korrik të lodhshëm të 1969.
Historinë e mënyrës se si dhe pse e preku rërën hënore i dyti në vend që të ishte i pari, tashmë të analizuar në detaje minimale, nuk ka arritur ta përtypë ndonjëherë. Duhej të kishte dalë ai, për të lënë në bord komandantin e misionit, Neil Armstrong, dhe sidomos do të kishte dashur shumë të kishte qenë ai protagonisti i arritjes së madhe.
Kurse NASA, në mënyrë të ngutshme, vendosi që Neil shkonte më mirë si imazh i "all-American boy", edhe pse iu deshën shumë vite për ta pranuar. Për disa kohë thanë se kishte ndodhur një gjë e tillë pasi në atë moment Armstrong ishte civil dhe jo ushtarak si Aldrin; pastaj provuan që të justifikohen me portën e daljes, më komode për Neil sesa për Buzz. Të gjitha shfajësime. Në realitet, e mendonin Neil më të përshtatshëm si imazh, por edhe më të aftë që të duronte stresin e popullaritetit të pafundëm (sa të pafundëm, nuk mund bile as ta imagjinonin).
Ndoshta, me ngjarjen e kryer dhe me kalimin e kohës, patën të drejtë. Buzz, një karater i vështirë, dy avionë MIG të rrëzuar në Kore, nuk e mori veten asnjëherë mirë, pati probleme fizike (edhe alkoolizmi) dhe afektive (raporte të vështira me gra, bashkëshorte të ndryshme). Por sot, të paktën për Hënën, Neil nuk flet më në publik, kurse Buzz, që është tani në moshën 80-vjeçare dhe jeton në formë të plotë në Kaliforni, duke shfrytëzuar një miqësi të lindur në terren, revista Wired ka arritur që të ketë një bashkëbisedim magjepsës ekskluziv.
- Pas lajmërimit të Presidentit Kennedy në vitin 1961 bëhej fjalë për të vendosur si të arrihej vërtet të shkohej në hënë. Tri vjet nga sateliti i parë shumë i vogël amerikan dhe nga lindja e NASA-s, askush nuk kishte as idenë më të vogël. A kërkuan edhe mendimin e juve astronautëve, të cilët qetë ata që vërtet rrezikonin?
Në fillim unë isha akoma në MIT, duke bërë një doktoraturë në astronautikë. Kur u përzgjodha në vitin 1963, dëgjova që të flitej për tri mundësi: Von Braun donte të realizonte një raketë shumë të madhe, në gjendje që të nisej nga Toka, të ulej mbi Hënë me marsh prapa, të rinisej dhe të kthehej në shtëpi. Një ide madhështore në thjeshtësinë e saj, por jashtëzakonisht shumë e rrezikshme.
Pastaj ishte mundësia më e sigurtë, ajo e një rendez-vous në orbitë tokësore të segmenteve të ndryshëm me mision të nevojshëm për të shkuar e kthyer nga Hëna, të gjithë të vënë në orbitë me dy Saturn V (raketa më e fuqishme e pandërtuar ndonjëherë nga NASA). Por ajo që fitoi qe ideja e një rendez-vous në orbitë hënore. Ishte shumë më pak e sigurtë se ajo në orbitë tokësore, por mund të bëhej vetëm me një Saturn V. Natyrisht, NASA zgjodhi këtë opsion: bënte të kurseheshin 2 miliard dollarë dhe 2 vite në kohë. Ishte edhe mënyra e vetme për të respektuar premtimin e bërë një Presidenti të vrarë.
- Përveç se më e sigurtë, një infrastrukturë në orbitë tokësore do të kishte mbetur edhe pas Apollo. Shumë mendojnë se sikur të kishte ndodhur kështu dhe me Von Braun akoma në lojë, sot do të ishim tashmë mbi Mars.
Për t'u tallur, më quanin "Dr. Rendez-Vous": doktoratura ime ishte pikërisht mbi kapjet në orbitë, që në atë kohë ishte një gjë e rrallë dhe e vështirë (jo se sot janë për t'u marrë më lehtë…). Pikërisht si ekspert, dhashë megjithatë miratimin tim ndaj kapjes në orbitën hënore, edhe pse ishte më e rrezikshme. Ne donim të shkonim sa më shpejt në Hënë, me çdo kusht.
- Le të vijmë në një çështje mbi të cilën edhe BBC-ja ka këmbëngulur shumë në kohën tuaj: është e vërtetë se patë një UFO duke shkuar drejt Hënës?
Qeshë unë ai që pashë një dritë, si atë të një ylli të shkëlqyeshëm, e cila lëvizte kundër qiellit plot me yje të palëvizshme. Ishte dita jonë e parë e shkuarjes tonë drejt Hënës. Ia thashë edhe Neil dhe Mike (Collins), të cilët e panë menjëherë.
Dukej sikur po na ndiqte në distancë. I drejtuam teleskopin tonë të vogël, me pak vështirësi për ta vënë në qendër. Kishte një formë L-je, ishte në mënyrë të dukshme një prej katër paneleve që përshtatnin anijen tonë në stadin e fundit të lëshuesit. Në momentin e shkëputjes nga lëshuesi dhe të nisjes për tri ditët e rrugëtimit Tokë-Hënë, kishim vënë në veprim shkëputjen e këtyre paneleve, të komanduar me susta.
Por, përderisa qenë ngritur tashmë, panelet mbetën në trajektore të ngjashme me tonën dhe ne po shikonim më të afërtin. Një shpjegim banal, natyrisht asnjëherë i pranuar nga fanatikët e UFO-ve, veçanërisht nga BBC-ja. Qenë tepër të magjepsur nga ideja e një objekti të panjohur që na ndiqte. Shkova deri në Larry King Show duke sjellë me vetë një prej atyre paneleve në televizor, por nuk mund të bindet kush pëlqen të ëndërrojë.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Venus eshte planeti i 2-te me afer Diellit dhe i 5-ti per madhesine e tij, kur themi e tij duam te tregojme, qe Venus eshte planet, i cili konsiderohet si Femer per shkak te emrit dhe disa historive te kaluara.
Distanca: 108,200,000 km (0.72 AU) Nga Dielli
Distanca: 41.842.944 km nga Toka
Diametri: 12,103.6 km
Masa: 4.869e24 kg
Rrotullimi Rreth vetes: 24 Ore
Rrotullimi Rreth Diellit: 225 Dite te Planetit Toke
Tempratura: +400 deri +480° C
Nese ne Toke peshon 68 kg, ne Venus peshon 41.2 kg
Venus Per Greket Aferdita, Per Babilonasit Ishtar eshte perendesha e dashurise dhe e bukurise. Planeti eshte quajtur keshtu per faktin se ka nje ndricim te vecante dhe disa ngjyra teper te vecanta.
Venus ka qene njohur, qe ne Kohet e hershme .Pas Diellit dhe Henes , Venus eshte objekti me i ndritshem ne hapesire nga kendveshtrimi i tokes .Planeti eshte menduar te jete si Merkuri, por ne dy pjese trupi te ndara : Eosphorus si Ylli i mengjesit dhe Hesperus si Ylli Pasdites . Shfaqja e Venus ne mengjes nganjehere quhet dhe Lucifer.
Venus eshte cilesuar si planet inferior kur shihet me teleskop nga Toka. Pika e vezhgimit nga Galilelo ishte teper e rendesishme per evidencat ne favor te Nikola Kopernikut per teorine e Sistemit Diellor.
Anija-Satelit e pare qe vizitoi Venus ishte Mariner2 ne 1962. Venus u vizitua nga shume ( Anije Satelit) te tjera mbi 20 duke perfshire Pionier Venus dhe satelitin Rus Venera 7 e cila ishte Anije-Satelit, qe u ul per here te pare ne planetin tjeter , dhe Venera 9 qe arriti te sjelle fotografite e para nga siperfaqja e Venusit. Orbituesja e pare rreth Perendeshes se Bukurise ishte Sateliti Amerikan Magellan i cili prodhoi detaje dhe harten e siperfaqes se Venusit duke perdorur Radarin e saj te sofistifikuar. Venus Express ESA eshte tani ne orbite rreth Venus me disa info dhe instrumente me te gjera exploruese. Imazhet nga Venera 9 Imazhet nga Magellan
1 vit ne Venus eshte 225 Dite ndaj 365 Diteve te Planetit Tone. Nese ne Toke do peshonit 68 kg , ne Venus do peshonit 61 kg, gjate rrotullimit dhe afrimit afer Tokes ne orbite, Venus shfaq te njejten pjese te sajen ne kendveshtrimin nga Toka. Venus per disa arsye njihet si planeti binjak me Token , per shkak te disa gjerave te perbashketa. Venus eshte me i vogel se planeti yne. 95% Te Diametrit Te Tokes 80% Te (Mases Pesha) Si Toka dhe Venus kane te dyja kratere ne siperfaqe, Densiteti i tyre dhe disa perberje kimike jane te njejta.
Per shkak te ketyre ngjashmerive u mendua se nen rete e dendura Venus mund te jete me nje atmosfere si Toka, qe te jete ne gjendje te kete jete. Por pas studimeve te fundit qe jane bere per Perendeshen e Bukurise rrezulton qe kjo e fundit eshte nje Planet Ferr-Djall ne krahasim me Token, dhe nuk eshte aspak ne gjendje te rigjeneroje jete sic ben planeti yne Toka.
Presioni ne atmosferen e Venusit eshte 90 Atmosfer presion i njejte po te futesh 1 km thelle ne Oqean ne planetin tone. Venus eshte e perbere kryesisht nga dioksidi i karbonit , dhe ka disa shtresa resh kilometra te trasha te perbera nga acidi sulfurik. Keto re perbejne nje pengese per ne per te pare siperfaqen e Venus. Ky presion atmosferik perben ndryshimin e Seres - Greenhouse e cila rrit temperaturen ne siperfaqen e Venus mbi 400 grade celcius, e cila eshte e mjaftueshme per te shkrire plumbin . Siperfaqa e Venus eshte me e nxehte se sa ajo e Merkurit, qe eshte shume me afer Diellit se Venus.
Ka nje ere te forte siper reve te Venus, te cilat arrijne shpejtesine 350 km, por era ne siperfaqen e Venusit eshte shume e ngadalte, vetem disa km ne ore ne krahasim me eren siper reve. Venus mund te kete pas nje sasi Uji teper te madhe sic ka ne planetin tone Toke, por uji eshte thare ne Venus per shkak te temperaturave te larta dhe perberjeve gjeologjike te vullkavene. Ne mund te kishim pasur te njejtin fat ne Toke po te kishim qene pak me afer diellit sic eshte Venus . Ne mund te mesojme shume rreth Tokes duke shtruar pytjen se pse Venus ne thelb njesoj si Toka, ai doli komplet ndryshe.
Pjesa me e madhe siperfaqes se Venus perbehet nga kodra dhe fusha , gjithashtu ka dhe disa pjese te njohura dhe te emeruara nga shkencetaret: Atalanta Planitia, Guinevere Planitia, Lavinia Planitia. Venus ka dy zona te medha malore: Ishtar Terra ne hemisferën veriore me madhesine e Australise , dhe Aferdite Terra me ndodhje pergjate Ekuadorit me madhesine e Amerikes Jugore.Brendesia e Ishtar perbehet kryesisht nga nje pllaje e larte :Lakshmi Planum e cila eshte e rrethuar nga malet me te larta ne Venus duke perfshire Maxwell Montes
Te dhenat e radarit nga Sateliti Magellan tregon qe shumica e siperfaqes se Venusit eshte e perbere nga llava e ngrire, qe ka ardhur si rrjedhoje e shperthimeve vullkanike. Venus ka disa mburoja vullkanike te medha, te cilat jane njesoj si ajo e Hawait ose Olympus Mons. Studimet e fundit te bera ne Venus tregojne, qe planeti eshte akoma aktiv ne perberjet vullkanike por vetem ne disa pika te nxehta te saj. Ne pjesen me te madhe te saj, Venus ka qene e qete per rreth disa qindra miliona vjet . Nuk ka kratere te vegjel ne Venus .
Duket qe asteroidet e vegjel digjen ne atmosferen e Venusit para se te perplasen ne siperfaqe. Mendohet qe dhe asteoidet e medha ndahen sapo hyjne ne atmosferen e Venus duke arritur ne disa pjese te vogla, te cilat digjen nga atmosfera agresive e Venusit. Terrenet e vjetra te siperfaqes se Venus jane rreth 800 milion vjet . Vullkanet e shumta te Venus kane zhdukur shume kratere te medhenj, te cilet jane te formuar qe ne kohet e hershme te formimit te vet planetit Venus.
Imazhet qe vijne nga sateliti Magellan tregojne disa pjese vullkanike te vecanta ne siperfaqen e Venus duke zbuluar, qe keto vullkane kane nje llave teper te trashe.Pjesa e Brendshme e Venusit eshte shume e ngjashme me ate te Tokes, me nje perberje rreth 3000 km te hekurit dhe shkembinjve te shkrire ne forme llave. Nga informacionet e marra nga sateliti Magelan tregojne, qe korja e Venus eshte shume here me e trashe dhe e forte, se cka qene heret ne formimin e saj si Planet.
Venus nuk ka fushe magnetike per shkak te rrotullimit te saj te ngadalte. Venus nuk ka Hena ose objekte tjera shkembore, qe rrotullohen rreth saj. Venus zakonisht eshte e dukshme si objekt dhe pa perdorur teleskop. Venus nga nje here referohet si Ylli mengjesit gjithashtu dhe si ylli Pasdites.
Ne Qershor 2004 Venus kaloi ndermjet Diellit dhe Tokes duke dhene nje pamje te Venus si nje pike te zeze rreth Diellit. Kjo ngjarje quhet tranzit. Per here te fundit ndodhi ne vitin 1982 , dhe do te nodhe serish ne 2012, dhe pas 2012 duhet te presim deri ne 2117 per ta pare perseri. Kjo nuk eshte ndonje gje interesante per shkencetaret sic ishte ne te kaluaren , por ne ditet e sotme ky fenomen mesohet shume nga shkenctaret amatore, dhe ata qe sapo kane filluar mesimin rreth shkences.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Kanadezja 10-vjeçare, Kathryn Gray, është bërë personi më i ri që ka zbuluar një supernova – shpërthimin e yjeve që për disa çaste ndriçojnë tërë galaksinë.
Vogëlushja ka studiuar të dhënat nga observatorët amatorë, të cilët i ishin dërguar babait të saj. Ajo ka vërejtur supernovën më 2 janar.Supernovat janë ngjarje shumë të rralla dhe tregojnë vdekjen e yjeve disa herë më të mëdhenj se Dielli.
Supernova është zbuluar në galaksinë UGC 3378 rreth 240 milionë vjet drite larg nga toka në yjësinë Camelopardalis.Paul, babai i vajzës, i cili është astronom amator, e ka ndihmuar Kathryn në zbulim, ashtu që i ka treguar se si të dallojë asteroidet dhe të kontrollojë listën e supernovave të njohura tani për tani.
Në deklaratën e Shoqatës Astronomike Kanadeze (RASC), zbulimin e ka konfirmuar astronomi i pavarur dhe zyrtarisht është regjistruar.
Në gjurmimet për supernova përfshihet vështrimi i përgjithshëm i imazheve të vjetra të fushave yjore dhe krahasimi i tyre me fotografitë e reja.
“Kathryn ka bërë me gisht nga ekrani dhe ka pyetur “A është supernova?” Jam përgjigjur pozitivisht.
Është fantastike që dikush kaq i ri të interesohet me pasion për astronominë. Ky është zbulim me të vërtetë i pabesueshëm”, ka thënë Paul Gray për mediet lokale.Supernova e re ka fituar emrin “Supernova 2010 lt".Supernova e fundit në galaksinë tonë ka ndodhur para disa qindra vjetësh.
Në deklaratën e RASC theksohet që supernovat veçanërisht u interesojnë astronomëve, sepse krijojnë shumicën e elementeve kimike me ndihmën e të cilave është krijuar toka dhe planetët e tjerë. Supernovat e largëta mund të përdoren për të supozuar madhësinë e gjithësisë sonë.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Udhëtimi ndër yje për njerëzit do të mbetet fantazi shkencore të paktën për 200 vjet të ardhshme, janë parashikimet e njërit prej ish-shkencëtarëve të NASA-s.
Mark Mills, ish-shefi i projektit të NASA-s për studime ndër-galaktikë, me llogaritjet e shpejta ka ardhur deri te ky përfundim, të cilin e publikoi gjatë simpoziumit të kaluar të astronautëve në Pragë, njoftojnë agjencitë.
Mills vlerëson se udhëtimi yjor do të mbetet ëndërr e parealizuar për një kohë të gjatë, pasi tani për tani nuk ka burime energjetike të zbuluara për realizimin e një udhëtimi të tillë. Mills parashikon se nëse fillojmë të grumbullojmë tani energji, diku nga viti 2196, sipas llogaritjeve të tij, mund të përdoren fluturaket kozmike.
Ai erdhi në këto të dhëna bazuar mbi informacioneve të mbledhura me kujdes për sasinë e energjisë, e cila nevojitet për çdo anije kozmike, përkatësisht për mision në hapësirë gjatë disa dekadave të fundit.
Equinox- 207
Re: Astronomi
Magjia e teleskopit Hubble sjell per syte e njerëzve qe jetojne mbi toke, foto mahnitese nga hapësira. Fotografite e bera nga NASA, ESA, HEIC nepermjet teleskopit Hubble jane reale. Nje moment shpërthimi i gazrave i pare nga nje largesi e konsiderueshme te sjell para syve nje sy gjigant. Ai quhet Syri i Maces, por qe nuk jane asgje tjeter, vec gazra qe shperthejne me shpejtesi te madhe, ne nje largesi shume te madhe nga Toka. Po keshtu ne foto ka ngecur dhe ylli i bukur me emrin V838 Monocerotis i fotografuar ne vitin 2004. Marsi i hedhur ne nje harte qe ngjan me nje domate te kuqe, apo vdekjen e yjeve qe japin shpirt" duke ndryshuar ngjyre nga roze deri ne lejla e blu.
arbri1994- 18
NASA: Shikimi i planeteve nga komputeri
http://space.jpl.nasa.gov/ mund te shikoni te gjithe planetet gjithashtu edhe token nepermjet Fotografive satelitore.
arbri1994- 18
Re: Astronomi
Galaktika jone rrezikon perplasjen
Galaktika jone e quajtur, Rruga e Qumeshtit, ne te ardhmen mund te perplaset me galaktiken e Andromedes ose galaktika te tjera qe verititen ne hapesire.
