Legjenda e Beratit

Mijëra e mijëra vjet më parë jetonte një Zanë shumë e bukur. Një ditë ajo u takua me dy vëllezër viganë, Tomorin dhe Shpiragun.

Sikurse ndodh shumë herë ndër legjenda dhe shpesh në të vërtetë, të dy vëllezërit ranë në dashuri me Zanën e bukur. Kaq fort ua trazoi zemrat të dy vëllezërve dhe kaq thellë u hyri grindja për të, sa që shpërtheu lufta vëllavrasëse.

Tomorri, duke pasur një shpatë të shkëlqyeshme, i ra vëllait të vet më të vogël brinjëve, ndërsa ky i fundit, i armatosur me një topuz shumë të rëndë, iu turr me furi duke e goditur sa mundte më fort.

Zoti, që shihte çdo gjë, u trishtua dhe u zëmërua prej pamjes aq të dhimbshme, grindjes aq të përgjakshme midis vëllezërve. Ata duheshin ndëshkuar për këtë mynxyrë që shkaktuan. Prandaj, Ai i ktheu fajtorët në gur dhe i dënoi të mbajnë ndër shekuj në trup gjurmët e këtij luftimi të tmerrshëm.

Që nga ajo kohë e lashtë e deri sot vëllai i madh, Tomori, i tregon diellit hapësirat e veta gropa – gropa dhe plasa të panumërta. Ndërsa, vëllait të vogël, Shpiragut, kushdo qënë këto treva, i sheh brinjët e copëtuara e të thelluara vija-vija.

Shkaktarja e kësaj mynxyre, Zana e bukur hirplotë, nuk duhej t’i shpëtonte zemërimit të Zotit, ndaj Ai e ktheu në një kodrinëzë shkëmbore, mbi të cilën një ditë filluan të vendosen gurë mbi gurë dhe u ndërtua një kështjellë e madhe, e bukur, që qëndron edhe sot madhështore mbi qytetin e Beratit.

Zana e bukur, që i donte vëllezërit, po jo zemërimin e tyre të derdhur mbi njeri-tjetrin, qau e qau pa masë.

Ai lumë, që tani mban emrin Osum, sipas legjendës, nuk është gjë tjetër veçse rrëkeja e lotëve, që lagu gurë e shkëmb dhe u derdh mes dy vëllezërve prej Zanës hyjneshë, për t’u treguar se dhimbja për këtë fatkeqësi asnjëherë nuk do t’i shterë lotët.

LEGJENDA E BERATIT

BERATI PLAK ME NAM
CUP' TE VETME KA KALANE
TOMORI ME SHPIRAG
DY MALE VELLEZER JANE
ME KALANE'HODHEN SEVDANE
BENE SHER E BEN'HATANE
ME NJERI-TJETRIN U VRANE
SHPIRAGU''BUM!''ME COMANGE
NE TRUP I HAPI PLAGE
TOMORI ME JATAGANE
FIJE.FIJE BRINJET I NDAN
NGA HELMI DHE HATAJA
GUR'E SHKEMB U BE KALAJA
TOMORI KOKEN TE QIELLI
SHPIRAGU NGA FSHIHET DIELLI
KALAJA DIT'E NETE QAJ
OSUMIN BEN LOTET E SAJ



Legjenda e Kalase se Beratit mbart permes shekujve lashtesine e tij dhe na con ne fillimet e jetes tij.

Vendi ku u ngrit Kalaja ne lashtesi ,do te kete qene e kerkuar nga fiset ilire, qe shtriheshin ne afersi te Tomorit dhe ne ate te Shpiragut.Midis tyre, per ta zoteruar do te jene ngritur edhe konflite, qe do te kene qene te dhimbeshme ndaj i ngriten dhe legjende.

''Nje gojedhene thote qe Tomori ka luftuar me malin Shpirag kundrejt tij nga perendimi,dhe i ka rene me shpate ku e ka bere vija-vija,po dhe mali Shpirager i ka rene me gure,meqense se arinte dot me shpate dhe e ka bere Tomorin me gropa.Tomori atehere ka prere  kodren e Beratit,dhe i ka cuar lumin Osum Shpiragerit per ta rrezuar,por ate e mbajten nje buall e nje mushke:prandaj dhe sot jane te permendura nje vrime briri bualli dhe nje gjurme mushke prane fshatit Sinje mbi faqen juglindore te malit te Shpiragut (TEK URA E THELLE??)