Legjenda e Kroit të Zanave

Legjenda e Kroit të Zanave

Edhe shqiptarët si të gjithë popujt e tjerë kanë legjenda të ndryshme, që i kanë trashëguar nga kohët e lashta, dhe të cilat rrjedhin nga mitologjia. Shpesh këto legjenda e kanë bazën edhe nga ngjarjet nga historia, të cilat populli duke i treguar me gojë brez pas brezi, nganjëhere i ka dhënë imazhe magjike me plot fantazi. Këto legjenda pak a shumë janë të lidhura me detin dhe me detarët, të cilat në kohë kur nuk kanë qenë në lundrime i kanë treguar dimrit pranë vatrave në shtepitë e veta.



Ndër legjendat të cilën si femijë e kam dëgjuar nga babai im, është edhe ajo e Kroit të Zanave në Valdanos. Më ka mbetur në kujtesë, sepse imazhi i saj ka zgjuar në mua edhe më vonë kurdoherë kur kam ardhur në Valdanos me mysafirë për të bërë ‘fisch picknick’ ndjenjë të posaçme. Kur i afrohesh Valdanosit me sanall, syri të shkon te dy bredhat, aty ku gjendet Kroi dhe menjëherë aty edhe Shpella e Zanave, ku dikur në kohët e lashta kanë ndodhur ngjarjet, të cilat sot kanë mbetur në legjendë si trashëgim i popullit tonë. Njeriu i mbyll sytë dhe imagjinon aq ma tepër duke ditur se ky vend, i cili te mahnitë me bukurinë e tij magjike, dikur ka shërbyer si vend strehimi për barkat e famshme pirate ulqinake.



Në këtë vend pra, gjendet Kroi i Zanave. Detarët të cilët detyroheshin të rrinin ne barka si rojëtarë natën në Valdanos, shpesh kanë ndëgjuar këngën e bukur, dhe zhurmë vallesh nga Kroi i Zanave.

Nganjëherë nga Shpella e cila ka qenë afër Kroit janë dëgjuar edhe vajtime dhe gjamë, posaçërisht atëherë kur nga ndonjë barkë e cila po i afrohej Valdanosit,kishte ndodhur ndonjë fatkeqësi.Detarët e kishin zakon që në raste të tilla, nga dyreky, djaloshi më i ri ta informonte popullin. Valdanosi deri vonë ka qenë i pabanuar, dhe si i tillë ka shërbyer lima i sigurt për detarë dhe barka ulqinake, por larg qytetit me një ullishtë mijëvjeçare të famshme, në netët e errëta ka ndikuar në fantazinë e detarëve të vetmuar në barkat e tyre.

Lidhur me Kroin e Zanave, duhet të përmenden edhe dy plaka të famshme ,dy avurda të cilat kanë lënë gjurmë në këtë vend, por jo vetëm në legjenda.

Njëra prej tyre Sulltanë Ishmi i ka çuar nuset e reja të cilat nuk kanë mund të lindin femijë te Kroi i Zanave, duke e bërë një ritual të posaçëm, dhe shpeshherë pranë burimit është dashur të lihen rroba të vjetra, dhe në ujë të hedhen para metali.Thonë se hanko Sulltana ka pasur dorën e mirë dhe shumë gra në ujërat e Kroit të Zanave gjetën shërim.



Por sipas mendimit tim, ngjarja më interesante lidhur me Kroin e Zanave, flet për Hake Lajken, një hanko të vërtetë prej families Lajka të Ulqinit. Thonë se ka qenë avurde e mirë e papritueshme dhe ka pasur dorë shumë të mirë. Kështu një natë të errët pa hënë i trokiti dikush në derë. Hanko Hakja gjithmonë ka qenë e përgatitur dhe menjëherë e ka hapur derën.

Dy gra të veshura me bohçe dhe benebrekë në derë e lutën të shkojë në Mëhallë të Re me to, sepse është deshur të ndihmohet një nuse në lindje. Hanko Hakja menjëherë është veshur dhe pa përtesë shkon pas atyre dy grave. Gjatë rrugës nuk folën asnjë fjalë, por kur e kaluan Mëhallën e Re, hanko Hakja desh t‘i pyes se ku po e çojnë, por atëherë e kuptoi se diçka nuk ishte në rregull. Nga frika nuk mundi ta çelte gojën, dhe ashtu e kuptoi se po iu afrohen Valdanosit, dhe menjëhere e pat të qartë se me kë do të kishte punë.

E kuptoi se xhindët, si ka treguar më vonë, kishin nevojë për të. Kur iu afruan shpellës te kroi, xhindeshat filluan të kendojnë këngën duke e shprehur dëshirën që donin djalë.

“ Ne na baftë Lehona djalë, e lum avurdë se çke me marë. Ne na baftë lehona vajzë, e zeza avurdë se çka ka me heke,. hajde, hajde djalë, na sheno neve tanë..është lutur Hakja Zotit ne vete. Nusja e re, xhindesha e bukur lindi pra djalë, dhe shenllëku dhe gëzimi i madh zgjatën deri vonë. E frikësuar hanko Hakja priti deri sa xhindeshat e lejuan që të khehet në shtëpi. E falënderuan dhe ia vuan një gjerdan me florinj.
Duke u kthyer rrugës nëpër ullishtë të errët Hakja nga gjerdani këputte florinj dhe i hidhte në rrugë, duke menduar se janë hudhra. Kur i është afruar Mëhallës së Re i kishte hedhur të gjithë. Kur erdhi në shtëpi hoqi benebrekët dhe në çardak ranë dy napoluna dhe atëherë e kuptoi se çka kishte fituar prej xhindeshave. Në mëngjes sa zbardhi drita u zgjua dhe shkoi menjëherë të kërkojë florinjtë të cilët i kishte hedhur. E kuptoi se pas saj xhindët i kishin mledhur të gjithë, kurse Hanko Hakes, ia lënë vetëm ata dy në benebrekë.

Ismet Karamanaga

Un personalisht kam degjuar shum histori me zana apo si i themi ne ktej nga zona jone "kecka".Me kane treguar me te vjetrit se dalin neper perrenje dhe lumenj,bile nje shoku im e ka pare njeren ne lumin erzen para disa vitesh.Prandaj nuk besoj te jene thjeshte legjenda,ato kane dicka vertete,ndoshta dhe plotesisht te verteta.Gjths te pergezoj per materialin,shum i bukur!