Kjo mund te ndodhe per shkak se galaktika jone e ka rritur ndjeshem shpejtesine, cka ka shtuar edhe masen me rreth 50 %. Kete shpjegim e jep Qendra per Astrofiziken ne Universitetin e Harvardit qe po nderton nje harte te re te Rruges se Qumeshtit, fale nje prej radioteleskopeve me te medhenj ne bote, “Very Long Baseline Array”.
Rezultatet e studimit jane publikuar gjate nje mbledhjeje te Shoqerise Amerikane te Astronomise ne Kaliforni. Masa me e madhe e galaktikes perkthehet ne nje shtytje me te madhe gravidacionale, e cila rrit mundesine e perplasjes me galaktika te tjera te aferta.
Kjo teori qe nuk eshte vertetuar ende dhe sipas shkencetareve, duhen edhe shume vite studime per te mesuar dicka me shume rreth hipotezes ne fjale.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Astronomet e Sloan Digital Sky Survey bene publike SDSS-III, pamjen me te detajuar te Universit te bere ndonjehere.
Pamja eshte rezultati i nje dekade e pune intensive dhe do te duheshin me shume se 500.000 televizore HD per ta shfaqur ne rezolucionin e plote. Me me shume se nje trilion piksel, kjo eshte dhe pamja me e detajuar e Universit e prodhuar deri me tani.
SDSS-III u krijua me ndihmen e nje aparati fotografik prej 138 megapiksel, te montuar ne nje teleskop prej 2,5 metrash, ne Apache Point Observatory te New Mexico.
"Ne kete pamje kemi dedektuar nje gjysem miliardi objektesh. secili piksel perfaqeson afersisht trej te mijtat e miliardit te qiellit dhe permban informacione ne pese ngjyra te ndryshme te drites: te gjelber, te verdhe, te kuqe, infratekuqe dhe ultraviolet. Praktikisht, kemi analizuar cdo porcion te qiellit nepermjet pese filtrave te ndryshem dhe kemi mbivendosur pamjet e marra," deklaroi David Weinberg, njeri prej astronomeve te cilet punuan per formimin e pamjes SDSS-III, i cituar nga The Guardian.
Pamja u be publike ne kuader te nje mbledhjeje te Shoqates amerikane te Astronomise, ne Siatell. Aparati prej 138 megapiksel i cili u perdor per te kapur milionat e pozave qe perbejne SDSS-III do te bej pjese ne koleksionin e perhershem te muzeut Smithsonian te Uashingtonit, si njohje te kontributit te saj te vecante ne astronomi.
Fikrro- 484
Zbulohet vrima e zezë
Kërkuesit amerikanë zbuluan vrimën më të madhe të zezë të Universit të zbuluar deri më tani.
Ajo gjendet në një distancë prej 50 milionë vitesh drite nga Toka dhe është aq e madhe sa mund të thithë gjithë sistemin tone diellor, si dhe ka një mase sa 6.8 miliardë Diej.
Horizonti i saj i veprimit, limit nga i cili asgjë, madje as drita, nuk mund të shpëtojë nga tërheqja e saj gravitacionale, është katër herë më e madhe se orbita e planetit Neptun.
Vrima e zezë e zbuluar ne galaktikën M87, me e madhja dhe më e largëta galaktikë, është dy herë më e madhe se sa vlerësonin kërkuesit amerikanë. Por, nuk përjashtohet që në vitet në vijim të zbulohen vrima të zeza edhe më të medha, shkruan e përditshmja britanike Daily Mail, raporton Ikub.al.
Astronomët kanë përshtatur një teleskop të posaçëm, të quajtur Frederick C. Gillet Gemini të cilin e kanë vendosur në maje të vullkanit të fjetur Mauna Kea të Hauajit.
Dijetarët besojnë se vrima e zezë gjigante është formuar nga bashkimi i qindra vrimave të zeza më të vogla. Krahasimisht, vrima e zezë e zbuluar në qendër të galaktikës sonë është 1.000 herë më e vogël.
Astronomi Karl Gebhardt i Universitetit të Teksasit pohoi se kjo "mund të thithë gjithë sistemin tonë diello
bbb1- 7
Re: Astronomi
Dhjetra site informative kane shperndare njoftimin sipas te cilit, Bendandi, ka parashikuar dy termete shkaterrimtare njeri ne Rome ne daten 11 maj 2011, dhe nje tjeter, akoma me shkaterrrimtar ne daten 5-6 prill te vitit 2012.
Po a eshte vertet e mundur qe keto fatkeqesi natyrore te parashikohen?
Sipas Bendandi-t, origjina e termeteve eshte vetem dhe vetem kozmike.
Ne nje interviste per RAI-n, vite me pare, Bendandi mbron teorine e tij duke thene se lekundjet tektonike, ndodhin atehere kur pergjate revolucionit henor, aktiviteti i satelitit tone, shtrihet edhe bashkevepron edhe me ate te planeteve te tjera. Kjo teori sipas Bendandi-t e lejonte ate te parashikonte saktesisht renien e termeteve. Ashtu sikurse uji i detrave leviz ne varesi te aktivitetit henor, pohon Bendandi, keshtu edhe korja e tokes ndikohet pikerisht nga te njejtat forca.
Hene, dielli dhe te gjithe planetet e tjere provokojne fryrjen e siperfaqes tokesore.
Sismologu Raffaele Bendandi, ka jetuar ndermjet viteve 1893-1979.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Dielli yne eshte yll i klasifikuar ne kategorine G2, nje prej me shume se 100 miliard yjeve ne galaksine tone.
Diametri: 1.390.000 km.
Masa: 1.989e30 kg
Temperatura: 5537 °C ne Siperfaqe
Temperatura: 15,000,000 °C Ne Berthame
Dielli eshte quajtur ne mitologji me emra te ndryshem: Greket e quajten ate Helios kurse Romaket e quajten ate Sol.
Dielli eshte objekti me i madh ne sistemin diellor. Ai permban me shume se 99,8% te mases totale te Sistemit Diellor (Jupiteri permban pjesen tjeter). Eshte thene shpesh se Dielli eshte nje yll. Kjo eshte e vertete ne kuptimin, qe ka shume te tjere te ngjashme me ate.
Kuptimi dhe Jeta e Diellit ne te kaluaren + ardhmen e tij [ky sqarim bazohet ne imazhin e me poshtem]
1: Lindja 4.5 Miliard Vjet me Pare
4.5: Dielli i koheve te sotme
5/8: Rritje e vogel Graduale
9: Rritje e dukshme
10: Transformim ne Gjigand te Kuq
11: Transormim ne Re Molekulare [Nebula Cloud]
12: Transformim ne Xhuxh te Bardhe [White Dwarf]
13/4: Humbje te mases ne nje perqindje te vogel [White Dwarf]
Lindja/Formimi/Perberja e Diellit dhe e vete Sistemit Diellor
Sistemi Diellor u formua nga renia gravitacionale e nje Reje gjigande molekulare 4,568,000,000 vjet me pare. Reja Molekulare ishte rreth disa Light/Years=Vjet/drite e madhe. Rajoni qe do formonte Sistemin Diellor, ishte i njohur si mjegullnaje para-diellore. Ajo filloi te shkaterrohej ne nje disk tjerrje me nje diameter te madh dhe te nxehte, gjithashtu te dendur ne qender. Ne kete pike, ne evolucionin e tije, Dielli eshte besuar te kete qene nje yll T Tauri.
Brenda 50 milion viteve, presioni dhe dendesia e hidrogjenit ne qender te Diellit u be i madh dhe i mjaftueshem, qe te filloje fusionin termoberthamor. Temperatura, norma reagimit, presioni, dhe densiteti i rritur deri ne ekuiliber u arrit, luftuar nga forca e tkurrjes gravitacionale. Ne kete pike Dielli u be nje yll i plote. Kjo rritje e presionit ndez thelbin/berthamen. Si rezultat, Dielli eshte ne rritje te ndritshme me nje norme prej rreth 10% cdo 1.1 miliard vjet. Si rezultat, Dielli eshte ne rritje te ndritshme me nje norme prej rreth 10% cdo 1.1 miliard vjet.
Dielli eshte i perbere aktualisht me rreth 71,1% hidrogjen dhe 27.4% helium dhe pjesa tjeter perbehet nga sasi te vogla elementesh te renda. Kjo ndryshon ngadale me kalimin e kohes, per shkak se Dielli konverton hidrogjenin ne helium. Metalet me te bollshme jane te oksigjenit rreth 1% te mases se Diellit, karboni 0,3%, neoni 0,2%, dhe hekur 0,2%. Dielli para konvertimeve masive ishte 71,1%hidrogjen, 27.4% helium, dhe 1,5% metale. Ne pjeset e brendshme te Diellit, fuzioni berthamor ka modifikuar perberjen ne konvertimin nga hidrogjen ne helium, keshtu qe pjesa me intime e Diellit eshte tani rreth 60% helium, me bollek metali te pandryshuar.
Rreth 5.4 miliard vite nga tani, hidrogjeni ne thelbin e Diellit do te konvertohet krejtesisht ne helium, duke i dhene fund fazes kryesore. Heliumi ne baze te djegies do jete ne nje temperature shume te nxehte, dhe do prodhoje energji shume here me te medha se sa nga koha e procesit te hidrogjenit. Ne kete kohe, shtresa e jashtme e Diellit do te zgjerohet per afersisht deri ne 260 here nga diametri aktual. Perfundimisht heliumi do te shteroje vete ne nje shkalle shume me te shpejte se hidrogjeni, dhe djegia e Diellit me fazen e helium do te jete shume me e vogel ne krahasim me fazen e djegies se hidrogjenit.
Dielli nuk eshte shume masiv dhe i mjaftueshem, dhe reaksionet berthamore ne baze do te zvogelohen. Shtresa e jashtme e tij do te biere diku larg ne hapesire, duke bere qe Dielli te humbe pothuajse te gjithe fuqine e tije. Qe nga lindja e tij, ai ka perdorur rreth gjysmen e hidrogjenit ne thelbin/berthamen e vet. Ai do te vazhdoje te rrezatoje edhe per 5 miliarde vjet apo me shume (edhe pse shkelqimi i drites se tij do te dyfishohet ne ate kohe). Por ne fund ai do te konsumoje te gjithe hidrogjenin duke e kthyer ne helium dhe pastaj te shnderrohet ne nje gjigand te kuq ,dhe do te shperbehet dhe zvogelohet ne nje yll Xhuxh-Dwarf.
Ky fenomen do jete i detyruar ne ndryshime radikale, te cilat edhe pse te zakonshme nga standardet yjore, do te rezultojne ne shkaterrimin total te Tokes (dhe ndoshta per krijimin e nje mjegullnaje planetare)
Ne Brendesi te Diellit dhe Njollat e Zeza
Shtresa e jashtme e rrotullimit varion: ne ekuator rrotullohet 1 here ne çdo 25,4 dite, ne afersi te poleve eshte me shume se 36 dite. Kjo sjellje e çuditshme eshte per shkak te faktit se Dielli nuk eshte nje organ solid-i ngurte si ne Toke. Efekte te ngjashme jane pare edhe ne planetet e gazit. Rotacioni shtrihet ndjeshem poshte ne brendesi te Diellit, por Berthama/Thelbi i Diellit rrotullohet si nje trup i ngurte. Kushtet ne berthamen e Diellit (perafersisht e 25% e rrezes te tij) jane ekstreme.
Temperatura eshte 15,000,000 °C dhe presioni eshte 250 miliard atmosfere. Ne qender te berthames dendesia e Diellit eshte 150 here me shume se sa ajo e ujit. Forca e Diellit varjon: (rreth 386.000.000.000) megavat nga reaksionet e fuzionit berthamor. Çdo sekonde rreth 700.000.000 ton hidrogjen konvertohet ne rreth 695.000.000 ton helium dhe 5.000.000 ton e energjise ne forme te Rrezeve Gamma Rays. Njollat e zeza jane rajone me temperature rreth 3527 °C.
Njollat e zeza mund te jete shume te medha, rreth 50.000 km ne diameter. Njollat e zeza jane shkaktuar nga komplikimet dhe marredheniet e fushes magnetike te Diellit. Kur shikojme Diellin dhe siperfaqen e tij, karakteristikat me te dukshme jane zakonisht Njollat e Zeza Sunspoots, te cilat jane zonat e mire-percaktuar ne siperfaqe dhe shfaqen me pjese me te erreta se sa pjesa tjeter e siperfaqes per shkak te temperaturave te uleta.
Njollat e Zeza Sunspoots jane rajone te aktivitetit te dendur magnetike ku konvertimi i elementeve frenohen nga fusha te forta magnetike, reduktimin e transportit te energjise nga e brenda. Fusha magnetike shkakton ngrohje te forte ne Corona-Kurora-Siperfaqa, duke formuar rajone aktive, qe jane burim i fishekzjarreve intensive diellore dhe nxjerrja ne mase e materialeve nga Corona: quajtur ne anglisht corona mass ejection ose CME. Numri i dukshem i Njollave te zeza ne Diell nuk eshte konstant, por ndryshon me kalimin e nje cikli 11-vjeçar i njohur si cikli diellor. Ata qe nuk shfaqen jane ne latituden e larte diellore. Pas ciklit njollat diellore perparojn, numri i njollave rritet dhe levizin me afer ekuatorit te Diellit, nje fenomen i pershkruar nga ligji Sporer.
Historia e numrit te njollave verejtur gjate 250 viteve te fundit, tregon ciklin 11-vjeçar diellor. Cikli Diellor ka nje ndikim te madh te motit ne hapesire, dhe eshte nje ndikim i rendesishem ne klimen e Tokes qe nga shkelqimi i drites dhe mardheniet e tjera magnetike. Ne shekullin e 17, cikli diellor duket se ka ndaluar teresisht per disa dekada.
Fusha Magnetike dhe disa faktore tjere
Te dhenat e fundit nga Anija Ulysses tregojne nje ndryshim te shpejtesise me 750 kilometra ne sekonde te Erave Diellore. Perberja e Eres Diellore gjithashtu duket te ndryshoje ne rajonet polare. Studim i metejshem i Eres Diellore do te behet nga anijet e nisura kohet e fundit Wind, ACE dhe SOHO nga pika te favorshme dinamike te qendrueshme drejtperdrejte ne mes Tokes dhe Diellit rreth 1,6 milione km nga Toka.
Te Dhenat Nga Anijet/Satelitet e Nases
Te dhenat e fundit nga Anija Ulysses tregojne nje ndryshim te shpejtesise me 750 kilometra ne sekonde te Erave Diellore. Perberja e Eres Diellore gjithashtu duket te ndryshoje ne rajonet polare. Studim i metejshem i Eres Diellore do te behet nga anijet e nisura kohet e fundit Wind, ACE dhe SOHO nga pika te favorshme dinamike te qendrueshme drejtperdrejte ne mes Tokes dhe Diellit rreth 1,6 milione km nga Toka.
Kuptimi i Njerzimit
Per mijera vjet njerezimi, me disa perjashtime, nuk e njihte ekzistencen e Sistemit Diellor. Njerezit besonin se Toka mund te jete e palevizshme ne qender te Universit dhe kategorikisht . Edhe pse filozofi greek Aristarkun Samos kishte spekuluar ne nje rishqyrtim te Kozmosit, Nicolaus Copernic ishte i pari qe zhvilloi nje sistem matematikisht heliocentrik. Pasardhesit e tij te shekullit 17-te, Galileo Galilei, Johannes Kepler dhe Isaac Newton, zhvilluan te kuptuarin e fizikes, e cila coi ne pranimin gradual te idese se Toka dhe Planetet tjera rrotullohen rreth Diellit , dhe qe Toka nuk eshte qendra e gjithshkaje. Ne kohet e fundit, permiresimet ne Teleskop dhe perdorimi i anijeve/sateliteve kane mundesuar hetimin e fenomeneve gjeologjike te tilla si, male dhe kratere, dhe dukurive meteorologjike sezonale, te tilla si rete, stuhite e pluhurit dhe akullnajave ne planetet e tjera.
Dielli eshte rreth 4.5 miliard vite i vjeter.
Theksojme: Dielli nuk mund te shkaterrohet nga nje fenomen Supernova sepse nuk e ka massen e duhur.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Merkuri eshte planeti me i afert me Diellin dhe i 8-ti per madhesi . Merkuri eshte i vogel ne diameter me dy nga Henat e Jupiter te quajtura Titan dhe Ganymede , por dy here me i madh ne peshe.
Distanca: 57,910,000 km Nga Dielli
Distanca: 77,248,512 km Nga Toka
Diametri: 4,880 km
Masa: 3.30e23 kg
Rrotullimi Rreth Vetes: 58 dite 15 ore [Theksojm: Ky krahasim behet me ditet ne Toke]
Rrotullimi Rreth Diellit: 88 Dite te planetit Toke
Tempratura: -140° C Posht Zeros, Deri Ne +360° C
Nese ne Toke nje person peshon 68. Kg Ne Merkuri peshon 25 kg
Ne metologjine Romake Merkuri eshte zoti i tregetise se udhetimit , Homologu Romak , ose i Derguari i Zotave per Greket. Merkuri ka marre kete emer, nga qe leviz shume shpejt rreth Djellit. Merkuri ka qene i njohur qe te pakten ne kohen e Sumerians ( mijevjeçarit te 3-te para Krishtit) , Merkurit i ishin dhene disa emra te vecante gjate kohes per faktin qe quhej "ylli i mbremjes dhe i mengjesit.
Merkuri tani eshte vizituar nga Anije Satelit , Mariner 10 dhe Messenger. Vetem 45% e siperfaqes planetit eshte zbuluar dhe per fat te keq te vendodhjes se Merkurit afer Diellit, pengon Teleskopet dhe Satelitet te kryejne nje zbulim te plote. Anija Messenger u leshua nga Nasa ne 2004 dhe do te rrotullohet rreth Mercurit ne 2011 pas disa informacionesh dhe imazhesh te leshuara . Ne 2008 u leshuan disa imazhe dhe pamje te reja, te cilat Anija Mariner 10 nuk mundi ti transmetoje.
Orbita [Rrotullimi] i Merkurit eshte shume i cuditshem. Ne perihelion eshte vetem 46.000.000 milion km larg Diellit ,por ne aphelion eshte 70.000.000 milion km larg Djellit. Pozicioni i perihelion ben, qe planeti te kete nje proces shume te ngadalshem rreth Diellit . Astronomet e shekullit 19 ben disa lloje simulimesh per sa i perket rrotullimit te Merkurit, duke perdorur mekanizmin Newtonian = Njuton. Ishte menduar qe ishte nje planet tjeter me afer Diellit se Merkuri, i quajtur Vulcan,dhe per kete gje u perdoren disa teori nga Ajnshtajni per te zbuluar nese vertet ishte nje planeti tille.
Deri ne 1962 ishte menduar qe Dita ne Merkur eshte njesoj po aq sa Viti ne planet , duke mbajtur te njejten faqe te tij ne rrotullimin rreth Diellit , ashtu si Hena me Token. Kjo teori doli e gabuar ne vitin 1965 pas zbulimit te radarit Doppler. Tani eshte e ditur, qe Merkuri rrotullohet 3 here ne 2 vitet e tij. Deri ne 1962 ishte menduar qe Dita ne Mekuri eshte njesoj po aq sa Viti ne planet , duke mbajtur te njejten faqe te tij ne rretullimin rreth djellit , ashtu si Hena me Token. Kjo teori doli e gabuar ne vitin 1965 pas sbulimit te radarit Doppler. Tani eshte e dishme qe Merkuri rretullohet 3 here ne 2 vitet e tije
Temperaturat ne planet variojne nga nga -140 grade celcius ( 140 grade celcius nen zero) deri ne +360 grade celcius . Temperatura ne Venus eshte me e larte, por shume me e qendrueshme.
Merkuri eshte nje planet i vdekur. Çfare dua te them me termin " i vdekur" . Mendohet te jete aktiv, por nuk mund te jete aspak aktiv dhe mendohet qe te kete qene i till gjate gjithe kohes se ekzistences se tij.
Merkuri ka disa levizje dhe rrotullohet rreth Diellit duke kompletuar rrotullimin ne 188 dite ne Toke
Merkuri ka rekordin per rrotullimin rreth vetes duke qene me i ngadalte nga te gjithe planetet e tjere.
Per 6 Muaj pjesa qe eshte perballe Diellit ka nje temprature rreth +360 C , kurse nga krahu tjeter (krahu i erret)
-140 C ( 140 grade Celcius nen zero) .
Ne Merkuri nuk ka atmosfere dhe pamja e tij eshte e zeze. Merkuri eshte nje nga planetet qe ka me teper krater dhe perplasje asteroidesh nga te gjithe planetet e tjere ne Sistemin Diellor. Nese nje Asteroid shume i vogel vjen me nje shpejtesi rreth 10 her me te shpejte se sa plumbi per t'u perplasur ne Toke , atmosfera e djeg dhe e kthen ne gaz, kurse ne Merkur pa atmosfere asteroidet perplasen me nje shpejtesi te plote ne siperfaqe.
Nje nga krateret dhe gropat e zbuluara ne Merkur per shkak te perplasjeve te asteroideve eshte krateri i quajtur Caloris Basin me nje diamter 1300 km . Merkuri eshte shume i ngjashem me Henen per sa i perket perplasjeve dhe pamjes se siperfaqes. Shkencetaret zbuluan, qe ne polet e planetit ka disa shtresa akulli sidomos ne polet ku nuk rreflektohet drita e diellit . Mendohet qe keto shtresa akulli jane te formuara nga perplasjet e Kometave ne Merkur , Kometa te cilat kane perberje uji brenda tyre. Merkuri nuk ka pllaka titani sic ka Toka. Gjithashtu ne Merkur nga qe atmosfera nuk ekziston, ne menyre qe te ktheje tingullin e zhurmes mbrapsht , nese i bie nje kitare ose nje piano nuk do te degjosh asgje.
Merkuri eshte i dominuar nga nje Berthame me nje diameter rreth 1800 deri tek 1900 km
1-Korja: 100 - 300 km e Trashe
2-Pjesa mesit [Mantel]: 600 Km e trashe
3-Berthama: 1800 km e trashe
Merkuri ka nje atmosfere te holle ne krahasim me ate te Tokes dhe Venus, nje atmosfere, qe perbehet nga atomi i cili eshte i paqendrueshem dhe iken ne hapesire .
Merkuri ka nje force magnetike shume te ulet rreth 1% te asajt qe ka Toka.
Merkuri shpesh eshte i dukshem me dylbi ose teleskop ose dhe me sy pa ndihmen e ketyre te fundit , por nga qe eshte shume afer Diellit eshte teper e veshtire per te dalluar ne kohen e perendimit te Diellit.
Elton Balla
Oxford Angli 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Venus eshte planeti i 2-te me afer Diellit dhe i 5-ti per madhesine e tij,kur themi e tij duam te tregojme, qe Venus eshte planet, i cili konsiderohet si Femer per shkak te emrit dhe disa historive te kaluara.
Distanca: 108,200,000 km (0.72 AU) Nga Dielli
Distanca: 41.842.944 km nga Toka
Diametri: 12,103.6 km
Masa: 4.869e24 kg
Rrotullimi Rreth vetes: 24 Ore
Rrotullimi Rreth Diellit: 225 Dite te Planetit Toke
Tempratura: +400 deri +480° C
Nese ne Toke peshon 68 kg, ne Venus peshon 41.2 kg
Venus Per Greket Aferdita, Per Babilonasit Ishtar eshte perendesha e dashurise dhe e bukurise. Planeti eshte quajtur keshtu per faktin se ka nje ndricim te vecante dhe disa ngjyra teper te vecanta.
Venus ka qene njohur, qe ne Kohet e hershme .Pas Diellit dhe Henes , Venus eshte objekti me i ndritshem ne hapesire nga kendveshtrimi i tokes .Planeti eshte menduar te jete si Merkuri, por ne dy pjese trupi te ndara : Eosphorus si Ylli i mengjesit dhe Hesperus si Ylli Pasdites . Shfaqja e Venus ne mengjes nganjehere quhet dhe Lucifer.
Venus eshte cilesuar si planet inferior kur shihet me teleskop nga Toka. Pika e vezhgimit nga Galilelo ishte teper e rendesishme per evidencat ne favor te Nikola Kopernikut per teorine e Sistemit Diellor.
Anija-Satelit e pare qe vizitoi Venus ishte Mariner2 ne 1962. Venus u vizitua nga shume ( Anije Satelit) te tjera mbi 20 duke perfshire Pionier Venus dhe satelitin Rus Venera 7 e cila ishte Anije-Satelit, qe u ul per here te pare ne planetin tjeter , dhe Venera 9 qe arriti te sjelle fotografite e para nga siperfaqja e Venusit. Orbituesja e pare rreth Perendeshes se Bukurise ishte Sateliti Amerikan Magellan i cili prodhoi detaje dhe harten e siperfaqes se Venusit duke perdorur Radarin e saj te sofistifikuar. Venus Express ESA eshte tani ne orbite rreth Venus me disa info dhe instrumente me te gjera exploruese.
Imazhet nga Venera9
Imazhet nga Magellan
1 vit ne Venus eshte 225 Dite ndaj 365 Diteve te Planetit Tone. Nese ne Toke do peshonit 68 kg , ne Venus do peshonit 61 kg, gjate rrotullimit dhe afrimit afer Tokes ne orbite, Venus shfaq te njejten pjese te sajen ne kendveshtrimin nga Toka.
Venus per disa arsye njihet si planeti binjak me Token , per shkak te disa gjerave te perbashketa.
Venus eshte me i vogel se planeti yne.
95% Te Diametrit Te Tokes
80% Te (Mases Pesha)
Si Toka dhe Venus kane te dyja kratere ne siperfaqe,
Densiteti i tyre dhe disa perberje kimike jane te njejta.
Per shkak te ketyre ngjashmerive u mendua se nen rete e dendura Venus mund te jete me nje atmosfere si Toka, qe te jete ne gjendje te kete jete. Por pas studimeve te fundit qe jane bere per Perendeshen e Bukurise rrezulton qe kjo e fundit eshte nje Planet Ferr-Djall ne krahasim me Token, dhe nuk eshte aspak ne gjendje te rigjeneroje jete sic ben planeti yne Toka.
Presioni ne atmosferen e Venusit eshte 90 Atmosfer presion i njejte po te futesh 1 km thelle ne Oqean ne planetin tone. Venus eshte e perbere kryesisht nga dioksidi i karbonit , dhe ka disa shtresa resh kilometra te trasha te perbera nga acidi sulfurik. Keto re perbejne nje pengese per ne per te pare siperfaqen e Venus. Ky presion atmosferik perben ndryshimin e Seres - Greenhouse e cila rrit temperaturen ne siperfaqen e Venus mbi 400 grade celcius, e cila eshte e mjaftueshme per te shkrire plumbin . Siperfaqa e Venus eshte me e nxehte se sa ajo e Merkurit, qe eshte shume me afer Diellit se Venus.
Ka nje ere te forte siper reve te Venus, te cilat arrijne shpejtesine 350 km, por era ne siperfaqen e Venusit eshte shume e ngadalte, vetem disa km ne ore ne krahasim me eren siper reve. Venus mund te kete pas nje sasi Uji teper te madhe sic ka ne planetin tone Toke, por uji eshte thare ne Venus per shkak te temperaturave te larta dhe perberjeve gjeologjike te vullkavene.
Ne mund te kishim pasur te njejtin fat ne Toke po te kishim qene pak me afer diellit sic eshte Venus . Ne mund te mesojme shume rreth Tokes duke shtruar pytjen se pse Venus ne thelb njesoj si Toka, ai doli komplet ndryshe.
Pjesa me e madhe siperfaqes se Venus perbehet nga kodra dhe fusha , gjithashtu ka dhe disa pjese te njohura dhe te emeruara nga shkencetaret: Atalanta Planitia, Guinevere Planitia, Lavinia Planitia. Venus ka dy zona te medha malore: Ishtar Terra ne hemisferën veriore me madhesine e Australise , dhe Aferdite Terra me ndodhje pergjate Ekuadorit me madhesine e Amerikes Jugore.Brendesia e Ishtar perbehet kryesisht nga nje pllaje e larte :Lakshmi Planum e cila eshte e rrethuar nga malet me te larta ne Venus duke perfshire Maxwell Montes
Te dhenat e radarit nga Sateliti Magellan tregon qe shumica e siperfaqes se Venusit eshte e perbere nga llava e ngrire, qe ka ardhur si rrjedhoje e shperthimeve vullkanike. Venus ka disa mburoja vullkanike te medha, te cilat jane njesoj si ajo e Hawait ose Olympus Mons. Studimet e fundit te bera ne Venus tregojne, qe planeti eshte akoma aktiv ne perberjet vullkanike por vetem ne disa pika te nxehta te saj.
Ne pjesen me te madhe te saj, Venus ka qene e qete per rreth disa qindra miliona vjet .
Nuk ka kratere te vegjel ne Venus . Duket qe asteroidet e vegjel digjen ne atmosferen e Venusit para se te perplasen ne siperfaqe.
Mendohet qe dhe asteoidet e medha ndahen sapo hyjne ne atmosferen e Venus duke arritur ne disa pjese te vogla, te cilat digjen nga atmosfera agresive e Venusit. Terrenet e vjetra te siperfaqes se Venus jane rreth 800 milion vjet . Vullkanet e shumta te Venus kane zhdukur shume kratere te medhenj, te cilet jane te formuar qe ne kohet e hershme te formimit te vet planetit Venus.
Imazhet qe vijne nga sateliti Magellan tregojne disa pjese vullkanike te vecanta ne siperfaqen e Venus duke zbuluar, qe keto vullkane kane nje llave teper te trashe.Pjesa e Brendshme e Venusit eshte shume e ngjashme me ate te Tokes, me nje perberje rreth 3000 km te hekurit dhe shkembinjve te shkrire ne forme llave. Nga informacionet e marra nga sateliti Magelan tregojne, qe korja e Venus eshte shume here me e trashe dhe e forte, se cka qene heret ne formimin e saj si Planet.
Venus nuk ka fushe magnetike per shkak te rrotullimit te saj te ngadalte.
Venus nuk ka Hena ose objekte tjera shkembore, qe rrotullohen rreth saj.
Venus zakonisht eshte e dukshme si objekt dhe pa perdorur teleskop.
Venus nga nje here referohet si Ylli mengjesit gjithashtu dhe si ylli Pasdites.
Ne Qershor 2004 Venus kaloi ndermjet Diellit dhe Tokes duke dhene nje pamje te Venus si nje pike te zeze rreth Diellit. Kjo ngjarje quhet tranzit. Per here te fundit ndodhi ne vitin 1982 , dhe do te nodhe serish ne 2012, dhe pas 2012 duhet te presim deri ne 2117 per ta pare perseri. Kjo nuk eshte ndonje gje interesante per shkencetaret sic ishte ne te kaluaren , por ne ditet e sotme ky fenomen mesohet shume nga shkenctaret amatore, dhe ata qe sapo kane filluar mesimin rreth shkences.
Elton Balla
Oxford Angli 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Toka eshte planeti i 3-te nga Dielli, si dhe i 5-ti me i madh ne tete planetet ne Sistemin Diellor.
Toka eshte gjithashtu me e madhe e te kater planeteve ne brendesine e Sistemit Diellor. Ajo eshte referuar disa here ne bote si , Blue Planet, ose me emrin e saj latin, Terra + gjallesave te miliona llojeve duke perfshire edhe njerezit. Toka eshte aktualisht i vetmi vend ne univers ku jeta eshte e njohur per ekzistence.
Planeti yne eshte formuar 4540000000 ose 4.5 miliard vjet me pare, dhe jeta u shfaq ne siperfaqe te saj brenda 1 miliard vjetesh. Qe atehere, biosfera Tokes ka ndryshuar ndjeshem atmosferen dhe kushtet e tjera te planetit, duke bere te mundur perhapjen e organizmave te ndryshme, si dhe me formimin e shtreses se ozonit e cila, se bashku me fushen magnetike te Tokes bllokon rrezatimit e demshem te Diellit . Vetite fizike te Tokes, si dhe historine e saj gjeologjike dhe orbitale, jane faktet kryesore per mbijetesen dhe jeten gjate kesaj periudhe.
Toka ndervepron me objekte te tjera ne hapesire, sidomos me Diellin dhe Henen. Aktualisht, orbita e Tokes rrotullohet nje here per çdo rreth 366,26 here qe ajo rrotullohet rreth boshtit te saj. Ky eshte nje vit yjor, i cili eshte i barabarte me 365,26 dite diellore. Aksi i rrotullimit se Tokes eshte 23,4 ° larg nga perpendikulari me avionin e tij orbital. Gjithsashtu ai ndikon ne prodhimin e variacioneve sezonale ne siperfaqen e planetit me nje periudhe te nje viti tropikal (365,24 dite diellore).
Hena, e cila filloi rrotullimin e sajt rreth Tokes 4530000000 vjet me pare, ofron stabilizimin e oqeaneve, stabilizon anen e boshtit dhe gradualisht ngadaleson rrotullimin e Tokes. Rreth 3800000000 dhe 4100000000 vjet me pare, pati ndikime te shumta gjate bombardimeve te asteroideve dhe shkaktoi ndryshime te rendesishme ne mjedis (me te theksuara ne siperfaqe).
Toka eshte planeti i 3 nga Djelli dhe i 5 per madhesi .
Distanca: 149,600,000 km (1.00 AU) Nga Dielli
Diametri: 12,756.3 km
Masa: 5.972e24 kg
Rrotullimi rreth Diellit: 365.26 dite
Rrotullimi Rreth vetes: 24 ore
Shpejtesia rretullimit : 29.783 km/s 107,200 km/h
Graviteti Ekuadorial ne Siperfaqe : 9.780327 m/s2 0.99732 g
Shpejtesia e Ikjes: 11.186 km/s
Tempratura: -89° C Posht Zeros deri ne 57.7° C
Toka ka vetem nje Hene ose sic quhet ndryshe Satelit.
Toka eshte sic quhet ndryshe planeti (Earth ne Anglisht ) ( Tellus ne gjuhen Romake) (Gaia ne Greqishten e lashte)
Kuptimi i plote i Tokes u be nga Nikola Koperniku, i cili arriti te binde te gjithee duke korigjuar shume shkencetare te asaj kohe, qe besonin se Toka ishte qendra e gjithshkaje , duke ardhur te Galileo Galileo, i cili arriti te krijoje teleskopin e pare ne ate kohe , dhe mbeshteti Kopernikun ne teorine e tij. Pra pas kuptimit te plote te Sistemit Diellor nga Koperniku dhe mbeshtetja e plote e Galileos per kete te fundit , u arrit ne konkluzionin, qe Toka eshte thjesht nje planet si gjiteh te tjeret, qe rretullohet rreth Diellit.
Toka eshte e ndare ne disa shtresa, te cilat kane lende kimike te dallueshme dhe sizmike.
0- 40 Kore
40- 400 Pjesa e Sipme e Qendres
650-2700 Pjesa e ulet e qendres
2700-2890 Shtresa
2890-5150 Berthama e Jashtme
5150-6378 Berthama e Brendeshme
Korja varion ne trashesi te konsiderueshme, eshte e holle nen oqeanet, e trashe nen kontinente. Berthama e ebrendshme dhe korja kane perberjen kryesore te planetit, Berthama e jashtme dhe shtresat e llaves jane plastike ose gjysem - te lengshme. Shtresat e ndryshme jane te ndara, te cilat jane te dukshme ne te dhenat sizmike, me i njohur nga keto eshte nderprerja midis mbeshtjellesit te kores dhe ciklit te larte. Pjesa me e madhe masive e Tokes eshte e mbuluar, shumica e pjeses tjeter ne baze eshte nje pjese e vogel.
Atmosfera = 0.0000051
Oqeanet = 0.0014
Korja = 0.026
Midis Llaves dhe Kores = 4.043
Berthama e Jashtme = 1.835
Berthama e Brendeshme = 0.09675
Berthama (Qendra e Tokes) eshte e perbere kryesisht nga hekuri, edhe pse eshte e mundur qe disa elemente te lehte mund te jene te pranishem. Temperaturat ne Berthame (Qendra e Tokes) mund te jene te larta dhe arrijne deri ne 7500 grad celcius me nxehte se sa siperfaqja e Diellit. Ne pjesen e poshtme te Berthames ka me teper perberje Silikoni, oksigjen me pak hekur, kalcium dhe alumin. (Ne Pjesen e Siperme te Berthames) ka me shume olivene dhe pyroxene (hekur / silikate magnezi), kalcium dhe alumin.
Ne e dime qe shumica e ketyre vijne vetem nga perberjet sizmike. Mostrat nga mbeshtjellesit e siperm mberrijne ne siperfaqe si llave Vullkani, por nga shumica e Tokes eshte e parritshme. Korja eshte kryesisht kuarci (dioksid silikoni) dhe silikate te tjera si minerale. Marre si nje e tere, perberja kimike e Tokes (nga masa) eshte :
34.6% Hekur
29.5% Oksigjen
15.2% Silicon
12.7% Minerale
2.4% Nikel
1.9% Squfur
0.05% Titan
Planetet e tjere ndoshta kane struktura te ngjashme dhe kompozime te ndryshme nga Toka. Hena ka me shume se nje baze te vogel, Merkuri ka nje baze shume me te madhe (ne krahasim me diametrin e tij). Midis berthames dhe kores tek Marsi ka nje shtrese shume te trashe, Toka mund te jete i vetmi planet me Kore te dallueshme, si ate te brendeshmen ashtu edhe te jashtmen.
Ndryshe nga planetet e tjera tokesore, korja e Tokes eshte e ndare ne disa Pllaka te veçanta te ngurta qe notojne ne menyre te pavarur siper kores se poshtme. Teoria qe pershkruan kete eshte e njohur si pllakat tektonike. Ajo karakterizohet nga dy procese kryesore, perhapjen dhe levizjen. Perhapja ndodh kur dy pllaka levizin larg nga njeri-tjetri dhe del nje kore e re, e cila krijohet nga poshte ne shtratin e oqeanit .
Levizja ndodh kur dy pllaka perplasjen dhe njera nga buzet zhytet nen tjetren dhe perfundon duke shkaterruar koren. Ka edhe levizje transversale ne disa kufij pjate (P.sh. San Andreas Fault ne Kaliforni) dhe perplasjeve mes pllakave kontinentale (P.sh. Indi / Euroazi).Toka ka (aktualisht) tete pllaka kryesore
Pllaka e Amerikes Veriut
Pllaka e Amerikes Jugut
Pllaka e Antarktida
Pllaka e Europes Dhe e Azis
Pllaka Afrikane
Pllaka Australiane dhe Indiane
Pllaka Perendimore e Oqeanit Paqesor
Pllaka e Oqeanit Paqesor
Ka edhe 20 apo me shume Pllaka te vogla te tilla si, Arab, Cocos, Pllaka Filipine Etj. Termetet jane shume me te zakonshme ne kufijte e Pllakave.
Siperfaqja e Tokes eshte mjaft e re, relativisht e shkurter (sipas standardeve astronomike) periudhe 500.000.000 vjet apo me shume, siperfaqja dhe proceset tektonike jane shkaterruar dhe krijoi nje ndryshim te madh ne siperfaqen e Tokes dhe ne kete menyre u pane te gjitha eliminimet dhe gjurmet e historise gjeologjike siperfaqesore me pare (te tilla si bombardimi nga asteroidet dhe kometat ).
Keshtu historia shume e hershme e Tokes eshte fshire. Toka eshte 4,5 tek 4.6 miljard vjeç, por shkembinjte me te vjeter te njohur jane rreth 4 miliarde vjet te vjetra dhe shkembinjte me te vjeter se 3 miliard vjet jane te rralla. Zhvillimet me te vjetra te organizmave te jeteses jane me pak se 3900000000 vjeç. Nuk ka rekord te periudhes kritike kur jeta nisi zhvillimin e saj.
71% e siperfaqes se Tokes eshte e mbuluar me uje. Toka eshte planeti i vetem, ne te cilin uji mund te ekzistoje ne forme te lengshme ne siperfaqe (edhe pse mund te kete perberje te lengshme ose metan ne siperfaqe, titan dhe ne siperfaqen e (njeres nga henat Jupiter e quajtur Europa). Uji eshte natyrisht thelbesor per jeten siç e njohim ne.
Kapaciteti i ngrohjes se oqeaneve eshte gjithashtu shume i rendesishem ne mbajtjen e temperatures se Tokes relativisht te stabilizuar. Uji eshte gjithashtu pergjegjes per shumicen e ndryshimeve klimaterike ne kontinentet e Tokes. Eshte nje proces i vecante ne Sistemin Diellor ne ditet e sotme (edhe pse kjo mund te kete ndodhur ne Mars ne te kaluaren).
Atmosfera e Tokes eshte 77% azot, 21% oksigjen, me gjurmet e argonit, dioksidit te karbonit dhe ujit. Toka mendohet te kete qene e dominuar me shume nga dioksidi i karbonit ne atmosfteren e saj ne fillimet e krijimit , por kur Toka u formua e para, ajo ka qene e perbere me shume nga shkembinj dhe shume pak pjese uji (Oqeanet), e cila ndimoi per zhvillimin e jetes ne planet.
Pllakat tetonike mbajne nje pjese te vazhdueshme te dioksidit te karbonit ne atmosfere , dhe perben nje rol te rendesishem per te ruajtur tempraturen e Tokes kunder efekteve te ndryshme. Efektet e atmosferes dhe siperfaqes arrijne te mbajne temperaturen rreth 35 grade Celcius dhe -21 grade celcius nen 0 . Pa kete rol te rendesishem oqeanet do te ngrinin teresisht dhe jeta qe ne jetojme do ishte e pa mundur.
Prania e oksigjenit te lire eshte mjaft i domosdoshem . Oksigjeni eshte nje gaz shume reagues dhe ne rrethana normale dhe kombinohet me shume elemente te tjera. Oksigjeni ne atmosferen e Tokes eshte e prodhuar dhe mirembajtur nga proceset biologjike. Pa jete nuk do te kishte oksigjen te lire.
Nderveprimet e Tokes dhe Henes ngadalesojne rrotullimin e Tokes, me rreth 2 milisekonda per shekull. Simulimet aktuale tregojne se rreth 900 milion vjet me pare ka qene nje proces jo prej 365 ditesh, por nje proces prej 481 ditesh ,dhe jo 24 ore sic eshte tani, por 18 ore.
Toka ka nje fushe magnetike modeste e prodhuar nga rryma elektrike ne berthamen e jashtme, nderveprimet e eres diellore, fusha magnetike e Tokes, dhe atmosferen e siperme te Tokes. Parregullsite ne keta faktore shkaktojne levizjet e poleve magnetike gjithashtu siperfaqen e tokes.
Elton Balla
Oxford Angli 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Marsi eshte planeti i 4 nga Dielli dhe i 7 per madhesia.
Distanca: 227,940,000 km (1.52 AU) Nga Dielli
Distanca: 58.000.000 Km deri ne 402.000.000 km nga Toka
Diametri: 6,794 km
Masa: 6.4219e23 kg
Rrotullimi Rreth Vetes: 24 ore 39 minuta
Rrotullimi Rreth Diellit: 687 Dite Ne Toke
Tempratura: −87° C Max −5° C Minimumi, por eshte e luhatshme gjat stineve
Nese ne Toke peshon 45 Kg ne Mars peshon 17.1 kg
Marsi ka 2 Hena ose sic quhen ndryshe Satelite te vegjel, qe rrotullohen rreth tij.
Marsi (greqisht: Ares) eshte Zoti i luftes. Planeti ndoshta e mori kete emer per shkak te ngjyres se kuqe, dhe gjithashtu Marsi eshte referuar disa here si Planeti i Kuq. (Nje shenim interesant :Marsi si Zoti Roman ishte nje Zot i bujqesise perpara se te behej i lidhur me Ares greke. Emri i muajit mars vjen nga vete planeti Mars. Marsi ka qene i njohur qe nga koha prehistorike. Sigurisht, kjo eshte studiuar gjeresisht me observatoret .
Por edhe me teleskopet shume te medha, Marsi ishte nje objekt i veshtire per t'u pare kjo per shkak te madhesise. Marsi eshte ende nje te nga te preferuarit e shkrimeve te shkencetareve, si vendi me i favorshem ne Sistemin Diellor (perveç Tokes!) per banim te njeriut. Por duke zbuluar akoma me teper rreth planetit te kuq nga Lowell dhe te tjeret , per fat te keq nuk doli ashtu sic e kishin imagjinuar .
Anija e pare qe vizitoi Marsin ishte Mariner 4 ne vitin 1965. Disa te tjere pasuan duke perfshire Mars 2, e cila ishte anija e pare, qe u ul ne Mars , plus dhe dy Landers Viking ne 1976.Fundi i nje pritje 20 vjecare erdhi kur , Mars Pathfinder zbriti me sukses ne Mars me 4 korrik 1997. Ne 2004 ekspedita Mars "Spirit" (shpirti) dhe "Opportunity" (Mundesia) zbarkoi ne Mars dhe dergoi mbrapa pjese guri dhe substanca gjeologjike dhe shume fotografi.
Ato jane ende ne veprim pas me shume se tre vjet ne Mars. Ne 2008, Phoenix zbarkoi ne fushat e veriut per te kerkuar per uje.
Jane edhe 3 anije tjera qe po operojne ne kerkime rreth planetit te kuq (Mars Reconnaissance Orbiter, Mars Odyssey, dhe Mars Express)
Orbita e Marsit eshte e eliptike dhe e dukshme. Rezultat i kesaj eshte nje variacion i temperatures rreth 30 C (ne piken e larte njesoj si e Tokes = Subsolar), midis aphelion dhe perihelion. Kjo ka nje ndikim te madh ne klimen ne Mars. Temperatura mesatare në Mars është rreth 218 K (-55 C, -67 F), temperaturat e siperfaqes se Marsit variojn nga -133 C poshte Zeros ne pole gjate dimrit, dhe gati +27 C ne anen e dites gjate veres.
Megjithese Marsi eshte me i vogel se Toka , zona dhe siperfaqja e tije eshte pothuajse sa ajo e Tokes. Marsi ka disa vecori te larmishme ne siperfaqen e tij dhe disa variacione spektakolare , gje te cilen se ka asnje planet tjeter,
te cilet jane.
1 Olympus Mons
2 Valles Marineris
3 Hellas Planitia
Pjesa me e madhe e siperfaqes se Marsit eshte shume e vjeter dhe me kretore(rrezultat i perplasjeve te asteroideve), por ka edhe shume vende te reja si , kreshtat, kodrat dhe fushat. (Asnje nga keto nuk eshte e dukshme me hollesi duke perdorur nje teleskop. Gjithe ky informacion vjen nga anijet qe jane derguar ne Mars.)
Hemisfera jugore e Marsit eshte kryesisht marole dhe shume e lashte me kretore qe kane nje ngjashmeri me ato ne Hene.
Ne te kundert, shumica e hemisferes veriore perbehet nga fushat te cilat jane shume te reja, me te ulura ne lartesi dhe kane nje histori shume me komplekse.
Nje ndryshim i papritur prej disa kilometra duket te ndodhe ne kufi. Arsyet per kete ndarje ne dy pjese globale jane te panjohura . Anija Mars Global Surveyor ka prodhuar nje harte te bukur ne 3D nga Marsi, qe tregon qarte keto karakteristika.
Pjesa e brendeshme e Marsit eshte njohur vetem nga konkluzionet dhe te dhenat ne lidhje me siperfaqen dhe statistikat . Skenari me i mundshem eshte baza e dendur rreth 1700 km ne rreze, nje pjese te shkrire shkembore disi me te dendur se ato te Tokes, dhe nje kore te holle. Te dhenat nga Anija Mars Global Surveyor tregon se korja e marsit "eshte rreth 80 km e trashe ne hemisferen jugore, por vetem rreth 35 km ne ate veriore .
Dendesi relativisht te ultet te Marsi "ne krahasim me planetet e tjera tokesore tregon se Thelbi - Berthama permban ndoshta nje pjese relativisht te madhe te squfurit perveç hekurit. Si Merkuri dhe Hena, Marsi nuk ka pllaka tetonike aktive te momentit., dhe nuk ka prova te fundit per levizjen horizontale te siperfaqes ,sic jane malet e palosur ne menyre te zakonshme ne Toke. Nuk ka deshmi aktuale te aktivitetit vullkanik ne Mars , megjithate deshmite nga Anija Mars Global Surveyor ka shume mundesi te kete pasur aktivitet tektonik dhe vullkanik ne te kaluaren.
Ka deshmi shume te qarte te erozionit ne shume vende ne Mars, duke perfshire sistemet e permbytjeve te medha dhe te vogla te lumit. Ne disa kohe ne te kaluaren ka pasur ne menyre te qarte nje lloj lengu ne siperfaqe. Nuk mund te kene qene liqene te medha, prova per te eshte forcuar nga disa imazhe shume te mira te terrenit te nga Anija Mars Global Surveyor dhe rezultatet [b]mineralology nga Mer Opportunity.
Megjithate, imazhe nga Anija Mars Express i leshuar ne fillim te 2005 tregojne qe duket te jete nje det i ngrire, dhe ka qene i lengshem dikur (ndoshta 5.000.000 vjet me pare). Ne kohen e hershme Marsi ishte me shume si Toka, qe dioksidi i karbonit eshte elementi kryesor per formimin e shkembinjve karbonik. Duke pasur mungesen e Pllakave Tetonike Marsi nuk eshte ne gjendje te coje dioksidin e karbonit ne atmosfere dhe te krijoje nje te tille si ajo e Tokes. Siperfaqja e Marsit eshte shume me e ftohte se sa ajo e Tokes per shkak te distances me te larget me Diellin kundrejt asajt distance qe ka Toka.
Marsi ka nje atmosfere shume te holle e perbere kryesisht nga sasia e vogel e mbetur te dioksidit te karbonit (95,3%), azot (2,7%), argon (1,6%),, gjurmet e oksigjenit (0,15%), dhe ujit (0,03%). Presioni mesatar mbi siperfaqen e Marsit eshte vetem rreth 7 millibars (me pak se 1% e) Tokes, por ajo ndryshon shume me lartesi mbidetare nga pothuajse 9 millibar ne pellgjet me te thella, dhe rreth 1 millibar ne maje te Mons Olimp - Mali Olimp.
Presioni eshte i larte dhe i mjaftueshem per te mbeshtetur ererat e forta dhe stuhite e gjera te pluhurit, qe perhapen ne te gjithe planetin Mars me muaj te tere. Atmosfera e holle e Marsit prodhon nje Greenhouse - Sere te holle, por kjo eshte e mjaftueshme vetem per te ngritur tempraturen ne siperfaqen e Marsit ne 5 Grade shume me pak se ajo qe ne shohim ne Toke dhe planetin Venus.
Vezhgimet e hershme largpamese zbuluan se Marsi ka perberje te perhershme akulli ne te dyja polet, ata jane te dukshme edhe me nje teleskop te vogel. Ne tani e dijme se ata jane te perbere prej akullit , ujit ,dhe dioksidit te karbonit .
Anija Mars Express i ESA ka treguar se nje shtrese e ngjashme e akullit dhe ujit ekziston nen kapakun e jugut , por mund te jete per shkak te ndryshimeve klimatike dhe afatgjate ne prirjen e Ekuatorit. Ndryshimet sezonale polare krijojne nje ndryshim global ne presionin atmosferik rreth 25% , info keto te matura nga roboti ne siperfaqen e Marsit Lander viking
Vezhgimet e fundit me teleskop kane zbuluar se kushtet gjate misioneve Viking nuk mund te kete qene tipike. Atmosfera e Marsit tani duket te jete ne te dyja variacionet te ftohte dhe te ngrohte informacione keto te dhena nga Rroboti Landers Viking. Landers Viking ka kryer eksperimente per te percaktuar ekzistencen e jetes ne Mars. Rezultatet ishin disi te paqarta, por tani shkencetaret besojne se ata nuk tregojne asnje prove per jeten ne Mars (ka ende disa polemika).
Optimistet vene ne dukje se jane matur vetem dy pjese te vogla te mostrave te marra nga Marsi , dhe keto te fundit nuk jane mare ne vende te favorshme sipas shkencetareve . Fusha magnetike te medha egzistojne tek Marsi, por nuk jane Globale. Ky zbulim i papritur eshte bere nga Anija Mars Global Surveyor vetem pak dite pasi ajo hyri ne orbiten e planetit. Ato ndoshta jane mbetjet e nje fushe globale te se kaluares, qe eshte zhdukur. Kjo mund te kete implikime te rendesishme per strukturen e brendshme ne Mars, dhe per te kaluaren e atmosferes se saj dhe per mundesine e jetes se lashte.
Marsi eshte i dukshem dhe pa ndihmen e teleskopit pasi shkelqen dhe ka nje ndriçim te dukshem , duke perdour nje teleskop sado amator, mund te kesh nje pamje te Marsit sado qe ky i fundit eshte objekt teper i veshtire per t'u pikasur.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Jupiteri eshte planeti i 5-te nga Dielli dhe me i madhi nga te gjithe tjeret. Jupiteri eshte me shume se dy here me i madh se sa planetet e tjere, dhe (318 here me i madh se sa Toka)
Distanca: 778,330,000 km Nga Dielli
Distanca: 588.000.000 km nga Toka
Diametri: 142,984 km (equatorial)
Masa: 1.900e27 kg (318 here me e madhe se e Tokes)
Rrotullimi Rreth Vetes: 9.9 Ore
Rrotullimi Rreth Diellit: 11.86 Vjet
Tempratura: -110° C Posht Zeros
Nese nje person ne Toke peshon: 68 kg Ne Jupiter Peshon: 158 kg
Jupiteri ka 63 Hena ose sic quhen ndryshe Satelite, qe rrotullohen rreth tij. Shumica prej tyre jane shume te vegjel ne krahasim me disa nga Henat e medha
Jupiteri (Zeus per greket) ishte mbreti i zotave, princi i Olimpit dhe mbrojtes i shtetit romak. Zeus ishte i biri i Cronus (Saturni).
Jupiteri eshte objekti i katert qe ndricon ne qiell (pas Diellit, Henes dhe Venus). Ai ka qene i njohur qe nga koherat prehistorike si nje yll. Ne 1610, kur Galileo pa ne teleskop ai zbuloi kater Henat me te medha te Jupiterit , Io, Europa, Callisto, Ganymede dhe (tani e njohur si hena Galilean). Ky ishte zbulimi i pare i nje qendre levizese nga Toka. Ky zbulim ishte nje pike kryesor ne favor te teorise heliocentrik te Nikolla Kopernikut dhe studimeve te tij (se bashku me te dhenat e tjera te reja nga teleskopi i tij: faza e Venus dhe malet ne Hene).
Jupiteri eshte vizituar me pare nga Pioneer 10 ne 1973 dhe me vone nga Pioneer 11, Voyager 1, Voyager 2 dhe Ulysses. Anija/Satelit Galileo orbitron rreth Jupiterit per tete vjet. Ajo vazhdon te vezhgohet rregullisht nga syri i teleskopit Hubble.
Planetet me perberje gazi nuk kane siperfaqe te ngurte, keto materiale jane thjesht me te denduara ne thellesi (rrezet dhe diametri korrespondojne duke na treguar qe eshte 1 atmosfere). Ajo qe ne e shohim ne keto planete jane rete e larta (pak mbi nivelin 1 atmosfere).
Jupiteri eshte rreth 90% hidrogjen dhe helium 10% (nga numri i atomeve,% nga 75/25 ne mase) me gjurmet e metan, uje, amoniak dhe shkemb. Kjo eshte shume e afert me perberjen e Nebulas Diellore, nga te cilat i gjithe sistemi diellor u formua. Saturni ka nje perberje te ngjashme, por Urani dhe Neptuni kane me pak hidrogjen dhe helium. Njohurive tona te brendshme te Jupiterit (dhe planetet e tjere te gazit) jane shume te pakta dhe mund te rrine te tilla per disa kohe. Jupiteri ndoshta ka nje baze te materialit shkembor ne pjesen e tij me te madhe, prej rreth 10/15% te mases se Tokes.
Tek Thelbi qendron pjesa kryesore e planetit ne formen e hidrogjenit dhe materialete tjera te shkrira. Kjo forme ekzotike e zakonshme e elementeve eshte e mundur vetem ne presionet qe tejkalon 4.000.000 bar sic eshte ne brendesi te Jupiterit (dhe Saturnit). Hidrogjeni i lengshem metalik perbehet prej protoneve dhe elektroneve te jonizuar (si e brendshmja e Diellit, por ne nje temperature shume te ulet). Ne temperaturen dhe presionin e hidrogjenit ne brendesi te Jupiterit eshte nje leng i perbere jo prej gazit. Ajo eshte nje dirigjent elektrik dhe burimi i fushes magnetike te Jupiterit. Kjo shtrese ndoshta permban gjithashtu disa helium dhe gjurmet e Akullit.
Shtresa e jashtme eshte e perbere kryesisht nga molekula hidrogjeni dhe heliumi . Atmosfera qe ne shohim eshte shume me lart kesaj shtrese te thelle. Uji, Dioksidi karbonit, Metani dhe disa molekula te tjera jan gjithashtu te pranishme por ne nje sasi teper te vogel. Eksperimentet e fundit kane treguar se hidrogjeni nuk e ndryshon fazen papritmas.
3 Shtresa te dallueshme te reve besohet se ekzistojne me perberje nga akulli i amoniakut, hidrosulfid amoniaku dhe nje perzierje e akullit dhe ujit. Megjithate, rezultatet paraprake nga hetimi tregojne vetem shenja te reve. Te dhenat nga hetimi atmosferik gjithashtu tregojne se ka shume me pak uje se sa pritej. Mendimet ishin se atmosfera e Jupiterit do te permbaje rreth dy here me shume oksigjen (i kombinuar me hidrogjen te bollshem per te perbere te ujin). Po ashtu befasuese eshte temperatura e larte dhe dendesia e pjeseve te larta te atmosferes.
Jupiteri dhe planetet e tjere te gazit kane ererat e forta me shpejtesi te cilat jane te izoluar ne grupe te gjere . Perberjet Kimike dhe temperatura e lehte dallohet dhe jane pergjegjese per grupet me ngjyre qe dominojne paraqitjen e planetit. Grupet e lehta me ngjyra quhen zona, ato te erreta quhen rripa. Keto Grupe kane qene te njohur per disa kohe ne Jupiter, por komplekset dhe rajonet kufitare midis grupeve u pane nga Anija Voyager.
Te dhenat nga hetimi Galileo tregojne se ererat jane edhe me te shpejta se sa pritej (me shume se 650 km ne ore) . Atmosfera e Jupiterit eshte pare te jete shume turbullt, kjo tregon se ererat jane te formuara nga brendesia e vet planetit dhe jo nga Dielli sic formohet ne Toke.
Njollat e Kuqe jane pare nga vezhguesit Tokesore per me shume se 300 vjet . Njollat e Kuqe jane rreth 12.000 deri 25.000 km, mjaft e madhe per te mbajtur dy Toka. Ka dhe Njolla te tjera te ngjashme por qe jane me te vogla dhe kane qene aty prej kohesh. Vrojtimet dhe drejtimet e rrotullimit tregojne se GRS - Njolla e Kuqe eshte nje rajon me presion te larte dhe shume me te ftohte se sa rrajonet tjera ne planet. Struktura te ngjashme jane pare ne Saturn dhe Neptun.
Shikoni imazhin e me poshtem rreth ketij informacioni
Jupiteri rrezaton me shume energji ne hapesire se sa merr nga Dielli. Thelbi i Jupiterit eshte i nxehte: Berthama eshte ndoshta rreth 19.727 C. (Jupiteri nuk prodhon energji me shkrirje berthamore si ne Diell, por eshte shume i vogel dhe berthama e tij eshte shume e ftohte, per te shkaktuar reaksione berthamore.)
Kjo ngrohje e brendshme ndoshta shkakton nje fenomen thelle ne shtresat e lengshme te Jupiterit dhe eshte ndoshta pergjegjes per kompleksin qe ne shohim ne rete ose njollat ne atmosfere. Saturni dhe Neptuni jane te ngjashem me Jupiterin ne kete drejtim.
Jupiteri eshte ne madhesine e duhur per te qene nje planet gazi. Jupiterit i duhet te ishte edhe 80 here me i madh se sa eshte aktualisht, qe te quhej Yll.
Jupiteri ka nje fushe te madhe magnetike, shume here me te forte se sa e Tokes. Magnetosfera e tij zgjat me shume se 650 milion km. (Vini re se Magnetosfera e Jupiterit eshte larg nga ajo sferike - ajo zgjat vetem disa milion kilometra ne drejtimin drejt Diellit.
Jupiteri ka unaza si Saturni por shume te zbehta dhe te vogla ne krahasim me kete te fundit. Ato ishin krejtesisht te papritura dhe u zbuluan vetem kur dy shkencetare duke studiuar imazhet e mara nga Anija Voyager 1 kembengulen per egsistencen e unazave. Te gjithe te tjeret mendonin se shanset per gjetjen e tyre ishin zero, por faktikisht ndodhi e kunderta. Ndryshe nga unazat e Saturnit ato te Jupiterit jane me te erreta ( rreth 0,05). Ato ndryshe nga unazat e Saturnit, nuk permbajne akull. Unazat e Jupiterit jane te formuara nga grimca te vogla mikrometeorike dhe nuk mund te qendrojne per shume kohe per shkak te atmosferes turbulluese dhe gravitetit qe ka vete planeti .
Ne korrik te 1994, Kometa Shoemaker-Levy 9 perplaset me Jupiterin me rezultate spektakolare . Efektet jane te dukshme edhe me teleskopet amatore. Mbeturinat nga perplasja kane qene te dukshme per gati nje vit pas perplasjes.
Jupiteri ka 63 satelite te njohur :Ka 4 Hena te medha plus dhe shume te vogla, te cilat disa prej tyre nuk jane emertuar akoma. Jupiteri eshte ngadalesuar shume per shkak te sateliteve qe rrotullohen rreth tij . Gjithashtu, forcat e njejta po ndryshojne orbiten e henave duke i detyruar ato te largohen me larg Jupiterit.
Henat: Io, Europa dhe Ganymede jane te mbyllur se bashku ne nje rezonance 01:02:04 e syrit dhe rrotullimi i tyre zhvillohet se bashku. Dhe Callisto eshte pothuajse pjese e ketij fenomeni. Ne disa qindra milion vjet, edhe Callisto do te jete i mbyllur shume ne kete rezonance. Callisto rrotullohet rreth dy here pikerisht ne periudhen e Ganymede (tete here ne periudhen e Io).
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Saturni - Mbreti i Unazes
Saturni eshte planeti i 6-te nga Dielli dhe i 2-te nga madhesia
Distanca: 1,429,400,000 km Nga Dielli
Distanca: 1.200.000.000 km nga Toka
Diametri: 120,536 km (equatorial)
Masa: 5.68e26 kg
Rrotullimi Rreth Vetes: 10 Ore 14 Min
Rrotullimi Rreth Diellit: 29.5 vjet Ne Toke
Tempratura: Perafersisht -218° C posht Zeros
Nese ne Toke nje njeri peshon 68 Kg, ne Saturn peshon 62 kg
Saturni ka 53 Hena ose sic quhen ndryshe Satelite , qe rrotullohen rreth tij.
Ne mitologjine romake, Saturni eshte Zoti i bujqesise. Zoti i lidhur grek, Cronus, ishte i biri i Uranit dhe Gaias dhe babai i Zeusit (Jupiteri). Saturni eshte rrenja e fjales e shtune ne Anglisht
Ashtu si planetet e tjera Saturni ka nje fushe magnetike teper te rendesishme.
Saturni ka qene i njohur, qe nga koha prehistorike. Galileo ishte i pari , qe pa ate me nje teleskop ne 1610. Ai vuri ne dukje pamjen e tij rastesisht, por Galileo ishte i hutuar nga ky objekt. Raportimet e hershme ishin nje fakt, qe Toka rrotullohet nje here ne disa vjet rreth unazave te Saturnit , ne kohen kur Saturni levizte rreth vetes. Ky fenomen u hodh poshte nga shkencetaret , dhe kjo nuk do te ndodhte deri ne 1659 kur Christiaan Huygens dha nje referim te sakte rreth unazave. Unazat e Saturnit ndenjen te vecanta deri ne 1977 kur disa unaza te holla u zbuluan rreth Uranit, dhe pastaj me pas rreth Jupiterit dhe Neptunit.
Saturni u vizitua per here te pare nga Pioneer NASA-s 11 ne 1979 dhe me vone nga Voyager 1 dhe Voyager 2. Cassini (projekti i perbashket i NASA dhe ESA ) arriti me 1 korrik, 2004 dhe do te rrotullohet rreth Saturnit per te pakten kater vjet. Saturni eshte i dukshem dhe me nje teleskop te vogel , Diametrat ekuatoriale dhe polare ndryshojne nga pothuajse 10% (120.536 km - 108.728 km). Ky eshte rezultat i rrotullimit te tij te shpejte dhe perberjes se lengshme. Planetet e tjera me gaz jane gjithashtu te shtypur ne pole, por jo aq shume sic eshte Saturni.
Ashtu si Jupiteri, Saturni eshte rreth 75% hidrogjen dhe helium 25% me gjurmet e ujit, metan, amoniak dhe shkemb, te ngjashem me perberjen e Nebules Diellore nga i cili u formua Sistemi Diellor.
Berthama e Saturnit eshte e ngjashme me ate te Jupiterit ,prej nje perberje shkembore , nje shtrese metalike dhe nje shtrese molekulare hidrogjeni.
Berthama e Saturnit eshte e nxehte rreth (11727 G/C) . Saturni rrezaton me shume energji ne hapesire se sa merr nga Dielli. Shumica e energjise shtese eshte prodhuar nga mekanizmi i Kelvin-Helmholcit si ne Jupiter. Por kjo nuk eshte e mjaftueshme per te shpjeguar shkelqimin e Saturnit. Mendohet te jene disa mekanizma shtese, njera prej se ciles eshte Shiu i krijuar nga heliumi ne berthamen e Saturnit.
Format e Unazes ne Saturn jane shume me te dukshme se sa ato ne Jupiterit. Ato jane gjithashtu shume me te gjera ne afersi te ekuatorit. Keto detaje jane te padukshme nga Toka dhe nuk u zbuluan deri sa Sateliti Voyager dha te gjitha detajet rreth planetit. Saturni ka nje ekspozite jetegjate ne unaze ,(njolla e kuqe ne qender te fotos). Ne [B]1990, HST[/B dha nje imazh me nje re te madhe rreth ekuatorit ne Saturn, gje e cila nuk ishte zbuluar me pare qe nga Voyager ne 1994.
Shikoni foton rreth ketij informacioni
Dy unazat e shquara (A dhe B) dhe nje rrjet i zbehte (C) mund te shihet dhe nga Toka. Diferenca midis unazave A dhe B eshte e njohur si ndarja Cassini. Diferenca shume e ndare ne pjesen e jashtme e rrethit A eshte i njohur si Ndarja Encke (por kjo eshte disi e gabuar, pasi keto gjasa nuk ishin pare tek Encke). Unazat e Saturnit jane me te dallueshme nga unazat e planeteve te tjera , sepse unazat e Saturnit jane me te gjera dhe me te shndritshme.
Edhe pse ato duken te vezhgueshme nga te Toka, ne te vertete unazat jane te perbera nga grimca te panumerta te vogla, secila prej tyre ne nje orbite te pavarur. Ata jane ne madhesi nga nje centimeter deri ne disa metra. Gjithashtu ka dhe objekte me madhesi ne Km
Unazat e Saturnit jane jashtezakonisht te holla, edhe pse ato jane 250.000 km ose me shume ne diameter te gjera , ato jane me pak se nje kilometer te trasha. Pavaresisht nga pamja e tyre mbreselenese, ne qofte se unazat do ishin te ngjeshura ne nje trup te vetem, do te ishin jo me shume se 100 km.
Grimcat tek Unazat jane te perbere kryesisht prej akullit te ujit, por ato mund te perfshijne gjithashtu edhe grimca shkembore me ngjyrat e akullit.
Sateliti Voyager konfirmoi ekzistencen e mistershme radiale ne unaza te quajtur spokes. Natyra e tyre mbetet nje mister, por mund te kete te beje me fushen magnetike te Saturnit.
Unaza e jashtme e Saturnit, eshte nje strukture komplekse e perbere nga disa (rrjete nyje) te vogla, te cilat jane te dukshme. Shkencetaret spekullojne, qe keto nyje mund te jene perbere nga materialet e mini henave te vogla rreth Saturnit dhe disa objekteve tjera. Shfaqjet me ye cuditshme te fotografive jane dhene nga Sateliti Voyager 1 dhe si per cudi nuk jane kapur nga Sateliti Voyager 2, per shkak se ky i fundit filmonte ne krahun paralel te unazave . Gjithashtu keto imazhe te cuditeshme jane filmuar dhe nga Sateliti Cassini dhe akoma nuk jane kuptuar strukturat spirale tek unazat.
Disa prej henave , te ashtuquajturit "shepherding satelite" (dmth, Atlas, Prometeu dhe Pandora) jane te rendesishem ne mbajtjen e unazave ne vend. Hena Mimaseshte pergjegjese per sasine e paket te materialeve ne ndarjen e unazave te quajtura Ndarja Cassini. Hena Pan ndodhet ne brendesi te Ndarjes Encke dhe S/2005 S1 eshte ne qender te boshllekut Keeler. I gjithe sistemi eshte shume kompleks dhe teper i mistershem per t'u kuptuar.
Origjina e unazave te Saturni (dhe planetet e tjera i ngjashem me Jupiterin) eshte e panjohur. Edhe pse ato mund te kene patur unaza qe nga formimi i tyre, sistemet e unazave nuk jane te qendrueshme .
Kur Saturni eshte ne qiell naten, ai eshte lehtesisht i dukshem me sy pa ndihmen e teleskopit. Edhe pse nuk eshte i shndritshem si Jupiteri, prape eshte e lehte per ta identifikuar si nje planet, sepse ai nuk ndricon si yjet. Unazat dhe Henat/Satelitet e medha jane te duksheme dhe me nje teleskop te vogel astronomik.
Elton Balla
Oxford Angli 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Urani eshte planeti i 7-te nga dielli dhe i 3-ti me i madh (me diameter). Urani eshte me i madh ne diameter, por me i vogel ne peshe se Neptuni.
Distanca: 2,870,990,000 km nga Dielli
Distanca: 2,574,950,400 nga Toka
Diametri: 51,118 km
Masa: 8.683e25 kg
Rrotullimi Rreth Diellit: 84 Vjet
Rrotullimi Rreth Vetes: 17.2 ore
Nese ne Toke peshon 68 kg ne Uran peshon 60 kg
Tempratura: -224° C Posht Zeros
Urani eshte perendi e lashte greke e qiejve. Urani ishte i biri dhe shoku i Gaia babai i Cronus (Saturni) dhe e Cyclopes dhe Titans (paraardhesit e perendive madheshtore).
Urani, eshte planeti pare i zbuluar ne kohet moderne, u zbulua nga William Herschel, ndersa kerkonte ne qiell me teleskopin e tij me 13 mars, 1781. Urani kishte qene pare shume here me pare, por injoruar thjesht si nje yll tjeter. Zbulimi i pare ishte ne vitin 1690 kur John Flamsteed i vuri emrin 34 Tauri . Herschel e quajti ate "Sidus Georgium" (Planeti gjeorgjian) ne nder te mbrojtes se tij. Emri Urani ishte propozuar nga Bode, ne perputhje me emra te tjere planetare nga mitologjia klasike, por nuk vinin ne perdorim te perbashket deri ne 1850.
Urani eshte vizituar nga vetem nje anije kozmike, Voyager 2 me 24 Janar 1986.
Ne kohen e kalimit nga Voyager 2, poli jugut i Uranit ishte ne drejtim direkt nga Dielli. Kjo rezulton ne faktin e çuditshem se rajonet polare tek Urani marin me teper energji nga Dielli se sa nga rajonet e tij ekuatoriale. Megjithate Urani eshte me i nxehte ne ekuator se sa ne polet e tij.
Ne fakt, ka nje beteje te vazhdueshme ne lidhje me polet tek Urani, Prirja e tij boshtore eshte pak mbi 90 grade dhe rrotullimi i tij eshte i drejtperdrejte, ose eshte pak me pak se 90 grade. Problemi eshte se ju duhet te beni nje vije ndarese diku, sepse ne nje rast si Venus ka mosmarreveshje te vogla, qe rrotullimi eshte me te vertete reaksionar (jo nje rrotullim i drejtperdrejte me nje prirje gati 180).
Urani eshte i perbere kryesisht nga shkemb dhe sherbime te ndryshme, me vetem rreth 15% hidrogjen dhe pak helium. Urani dhe Neptuni jane shume te ngjashem me berthamen e Jupiterit dhe Saturnit me hidrogjen te lengshem dhe metalik. Duket se Urani nuk ka nje baze shkembore si Jupiteri dhe Saturni, por me teper materiali i tij eshte pak i shperndare uniformisht.
Atmosfera tek Urani eshte e perbere me rreth 83% hidrogjen, 15% helium dhe leng natyror 2%.
Si planetet e tjera me perberje gazi, Urani ka grupe te reve te cilat ecin me nje shpejtesi extreme. Por ata jane shume te zbehta. Vezhgimet e metejshme nga HST tregojne, qe ka aktivitet edhe me shume. Urani nuk eshte me planet i bute, i merzitshem, nga ato qe Voyager pa. Tani duket qarte se dallimet jane per shkak te efekteve sezonale sepse Dielli tani eshte ne nje gjeresi me te ulet me Uranin cila mund te shkaktoje effektet e motit ne dite dhe nate. Qe nga 2007 e me tej Dielli do te jete direkt mbi ekuatorin e Uranit.
Theksojme: ky variacion eshte tani ne proces sepse jemi ne 2010
Shikoni imazhin rreth ketij informacioni
Ngjyra blu tek Urani eshte rezultat i absorbimit te drites kuqe nga metani ne atmosferen e larte. Mund te kete dhe ngjyra te ndryshme si Jupiteri, por ato mund te jene te fshehura nga shtresat e veshura te metanit.
Si planetet e tjera, Urani ka unaza. Unazat e Uranit jane te perbera nga grimca mjaft te medha, qe shkojne deri ne 10 metra ne diameter perveç pluhurit te imet. Urani ka 11 unaza te njohura, te gjithe shume te zbehta, nje nga unazat quhet Epsilon. Unazat e Uranit ishin te parat, qe u zbuluan dhe pastaj vijuan ato te Saturnit. Kjo ishte me rendesi te konsiderueshme dhe ne tani e dime se unazat jane nje tipar i perbashket i planeteve dhe nuk eshte nje karakteristike vetem e Saturnit.
Voyager 2 zbuloi 10 hena te vogla, perveç atyre 5 te medhave, te cilat jane te njohura tashme. eshte e mundur te kete edhe disa satelite me te vegjel ne unaza. Fusha magnetike tek Urani eshte e rastesishme dhe nuk eshte e perqendruar ne qender te planetit ku anohet gati 60 grade ne lidhje me boshtin e rrotullimit. Ajo eshte krijuar ndoshta nga levizje ne thellesi relativisht te ceket brenda Uranit.
Urani eshte teper i veshtire per tu pare me sy, por eshte mjaft e lehte per t'u pare me teleskop (ne qofte se ju e dini saktesisht se ku mund te shikoni).
Urani ka 27 hena te emeruara
Ndryshe nga organet e tjera ne Sistemin Diellor, qe kane emra nga mitologjite klasike, henat e Uranit i marrin emrat e tyre nga shkrimet e Shekspirit dhe te Papes. Ata formojne tri klasa te dallueshme: 11 hena te vogla shume te erreta , zbuluar nga Voyager 2, 5 hena te medha, dhe ato te zbuluara ne kohet e lashta.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Neptuni eshte planeti i 8-te nga Dielli dhe i katerti me i madh . Neptuni eshte me i vogel ne diameter, por me i madh ne peshe se sa Urani.
Distanca: 4,504,000,000 km nga Dielli
Distanca: 4.4 milirard km nga Toka
Diametri: 49,532 km
Masa: 1.0247e26 kg
Rrotullimi rreth Diellit: 164.8 Vjet
Rrotullimi Rrth Vetes: 16.1 ore
Temperatura: -214° C Posht Zeros
Nese ne Toke peshon 68 kg ne Neptun peshon 76.8 kg
Ne mitologjine Romake Neptuni ishte Perendia e detit.
Pas zbulimit te Uranit, u vu re se orbita e tije nuk ishte sic duhet te jete ne perputhje me ligjet e Njutonit. Ishte parashikuar, qe nje tjeter planet me i larget duhet te jete shqetesues per orbiten e Uranit. Neptuni eshte verejtur nga Galle dhe d'Arrest me 23 shtator 1846 ne vende te pavarura parashikuar nga Adams dhe Le Verrier nga llogaritjet bazuar ne pozicionet e verejtura te Jupiterit, Saturnit dhe Uranit. Nje mosmarreveshje nderkombetare u ngrit ne mes anglishtes dhe frengjishtes (edhe pse jo, me sa duket mes Adams dhe Le Verrier personalisht) mbi prioritetin dhe te drejten per emrin e planetit te ri, ata tani jane kredituar per zbulimin e Neptunit. Vezhgimet e mevonshme kane treguar se (orbitat-rrotullimet) e llogaritura nga Adams dhe Le Verrier ndryshojne nga ajo aktuale e Neptunit, i cili rrotullohet shume me shpejt.
Me shume se 3 shekuj me pare, ne 1613, Galileo verejti Neptunin kur ai ndodhej shume afer Jupiterit, por ai mendonte se ishte vetem nje yll. Per dy nete radhazi ai ne te vertete kishte vene re se ai levizi pak ne lidhje me nje tjeter yll aty prane. Por ne netet e mevonshme ai ishte jashte fushes se tij te pare. Por per fat te keq qielli me re pengoi vezhgimin ne ato pak dite kritike.
Neptuni eshte vizituar vetem nga nje anije kozmike, Voyager 2 me 25 Gusht 1989. Pjesa me e madhe qe ne dime per te vjen nga ky takim i vetem. Por per fat te mire, vezhgimet e fundit nga Toka kane shtuar nje kuptim shume te madh rreth planetit.
Orbita e Plutonit eshte aq e çuditshme ,sa qe ndonjehere kalon dhe orbiten e Neptunit duke bere kete te fundit planetin me te larget nga Dielli per disa vjet.
Perberja e Neptunit eshte e ngjashme me Uranin e perbere prej akujve dhe shkembit me rreth 15% hidrogjen dhe nje sasi te vogel te heliumit. Si Urani, por ndryshe nga Jupiteri dhe Saturni, ai nuk mund te kete nje shtrese te dallueshme te brendshme. Neptuni ka nje berthame te vogel (rreth mase e Tokes) e perbere prej materialit shkembor. Atmosfera eshte kryesisht hidrogjen dhe helium me nje sasi te vogel te metanit-gaze te ndryshem.
Ngjyra blu e Neptunit eshte kryesisht rezultat i thithjes se drites se kuqe nga metani ne atmosfere, por ka edhe disa komponente te paidentifikuar, te cilet i japin reve ngjyren blu.
Neptuni ka ererat me te shpejta ne Sistemin Diellor me nje shpejtesi prej 2000 km/ore.
Si Jupiteri dhe Saturni, Neptuni ka nje burim te brendshem te ngrohjes - kjo rrezaton dy here me shume energji se sa ajo qe merr nga Dielli.
Ne takimin e pare Voyager, pa se tipari me i shquar tek Neptuni ishte njolla e zeze ne hemisferen jugore. Ajo ishte rreth sa gjysma e madhesise se njolles kuqe tek Jupiteri. Erat e forta tek Neptuni levizin njollen e zeze me nje shpejtesi (1,120 km ne ore). Voyager 2 zbuloi nje njolle te vogel ne hemisferen jugore, gjithashtu dhe nje Re te bardhe te holle, qe rrotullohet rreth planetit ne cdo 16 ore e quajtur Scooter.
Shikoni imazhet per kete informacion
Megjithate vezhgimet nga HST ne 1994 tregojne se njolla e madhe eshte zhdukur!. Ajo eshte zhdukur ose thjesht eshte fshehur nga aspekte te tjera te atmosferes. Disa muaj me vone HST zbuloi nje vend te ri te erret ne hemisferen veriore te Neptunit. Kjo tregon se ndryshimet ne atmosfere jane te shpejta, ndoshta per shkak te ndryshimeve te temperatures.
Neptuni gjithashtu ka unaza. Vezhgimet nga Toka treguan vetem harqe te zbehta ne vend te unazave te plota, por imazhet nga Voyager 2 treguan, qe ato jane unaza te plota te shndritshme. Nje nga unazat duket te kete nje strukture kurioze te perdredhur.
Si unazat e Uranit dhe Jupiterit, edhe ato te Neptunit jane shume te erreta, por perberja e tyre eshte e panjohur.
Fusha magnetike e Neptunit eshte si ajo e Uranit, e perbere ndoshta nga shtresa uji ne pjesen e mesme.
Neptuni mund te shihet edhe me dylbi (, ne qofte se ju e dini saktesisht se ku mund te shikoni), por nje teleskop i madh eshte i nevojshem per te pare figuren e plote te Neptunit ndryshe nga pamja me dylbi.
Neptuni ka 13 hena te njohura
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Plutoni
Plutoni rrotullohet pertej orbites Neptunit . Ai eshte shume me i vogel se çdo planet zyrtar dhe klasifikohen tani si nje Dwarf Planet = planet xhuxh. Plutoni eshte me i vogel se shtate prej henave te Sistemit Diellor (Io, Europa, Ganymede, Callisto, Titan dhe Triton).
Distanca: 5.913.520.000 km (39,5 AU) nga Dielli tek pjesa me e afert [Theksojm: Orbita e Plutonit e ndryshon distancen]
Distanca: 5.700.000.000 km (38,5 AU) nga Toka tek pjesa me e afert [Theksojm: Orbita e Plutonit e ndryshon distancen]
Diametri: 2274 km
Masa: 1.27e22 Kg
Rrotullimi Rreth Diellit: 248 Vjet
Rrotullimi Rreth Vetes: 6.4 ore
Tempratura: -229 ° C Posht Zeros
Nese ne Toke peshon 68 kg ne Pluto peshon 4.5 kg
Ne mitologjine Romake, Pluto (greqisht: xhehnem) eshte zot i botes se krimit.
Plutoni u zbulua ne 1930 nga nje aksident me fat. Llogaritja e cila me vone doli te jete ne gabim, kishte parashikuar nje planet pertej Neptunit, bazuar mbi mocionet e Uranit dhe Neptunit. Duke mos e ditur gabimin, Clyde W. Tombaugh ne Observatorin Lowell ne Arizona beri nje studim shume te kujdesshem ne qiell, nepermjet te cilit u gjend Plutoni.
Pas zbulimit te Plutonit, ishte e vendosur shpejt se Plutoni eshte shume i vogel per te qene planet , dhe se orbita e tij ishte komplet ndryshe nga ajo e planeteve tjere. Kerkimi per Planetin X ka vazhduar, por asgje nuk u gjet. Nuk ka asnje Planet X por kjo nuk do te thote se atje nuk ka objekte te tjera , vetem se nuk jane relativisht te medha, sic eshte supozuar te jete Planeti X. Ne tani e dime se ka nje numer shume te madh te objekteve te vogla ne Brezit Kuiper pertej orbites Neptunit, disa objekte jane afersisht te njejten madhesi si Plutoni.
Plutoni nuk eshte vizituar akoma nga nje anije apo satelite . Edhe teleskopi Hubble mund zgjidhe vetem karakteristikat me te madha ne siperfaqen e tij. Anija e quajtur New Horizons filloi udhetimin e saj ne Janar 2006per te shkuar tek Plutoni, nese gjithçka shkon mire, ajo duhet te arrije tek Plutoni ne 2015.
Per fat te mire, Plutoni ka nje satelit, Charon. Charon u zbulua (ne 1978), pak para se pjesa e saj u zhvendos buze syrit drejt sistemit te brendshem diellor. Astronomet arriten te ndertonin nje skice ose harte te Plutonit per ti dhene nje kuptim me te plote, nese Plutoni ka perberje te vecanta ne siperfaqe.
Ne fund te vitit 2005, nje ekip astronomesh perdoren teleskopin Hubble dhe zbuluan dy henat e vogla, te cilat rrotulloheshin rreth Plutonit. Emeruar perkohesisht P1 S/2005 dhe P2 S/2005 , ata jane te njohur tashme si Nix dhe Hydra. Ato mendohen te jene midis 50 dhe 60 kilometra ne diameter.
Rrezja e Plutonit nuk eshte e njohur mire. Vlera e JPL 1137 eshte dhene me nje gabim +/-8, pothuajse 1%.
Ka pasur polemika te konsiderueshme kohet e fundit ne lidhje me klasifikimin e Plutonit si planet. Ai ishte klasifikuar si planeti i 9-te menjehere pas zbulimit dhe mbeti keshtu per 75 vjet. Por me 24 gusht 2006 NJAB vendosi ne nje perkufizim te ri te planetit. Plutoni eshte klasifikuar tashme si nje "planet xhuxh", Dwarf Planet.
Orbita e Plutonit eshte shume e çuditshme. Disa here eshte me afer Diellit se sa Neptuni (sic ishte nga janari 1979 deri 11 shkurt 1999). Plutoni rrotullohet ne drejtim te kundert nga shumica e planeteve te tjere.
Plutoni eshte mbyllur ne nje rezonance 03:02 me Neptunin.
Ashtu si Urani, edhe Plutoni eshte ne kend pothuajse te drejte me planin e orbites se tij.
Temperatura ne siperfaqen ne Plutonit varion midis rreth -235 -210 C.
Perberja e Plutonit eshte e panjohur, por dendesia e tij (rreth 2 gm/cm3) tregon se ai eshte ndoshta nje perzierje e shkembit 70% dhe 30% uje akullit. Zona te shndritshme te siperfaqes jane te mbuluar me sherbime te azotit - i ngurte me sasi te vogel gjithashtu dhe metanit + monoksidit te karbonit ose sic njihet ndryshe CO. Perberja e zonave te erreta ne siperfaqen e Plutonit eshte e panjohur.
Ka shume pak informacion rreth atmosferes se Plutonit, por ndoshta perbehet kryesisht nga azoti me disa monoksidit te karbonit dhe metan. Gjithashtu dihet qe shumica e gazrave tek Plutoni jane te ngrira. Misioni i NASA eshte planifikuar per nje arritje te shpejte tek Plutoni, ne 2015 perpara se Plutoni te kaloje ne stinen e dimrit dhe te ngrije cdo gje rreth tij, perfshire edhe siperfaqen.
Dikur ishte menduar se Plutoni mund te kete qene nje satelit i Neptunit, por kjo tani duket e pamundur. Nje ide me popullore eshte se, si Tritoni ashtu edhe Plutoni, dikur levizen ne nje orbite te pavarur rreth Diellit dhe u kapen me vone nga Neptuni. Ashtu si Hena me Token, Charon mund te jete rezultat i nje perplasje mes Plutonit dhe nje trupi tjeter.
Plutoni mund te shihet me nje teleskop amator, por kjo nuk eshte e lehte.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Ceres është deri tani asteroidi me i madh. Ceres është planeti me i vogel i kategorive Dwarf= Xhuxh.
Distanca: 446.000.000 km nga Dielli
Distanca: 270 400 000 nga Toka
Diametri: 950 km
Masa: 9.43 x 0.07 × 1020 kg
Ceres u zbulua me 1 Jan 1801 nga Giuseppe Piazzi.
Ideja se nje planet i pazbuluar mund te ekzistoje midis orbitave te Marsit dhe Jupiterit ishte sugjeruar me pare nga Johann Elert Bode ne 1772.. Konsideratat e tij ishin te bazuara ne ligjin Titius-Bode, nje teori tani e braktisur, e cila kishte qene e propozuar se pari nga Johann Daniel Titius ne 1766. Ky grup ishte i drejtuar nga Franz Zach Xaver von, redaktor i Correspondenz Monatliche.
Nje nga astronomet e zgjedhur per kerkimin ishte Giuseppe Piazzi ne Akademine e Palermo, Sicily. Megjithate, para se te merrte ftesen e tij per t'u bashkuar me grupin, Giuseppe Piazzi zbuloi Ceres me 1 janar 1801. Ai e njoftoi ate si nje komete, por nga levizja e saj e ngadalte dhe jo uniforme, ndryshoi mendimin e tij. Ne prill, Piazzi dergoi verejtjet e tij te plota per te Oriani Bode, dhe Jerome Lalande ne Paris. Informacioni u botua ne shtator 1801.
Ceres ende nuk eshte pare afer, por anija Dawn e NASA-s do ta vizitojne ate ne 2015.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Eris u zbulua nga Mike Brown, Chad Trujillo, dhe David Rabinowitz ne 2005, nga imazhet e kapura ne Toke ne 2003.
Zbulimi u njoftua me 29 korrik, 2005, te njejten dite, si Makemake dhe dy dite pas Haumea. Ekipi kerkues kishte qene sistematikisht ne skanim per organet e jashtme te medha te Sistemit Diellor per disa vjet, dhe kishte qene i perfshire ne zbulimin e disa objekteve tjera te medha, duke perfshire 50.000 Quaoar, 90482 Orcus, dhe 90377 Sedna.
Verejtjet rutine jane marre nga ekipi me 21 tetor, 2003, duke perdorur teleskopin 1200 mm Samuel Oschin reflektuar ne malin Palomar ne Kaliforni, por imazhi i Eris nuk u zbulua ne ate pike per shkak te levizjes shume te ngadalte neper qiell.
Vezhgimet jane kryer pastaj, per te bere nje percaktim paraprak te orbites se saj, e cila lejoi distancen e saj per t'u vleresuar. Ekipi kishte planifikuar per te vonuar njoftimin rreth zbulimit deri ne vezhgimet e metejshme. Haumea, u njoftua nga nje ekip tjeter ne Spanje. Ne tetor 2005 u zbulua se Eris kishte nje hene, te quajtur me vone Dysnomia. Vezhgimet e orbites se Dysnomia lejuan shkencetaret te percaktonin masen e Eris, te cilit ne qershor te vitit 2007 ata llogariten te jete (1,66 , 0,02) kg × 1022, 27%, me e madhe se Plutoni.
Eris eshte me e madhe se Plutoni. Llogjikisht Eris duhej te ishte nje planet ose Plutoni duhej te riklasifikohej.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Ndryshe nga objektet e tjera te vogla ne sistemin diellor, kometat kane qene te njohura qe nga lashtesia. Rekordet per kometen Halley jane qe ne epoken, 240 BC-para-Krishtit. I famshmi Bayeux sixhade, i cili pershkroi Pushtimin Norman te Anglise ne 1066, pershkroi edhe nje shfaqje te Kometes Halley.
Qe nga 1995, jane kataloguar perafersisht 878 kometa, madhesite, distancat dhe orbitat e tyre. Nga keto, 184 jane kometa periodike, disa nga pjesa tjeter jane pa dyshim periodike, por orbitat e tyre nuk kane qene te percaktuara me saktesi te mjaftueshme.
Kometa jane quajtur ndonjehere snowballs=Top i Akullt. Ato jane nje perzierje e akujve me uje, gazeve te ngrira, dhe pluhuri. Kjo i ben ato shume interesante si mostra, qe ne historine e hershme te Sistemit Diellor.
Kur ato jane afer Diellit dhe aktive, kometat kane disa pjese te dallueshme.
Kometat jane te perbera me:
Berthama: relativisht te forta dhe te qendrueshme, kryesisht akull dhe gaz me nje sasi te vogel te pluhurit dhe trupat e ngurte te tjera
Koma: re te dendura te ujit, dioksidit karbonit dhe gazet te tjera nga berthama
Re Hidrogjeni: miliona km ne diameter
Pluhuri Bishtit: deri ne 10 milion km i gjate i perbere nga pluhur tymi me grimca te shtyra jashte berthames
Kometat jane te padukshme perveç rasteve kur ata jane afer Diellit. Shumica e tyre kane orbita shume te çuditshme pertej orbites se Plutonit, keto shihen dhe pastaj zhduken per mijevjeçare. Vetem kometat si prsh Kometa Halley etj qendrojne brenda orbites se Plutonit per nje pjese te rendesishme te kohes.
Deri tani kometa me e famshme eshte Kometa Halley por SL 9 ishte nje hit i vertet per nje jave ne veren e vitit [B]1994/B] per astronomet.
Dushi Meteoreve=MeteorShower ndodhin kur Toka kalon ne orbiten e nje komete. Dushi Meteoreve ndodh çdo vit ne mes 9 gusht dhe 13 kur e Toka kalon ne orbiten e kometes Swift-Tuttle.
Shume prej tyre jane zbuluar se pari nga astronomet amatore. Kometat zakonisht jane te dukshme vetem ne agim apo muzg.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Ne 1 janar 1801, Giuseppe Piazzi zbuloi nje objekt, te cilin ai mendoi se ishte nje komete e re. Por pas orbites se saj ishte e qarte, se kjo nuk ishte nje komete, por me shume si nje planet i vogel. Piazzi Ia vuri emrin Ceres, sipas perendeshes siçiliane te grurit. Tre objekte te tjera te vogla u zbuluan ne vitet e ardheshme (Pallas, Vesta, dhe Juno). Nga fundi i shekullit te 19 jane zbuluar disa qindra te tilla.
Disa qindra mijera asteroide jane zbuluar dhe dhene emertimet e perkohshme. Mijera te tjere jane zbuluar çdo vit. Jane pa dyshim me qindra e mijera, qe jane shume te vogjel per t'u pare nga Toka. Ka 26 asteroide te njohur, te medhenj rreth 200 km ne diameter. Por ne dime shume pak per ata te vogjelit, ka ndoshta ne menyre te konsiderueshme me shume se 1 milion asteroide ne varg 1 km.
Asteroidet Ida 243 dhe Gaspra 951 jane fotografuar nga anija Galileo duke shkuar gjate rruges tek Jupiteri.
Asteroid me i madh deri tani eshte Ceres. Ajo eshte 974 km ne diameter dhe permban rreth 25% te mases se gjithe asteroideve te kombinuar. Asteroidete tjere te medhenj jane Pallas, Vesta dhe Hygiea te cilat jane midis 400 dhe 525 km ne diameter. Te gjithe asteroidet tjere te njohur jane me pak se 340 km ne diameter.
Ka disa debate per sa i perket klasifikimit te asteroideve, kometave dhe henave. Ka shume satelite planetare qe ndoshta jane kapur si asteroide.
Asteroidet jane klasifikuar ne nje numer te tipeve te ndryshem (perberjen e tyre kimike) dhe terrenin:
Tipi-C: perfshin me shume se 75% e asteroideve te njohur: jashtezakonisht te erret me terren 0,03; te ngjashme me meteoret karbonike, perafersisht te njejten perberje kimike si hidrogjen, helium dhe dhe perberje tjera.
Tipi-S: relativisht 17% te ndritshem: terren 0,10 -. 22; nikel-metalik, te perzier me hekur.
Tipi-M: te shndritshem me terren 0,10 -. 18.
Theksojme: Ka edhe shume lloje te tjera te asteroideve
Per shkak te paragjykimeve te perfshira nga vezhgimet, perqindjet e mesiperme mund te mos jene perfaqesues te shperndarjes se vertete te asteroideve. Ka pak te dhena ne lidhje me densitetin e asteroideve.
Asteroidet jane kategorizuar edhe nga vendodhja e tyre ne Sistemin Diellor:
Brezi-Asteroideve: gjendet midis Marsit dhe Jupiterit; te ndara ne nengrupe: Hungarias, floras, Phocaea, Koronis, Eos, Themis, Cybeles dhe Hildas (te cilat jane emeruar pas brezit asteroideve ne grup).
Asteroidetet Prane Tokes: objektet qe jane me afer me Token ne orbiten e tyre.
Trojanet: ndodhen prane pikave te Lagranzhit (60 grade perpara dhe pas Jupiterit ne orbiten e tij). Tashme jane disa qindra asteroide te tille te njohur.
Ndermjet perqendrimeve kryesore te asteroideve ne brezin kryesor jane relativisht te rajoneve te njohura si boshlleqet Kirkwood. Nje objekt ne orbite te tille ka shume gjasa te jete e pershpejtuar nga Jupiteri ne nje orbite te ndryshme.
Ka edhe disa asteroide te percaktuar si Centaurs ne sistemin e jashtem Diellor. Perberja e ketyre objekteve eshte ndoshta me shume si ajo e kometave apo objekteve te Brezit Kuiper se sa ajo e asteroideve te zakonshem. Ne veçanti, Chiron eshte klasifikuar tashme si nje komete.
Vesta 4 eshte studiuar kohet e fundit me HST = Teleskopi ne Hapesire. Kjo eshte nje asteroid veçanerisht interesant dhe duket te kete qene i diferencuar ne shtresa si planetet Tokesore. Kjo nenkupton nje burim te brendshem te ngrohjes, e cila eshte e pamjaftueshme per shkrirjen e nje objekti te tille.
Edhe pse ata nuk jane te dukshme me sy, asteroidet jane shume te dukshem me dylbi apo nje teleskop te vogel.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Eshte zbuluar nje sistem i ri diellor me Gjashte Planete,dhe eshte rreth 2.000 vjet drite larg.
Planetet jane 2 deri ne 13 here me te medhej ne masse se sa Toka jone. Pese nga keto planete kane nje orbit me te afert me yllin e tyre se sa ajo e Merkurit me Diellin. Teleksopi Kelper ka qen shume i suksesshem qe ne leshimin e tij ne hapesire, duke mbledhur mbi 1000 extraplanete si kandidat per rishqyrtim nga shkenctaret. Planetet mendohen te jene te perbere me nje gaz te holle ne atmosfere, por edhe te jene te nxehte per pershtatjen e jetes. Teleskopi Kepler ka dhene dhe me perpara prova per gjetjen e nje sistemi tjeter diellor me 3 planete te cilet rrotulloheshin ne orbite rreth yllit te tyre, dhe ne janar ekipi njoftoi se kishte gjetur nje extraplanet me perberje shkembore.
Sistemi i ri diellor i sapogjetur, rreth yllit Kepler 11, eshte nje pasuri laboratorike per studiuesit e formimit planetar. Eshte i habitshem fakti qe shumica e ketyre planeteve kane nje orbite shume te ngushte me yllin e tyre, dhe mund te ndihmoje astro-fizikantet per kuptimin me te sakte rreth formimeve te sistemeve diellore. Sistemi i sapogjetur eshte i ndryshem nga sistemi planetar HD10180, i publikuar ne gusht 2010, i cili eshte nje sistem i pasur extrapanetar, dhe permban te pakten pese planete te cilat orbitojn rreth nje ylli 127 vite drite larg. Ne kete studim, deshmohet se tundja e gravitetit te planeteve, shkaktuar nga ylli i tyre u perdor per gjentjen e ketyre te fundit dhe deshmine e egsistences se tyre. Vazhdojne kerkimet per nje planet te gjashte dhe te shtate qe ende nuk jane gjetur dhe qe spekullohet shume rreth egsistences se tyre.
Teleskopi Kepler kryen veprime te cilat ushtrojne vezhgimet e planeteve kur kalojn perball yllit te tyre, nje matje tipike kjo e bere dhe me perpara nga tepeskopi Hubble dhe teleskopet nga Toka. Ne menyre tipike, keto matje quhen transit dhe eshte menyra me e mire per te gjetur extraplanetet ne Sisteme te tjera Diellore. Te gjitha distancat rrotulluese te ketyre planeteve jane shume afer, dhe pese prej tyre jane me afer yllit te tyre, sesa eshte Merkuri me Diellin tone, dhe i gjashti vetem pak pertej asaj distance. Dy prej tyre kane nje orbite me nje distance vetem 1/10 e asajt qe ka Toka me Diellin.
Planetet e medha shume prane ne orbiten rreth yllit, ishin fare te papritur "tha autori kryesor i studimit te qendres kerkimore "Jack Lissauer". Ne mendojme se ky eshte zbulimi me i madh qe nga zbulimi i Pegasi 51 i cili ishte extraplaneti i pare i gjetur ne 1995.
Studimi i bashke autorit, Jonathan Fortney te Universitetit te Santa Cruz ne Kaliforni, tha se sistemi i sapogjetur, kepler 11do jete nje ndihme teper e madhe per astro fizikantet ne kuptimin e formimit te ketyre sistemeve, dhe sbulimit me te avancuar rreth atyre qe permbajn nje planet me perberje shkembore.
Shkenca e Tokes eshte shume e krahasuese , planetet jane shume te ndryshem nga njeri tjetri, ti duhet ti shikosh qe keto te kene mjedise te ngjashme dhe pastaj te behet krahasimi i tyre me njeri tjetrin, tha Dr Fortney.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Universi permban cdo gje perceptohet fizikisht, ne teresine e hapesires dhe kohes, dhe te gjitha format e materies dhe energjise. Fjala Universi eshte percaktuar si zakonisht dhe perfshin cdo gje. Megjithate, duke perdorur nje perkufizim alternativ, disa kozmologe kane spekuluar, se Universi perbehet nga zgjerimi i hapesires, dhe eshte vetem nje nga shume spekullimet, te cilat jane quajtur kolektivisht multiverse.
Vezhgimet e pjeseve te vjetra te gjithesise (te cilat jane shume larg) sugjerojne se Universi eshte qeverisur nga te njejtat ligje fizike dhe konstante ne te gjithe shtrirjen e madhe te tij dhe. Megjithate ne teori mund te kete shume Universe te krijuar dhe ndoshta secili me konstante te ndryshme fizike.
Ne historine e regjistruar, disa Kozmologe kane propozuar llogarine per vrojtimet e Universit. Astronomet e shekujve te kaluar kane propozour se Universi permban nje hapesire te pafund dhe ka ekzistuar perjetesisht. Me kalimin e shekujve, verejtjet e sakta dhe teorite e permiresuara cuan teorite ne modelin heliocentrik te Kopernikut dhe modelin Njutonian te Sistemit Diellor.
Permiresimet e metejshme ne astronomi kane cuar ne realizimin, qe Sistemin Diellor eshte krijuar ne nje galaktike e perbere nga miliona yje, i cili eshte Milky Way-Rruga e Qumeshtit, dhe se galaktikat e tjera ekzistojne jashte tij. Studimi i kujdesshem i shperndarjes se ketyre galaktikave dhe linjat e tyre spektrale kane cuar ne shume teori moderne.
Zbulimet dhe ndryshimet e sfondit kozmik te rrezatimit mikrovale, tregojne se Universi po zgjerohet dhe me sa duket kishte nje fillim. Sipas modelit mbizoterues shkencor rreth Universit, i njohur si Big Bang, Universi u zgjerua nga nje faze teper te nxehte, te dendur e quajtur Epoka Planck, ne te cilen u perqendrua energjia e Universit. Qe prej epokes Planck, Universi eshte zgjeruar ne formen e tanishme, ndoshta me nje periudhe te shkurter (me pak se 10-32 sekonda) e inflacionit kozmik.
Disa masa te pavarura eksperimentale mbeshtesin kete zgjerim teorik dhe, ne pergjithesi, teorine e Big Bangut. Vezhgimet e fundit tregojne se ky zgjerim eshte pershpejtuar per shkak te energjise se erret, dhe se shumica e lendes ne Univers mund te jete ne nje forme, qe nuk mund te zbulohet nga instrumentet e pranishme.
Interpretime aktuale nga vezhgimet astronomike tregojne se mosha e Universit eshte 13,73 miliard vjet, dhe se diametri i Universit eshte i dukshem te pakten 93000000000 vjet drite. Sipas relativitetit te pergjithshem, hapesira mund te zgjerohet me shpejt se shpejtesia e drites, edhe pse ne mund te shikojme vetem nje pjese te vogel te Universit per shkak te kufizimit te imponuar nga shpejtesia e drites. Realiteti dhe Fizika tregojne qe Universi eshte percaktuar si cdo gje qe ekziston, ka ekzistuar, dhe do te ekzistoje. Sipas ketij perkufizimi dhe te kuptuarit tone te pranishem, Universi perbehet nga tre elemente : hapesire, kohe dhe energji. Te tre elementet e Universit korrespondojne me perafersi me idete e shkencetareve.
Nje teori e thjeshte eshte nje grup i flluskave te sapunit, ne te cilen vezhguesit qe jetojne ne nje flluske sapuni nuk mund te nderveprojne me ata qe jane ne flluskat tjera te sapunit. Sipas nje terminologjie te perbashket, secila nga flluskat e sapunit perbejne pjesen e hapesires qe eshte lene te kuptohet si Universi.
Mbledhja e te gjitha ketyre teorive eshte e quajtur multiverse. Ne parim Universet tjera mund te kene dimensione te ndryshme te hapesires kohes dhe energjise, edhe pse mundesite jane aktualisht spekulative. Sipas teorive te pergjithshme, disa rajone te hapesires nuk mund te pershkojne dhe vet Universin, per shkak te pafundesise se shpejtesise se drites dhe zgjerimin e vazhdueshem te hapesires.
Per shembull, mesazhet radioskopike te derguara nga Toka nuk do te arrinin kurre ne disa rajone te hapesires edhe sikur Universi te jetonte gjithmone. Theksojme se ato rajone te largeta te hapesires jane pjese e realitetit sa me shume qe ne i perkushtohemi, por ne nuk mund te pershkojme te gjithe thellesine e hapesires.
Te thuash te drejten, Universi i dukshem varet nga vendndodhja e vezhguesit. Megjithate edhe udhetimi me i shpejte nuk mund te jete ne gjendje per te pershkuar te gjithe pjesen e hapesires. Ne menyre tipike, universi i dukshem shihet nga pika jone e favorshme ne Milky Way Galaxy= Rruga e Qumeshtit.
Universi i dukshem, mosha e struktures , dhe bolleku i elementeve kimike eshte shume i madh dhe ndoshta i pafund , pavarsisht qe tani ne e dime qe hapesira e Universit eshte rreth 93000000000 vjet drite. Diametri i nje Galaktike tipike eshte vetem 30.000 vjet-drite, dhe distanca midis dy galaktikave fqinje eshte vetem 3.000.000 vjet drite. Galaktika jone Milky Way=Rruga Qumeshtit eshte rreth 100.000 vjet drite ne diameter.
Galaktika me e afert me tonen eshte Andromeda, e vendosur afersisht 2.500.000 vjet drite larg. Ne Univers ka me shume se 100.000.000.000 Galaktika. Galaktikat tipike shkojne nga ato te vogla me me pak se 10.000.000 yje deri ne gjigandet me 1.000.000.000.000 trilion yje.
Etimologji, Sinonimet dhe Percaktimet
Fjala Univers rrjedh nga fjala e vjeter Franceze Univers, e cila ne kthim rrjedh nga fjala Latine Universum. Fjala Latine ishte perdorur nga Cicero dhe me vone ne latinisht. Fjala Latine rrjedh nga Unvorsum qe do te thote tkurrje poetike, fillimisht e perdorur nga Lucretius ne Librin IV (Paragrafi 262) e De rerum natura (Mbi natyren e gjerave) - i cili lidh un, uni forme te kombinuar e 'unus, ose "nje me vorsum. Lucretius perdori fjalen ne kuptimin, çdo gje e mbeshtjelle ne nje, dhe, çdo gje qe bashkohet ne nje.
Nje interpretim alternativ i unvorsum eshte "gjithçka rrotullohet si nje" ose "gjithçka rrotullohet nga nje". Ne kete kuptim, ajo mund te konsiderohet nje perkthim e fjales greke per universin, περιφορά. Kjo fjale greke i referohet modelit te hershem grek per Universin. Sipas Aristotelit rrotullimi i sferes se jashtme ishte pergjegjes per levizjet dhe ndryshimin e çdo gjeje brenda. Kjo ishte e natyrshme per greket te cilet supozuan se Toka ishte e palevizshme dhe se qiejt qarkullonin rreth Tokes.
Termi me i zakonshem per universin, ne mesin e filozofeve te lashte grek ishte τὸ πᾶν (Te gjitha), e definuar si e gjithe materia (τὸ ὅλον) dhe e gjithe hapesira (τὸ κενόν). Snonime te tjera per universin ne mesin e filozofeve te lashte grek perfshinin κόσμος (do te thote ne bote, kozmologji) dhe φύσις (kuptimi i natyres, nga e cila rrjedh fjala fizike). [Sinonime te njejta jane gjetur edhe ne autoret Latine, (totum Mundus, natura), dhe vazhduan te mbijetojne edhe ne gjuhet moderne, si p.sh, fjalet gjermane Das, Weltall, dhe Natur. Sinonime te njejta jane gjetur edhe ne gjuhen angleze, te tilla si everything (çdo gje), kozmos (kozmologji), The world (bota), dhe Nature (natyra).
Përcaktimi i Gjerë, Realiteti dhe Probabiliteti
Përkufizimi më i gjerë i universit mund të gjenden në Naturae De Divisione nga filozofi mesjetare dhe teologu Johannes Scotus Eriugena. Koha nuk është konsideruar në përkufizimin e Eriugena-s, pra, përkufizimi i tij përfshin çdo gjë që ekziston, ka ekzistuar dhe do të ekzistojë, si dhe çdo gjë që nuk ekziston, nuk ka ekzistuar dhe kurrë nuk do të ekzistojë.
Ky përkufizim nuk u miratua nga shumica e filozofëve te vonë, por diçka jo krejtësisht e ndryshme u rishfaq në fizikën kuantike. Natyrisht, një eksperiment mund të ketë vetëm një rezultat, dhe vetëm një i tille është bërë real, përmes procesit misterioz te matjes kuantike, e njohur edhe si rënia e funksionit valor. Në këtë kuptim të mirë-përcaktuar matematike, edhe ajo që nuk ekziston mund të ndikojë në atë që ekziston.
Kuptimi si Realitet
Zakonisht, universi është përcaktuar si çdo gjë që ekziston, ka ekzistuar, dhe do të ekzistojnë. Sipas këtij përcaktimi dhe të kuptuarit tonë të tanishëm, universi përbëhet nga tre elemente: hapësirë dhe kohë, të njohur së bashku si space-time apo vakum, kurse energjia ose sic njifet ndryshe matter eshte elementi i trete i cili ka nje lidhje te forte me hapesiren dhe kohen. Të tre elementet e universit (hapësirë-kohë, ceshtja-energjisë, dhe ligj-fizikes) korrespondojnë afërsisht me idetë e Aristotelit.
Në librin e tij Fizika (Φυσικῆς), Aristoteli ndau (τὸ πᾶν - çdo gjë) në tre elemente afërsisht të ngjashem me: Ceshtja e Energjise/Matter (gjëja të cilën është bërë universi), forma (marrëveshje çështja e energjise në hapësirë), dhe ndryshimi (si eshte krijuar ceshtja energjise, shkatërrimi ose ndryshimi në pronat e saj). Filozofet e vone, të tillë si Lucretius, Averroes, Avicena dhe Baruch Spinoza ndryshuan këto ndarje, për shembull, Averroes dhe Spinoza dalloji naturans natura (parimet aktive të funksionimit te universit) nga naturata natura, elementet pasive.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Milky Way - Rruga e qumeshtit
Milky Way - Rruga e Qumeshtit eshte nje galaktike Spirale edhe eshte galaktika ku ne jetojme.
Madhesia: 100.000 vjet drite
Trashesia: 1.000 vjet drite
Distanca e Qendres: distanca e qendres Milky Way nga Dielli jone eshte 25.000 vjet drite
Masa: 750 miliard deri ne 1 trilion te masses Diellore
Numri i Yjeve: 100 deri ne 400 miliard
Ylli me i Vjeter: ylli me i vjeter eshte 13.2 miliard vjet
Rrotullimi i Diellit: rrotulimi i Diellit rreth galaktikes sone eshte 250 milion vjet
Rrotullimi i Kraheve: rrotullimi i kraheve perrreth galaktikes eshte 50 milion vjet
Rrotullimi i Qendres: rrotullimi i qendres rreth vetes eshte 15 deri ne 18 milion vjet
Shpejtesia rrotullimit: 552 kilometra per sekond
Milky Way- Rruga e Qumeshtit eshte galaktike, e cila eshte shtepi e sistemit tone diellor, se bashku me te pakten 100 deri ne 400 miliarde yje te tjera. Shume materiale pluhuri-gazi si nebulas etj, ndoshta kane ardhur ne galaktiken tone nga galaktikat xhuxhe, te cilat jane aktualisht ne takime te ngushta me Milky Way - Rruga e Qumeshtit: M54 nga SagDEG, dhe ndoshta M79 nga xhuxhi Arusha.
Si ka mundesi qe nje galaktike eshte kaq gjigande sic eshte Milky Way - Rruga e Qumeshtit? Masa e tij eshte 750 miliard deri ne 1 trillion me i madh se masa Diellore, dhe diametri i tij eshte rreth 100,000 vjet drite. Hetimet e shperndarjes se reve te hidrogjenit kane zbuluar se Milky Way eshte nje galaktike spirale e tipit Hubble Sb ose Sc. Galaktika jone ka dy komponente : 1 ) e theksuar, 2) disk ekspozuar nje strukture spirale, dhe nje sistem qendre ne berthame e cila eshte pjese e nje fryrje te dukshme.
Vezhgimet ne dekada kane sjelle deshmi gjithnje e me shume se Milky Way - Rruga e Qumeshtit mund te kete nje strukture te drejte ne menyre qe te jete e tipit SB, qe te mund te duket si galaktikat M61 ose M83. Hetimet e fundit kane sjelle mbeshtetje per supozimin se Milky Way - Rruga e Qumeshtit mund te kete edhe nje strukture e theksuar qendrore si galaktikat spirale: M58, M91, M95, ose M109, dhe keshtu mund te jene te tipit Hubble SBB.
Milky Way - Rruga e Qumeshtit i takon grupit lokal, nje grup i vogel me 3 galaktika te medha dhe mbi 30 te vogla, dhe eshte e dyta per madhesi pas (Andromeda M31). M31, ne rreth 2.9 milion vjet drite larg Milky Way - Rruga e Qumeshtit dhe gjithashtu me e aferta nga te gjitha galaktikat tjera, por nje numer i galaktikave te zbehta jane shume me te aferta se sa M31. Shume prej anetareve te Grupit Lokal xhuxh jane fqinjet e Milky Way - Rruga e Qumeshtit.
Dy fqinjet me te afert jane zbuluar kohet e fundit ne 2003. I pari eshte Xhuxhi Canis, berthama e te cilit eshte rreth 25,000 vite drite larg nesh dhe rreth 45.000 vite drite vjet nga Qendra Galaktikes. I dyti vjen ne rreth 88.000 vjet drite prej nesh dhe rreth 50,000 vite drite nga Qendra Galaktikes. Keto dy galaktika xhuxhe jane aktualisht ne takime te ngushta me Galaktiken tone dhe ne pjeset e orbitat te tyre ndodhen edhe brenda vellimit te Milky Way - Rruga e Qumeshtit. Ata jane ndjekur ne distance te spikatura nga rete e medha dhe te vogla, respektivisht 179.000 dhe 210.000 vjet drite.
Krahet ne forme spirale permbajne perberje nderyjore, mjegullnaja, dhe yjet e rinj te grupimeve te hapur. Nga ana tjeter, komponenti i fryrjes perbehet nga yje te vjeter. Galaktika jone ka rreth 200 globulars, te cilat jane grupime yjesh. Keto zona te rrumbullaketa jane te fuqishme ne drejtim te Qendres Galaktikes. Nga shperndarja e tyre e dukshme ne qiell, Harlow Shapley ka arritur ne perfundimin se qendra e Milky Way - Rruga e Qumeshtit shtrihet ne nje distance te konsiderueshme ne drejtim te Shigjetarit dhe jo afer nesh, sic kishte qene menduar me pare.
Sistemi yne diellor eshte i vendosur ne kuader te rajoneve te jashtme ne galaktike, gjithashtu brenda diskut rreth 20 vite drite mbi avionin ekuatorial ne drejtim te Polit te Veriut te Galaktikes Sone, por 25,000 vite drite larg nga Qendra. Milky Way - Rrugen e Qumeshtit tregon se si shkelqen rreth e rrotull ne qiell se bashku me kete aeroplan simetrik, i quajtur Ekuatori Galaktikes.
Distanca e 28.000 vjet drite kohet e fundit eshte konfirmuar nga te dhenat e ESA's Hipparcos Satelit Astrometric. Hetime tjera te publikuara kane kundershtuar kete vlere dhe kane propozuar nje vlere me te vogel retth 25.000 vjet drite. Nje hetim i koheve te fundit jep afersisht 26.000 vjet drite. Keto te dhena, qofte dhe me rendesi, nuk do te kene efekt negativ per distancat e objekteve te veçanta ne galaktiken tone ose me tej.
Sistemi Diellor eshte i vendosur brenda nje krahu ne forme spirale, i quajtur krahu i Orionit, i cili eshte thjesht nje lidhje ne mes te armeve te brendshme dhe te jashtme.
Shiko Imazhin rreth ketij informacioni
Ashtu si galaktikat tjera, edhe ne galaktiken tone ndodhin Supernova.
Supernova eshte nje gje spektakolare qe shihet nga Toka me ndihmen e teleskopeve te sofistikuar. Per fat te keq nuk eshte shfaqur asnje deri tani,qe te shihet pa ndihmen e teleskopit per faktin se ato ndodhin thelle ne hapesire.
Elton Balla
Angli Oxford 2010
Fikrro- 484
Re: Astronomi
NASA për herë të parë ka publikuar fotografitë dhe incizimet tredimensionale (3D) të Diellit, të cilat mundësojnë të shohim tërë sipërfaqen e yllit të mesëm të sistemit tonë planetar.
Incizimet e Diellit janë bërë falë dy sondave STEREO të cilat kanë incizuar Diellin nga dy anë të ndryshme.
Shkencëtarët e NASA-s kanë theksuar se këto fotografi dhe incizime, të cilat shfaqin Diellin nga pjesa e përparme dhe pasme, do të mundësojnë avancim në prognozimin e kushteve kozmike dhe ndikimit të tyre në Tokë, por edhe do të ndihmojnë shumë gjatë dërgimit të misioneve të ardhshme.
“Për herë të parë në histori mund të shohim veprimet diellore në pamjen brilante tredimensionale”, ka thënë Angelos Vourlidas, anëtar i ekipit të shkencëtarëve të cilët përcjellin sondat stereo.
Shkencëtari i NASA-s Madhulika Guhathakurta ka theksuar se falë sondave tani mund “të fluturojnë rreth Diellit për të parë se çfarë ndodhë pas horizontit, por pa dalë prej zyrës”.
Ai ka shtuar se më e rëndësishmja është se prej tani e tutje mund të shihet se çfarë ndodhë në pjesën e prapme të Diellit, e cila pa sondat nuk ka qenë në dispozicion të shkencëtarëve.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Hulumtuesit thonë se janë konfirmuar gjashtë planete të reja, por kryeshkencëtari i teleskopit Kepler, Uilliam Boruki, thotë se pritet të verifikohen deri në 80 përqind e trupave të zbuluar.
Shkencëtarët e agjencisë hapësinore amerikane, NASA, kanë njoftuar për zbulimin të mesa duket planeteve të ngjashme me Tokën nga të dhënat e nxjerra së fundmi prej teleskopit Kepler të ndodhur në hapësirë. Siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës, Mike O’Sullivan, shkencëtarët thonë se këta trupa qiellorë janë në mesin e më shumë se 1 mijë e 200 planeteve të mundshme, që u zbuluan rishtazi nga misioni.
Hulumtuesit thonë se janë konfirmuar gjashtë planete të reja, por kryeshkencëtari i teleskopit Kepler, Uilliam Boruki, thotë se pritet të verifikohen deri në 80 përqind e trupave të zbuluar.
Para njoftimit të së mërkurës, numri i përgjithshëm i të ashtuquajturave ekzoplanete jashtë sistemit tonë diellor kalonte për pak shifrën 500. Zoti Boruki thotë se numri u rrit ndjeshëm në bazë të të dhënave të reja mbi një pjesë të vogël të qiellit që u ekzaminua nga misioni.
“Kepler vështron një të 400-tën e qiellit. Po të mund të shihnim 400 prej këtyre fushave, edhe numri i kandidatëve do të ishte 400 herë më i madh”.
Ai thotë se është i mahnitur për gjetjen e 68 planeteve që mendohet të kenë madhësinë e Tokës ose më të vogël dhe të 54 planeteve në zona të banueshme, ku temperaturat e moderuara mund të lejojnë ekzistencën e ujit në gjendje të lëngët.
Hulumtuesi Xhek Llisauër foli edhe për një zbulim tjetër që do të njoftohet të enjten në revistën shkencore Nature. Fjala është për një sistem planetar që rrotullohet rreth një ylli të quajtur Kepler 11.
“Kepler 11 është një sistem çuditërisht i rrafshtë dhe i ngjeshur, i përbërë nga gjashtë planete. Pesë planetet e brendshme janë veçanërisht afër njëri-tjetrit, çfarë nuk kemi menduar se mund të ndodhë për trupa të kësaj madhësie”.
Ai thotë se planetet janë më pak të dendura se toka dhe shumë të ngrohta për jetë, por se gjetja do t’i shtyjë shkencëtarët të rishqyrtojnë pikëpamjet e tyre rreth formimit të sistemeve planetare.
Astronomja nga Universiteti Jellë, Debra Fishër, thotë se astronomët amatorë në mbarë botën po ndihmojnë në analizimin e të dhënave të reja në një faqe interneti, PlanetHunters.org.
“Ata na dërgojnë të fala nga Turqia, Rusia, Polonia, Spanja, Ishujt Kanare, Italia, Brazili, Argjentina, Kili, e plot vende të tjera. Është mahnitëse”.
Shkencëtarët mbështesin përfundimet e tyre rreth ekzistencës së mundshme të planeteve pjesërisht në shuarjen periodike të yjeve, që sugjeron praninë e planeteve në orbitë ose të një sistemi binar të yjeve. Ata thonë se nevojiten vëzhgimet të gjera nga teleskopët në Tokë për të konfirmuar ekzistencën e planeteve.
Shumica e planeteve të shpallura dje duken të jenë më të mëdha se toka, sa Neptuni ose Jupiteri. Por zonja Fisher thotë se gjetjet tregojnë se sistemet me planete si i yni duken të jenë të zakonshme.
Fikrro- 484
Re: Astronomi
Asteroidi i madhësisë së Titanikut, i cili ka goditur Jupiterin në korrik të 2009-ës, ka lënë “vragë” në formë të kraterit, pohojnë shkencëtarët.
Shkëmbi i madh rreth 500 metra ka goditur Jupiterin dhe ka krijuar një gropë të madhe sa sipërfaqja e Paqësorit. Kjo është hera e parë që shkencëtarët kanë ndjekur përcjellë goditjen e një asteroidi. Më herët është besuar se Jupiterin e godasin vetëm kometat e akullta të cilat i tërheqë gravitacioni i tij.
Shkencëtarët kanë thënë se ky është zbulim “intrigues” i cili na përkujton se sistemi diellor është “një vend kompleks dhe i dhunshëm”. Astronomi amator Anthony Wesley më 19 korrik 2009 e kishte vërejtur i pari goditjen e asteroidit nga observatoriumi në shtëpinë e tij në New South Wales në Australi.
Ai kishte menduar se bëhej fjalë për një pikë të errët në Jupiter, por kur ka shikuar nga një kënd më i mirë, ka parë se pika është tërësisht e zezë, dhe ka kuptuar se bëhet fjalë për goditjen e asteroidit. Pas kësaj ai ka kontaktuar NASA-n. Deri më tani ka qenë tërësisht e paqartë se çfarë kishte shkaktuar pikat e errëta në Jupiter, shkruan e përditshmja britanike Daily Mail.
Shkencëtarët kanë përdorë të dhënat e tri kamerave me rreze ultra të kuqe për të analizuar atmosferën e Jupiterit, përmbajtjen e gazrave të caktuara dhe copëzat e krijuar pas goditjes. Ata kanë përfunduar se goditja e asteroidit është i barabartë me shpërthimin e pesë gigatonëve TNT, dhe se copëzat kanë arritur lartë në atmosferë, madje edhe mbi re.
Ata kanë përcjellë edhe gazrat si amoniaku të cilat janë ngritur në atmosferë pas goditjes.
“Faktet flasin se ka goditja ka ndodhur, dhe atë goditje e asteroidit, e jo kometës. Sistemi diellor është një vend kompleks, i dhunshëm dhe dinamik. Mendoj se na presin edhe befasi tjera. Ka shumë gjëra të panjohura në sistemin diellor”, ka thënë astronomi Glen Orton nga laboratori i NASA-s në Pasadena të Kalifornisë.
Goditja e asteroidit ka ndodhur saktësisht pesëmbëdhjetë vjet pasi Jupiteri është goditur nga kometa Shoemaker - Levy 9.
“Rezultatet e analizimit të fotografive nga 2009 dhe fotografitë e kometës Shoemaker-Levy kanë treguar dallueshmëri në mes të objekteve të cilat kanë goditur Jupiterin”, ka thënë shkencëtari Leigh Fletcher nga Universiteti i Oksfordit.
Fikrro- 484
Faqja 1 e 3 • 1, 2, 3