Botërat e tjera dhe rruga deri atje

Botërat e tjera dhe rruga deri atje

Permes Gjithesise me shpejtesi me te madhe se te drites

Llogaritjet me te reja te bera sugjerojne se mund te kete vertete te ashtuquajtura Vrimekrimbi aq te gjera dhe te qendrueshme sa mund te shfrytezoheshin per udhetime ndergalaktike.

Vrimekrimbi quhet ai kanal kohor qe mund lidhe dy pika te Gjithesi se. Per ta kuptuar me mire kete parim duhet perfytyruar Gjithesia si nje top. Drites i duhet te shkoje pergjate siperfaqes se topit per te arritur ne piken tjeter, ndersa vrime-krimbi do te ishte vrima mes permes topit. Keshtu mund te ia kalohet drites dhe te jipet pershtypja e nje udhetimi me shpejtesi me te madhe se te saj.

Qe ne 1935 Einstein dhe Nathan Rosen treguan sesi sipas Teorise se Pergjithshme te Relativitetit mund te jete e mundur prania e te ashtuquajturave ura kohore, te cilat teorikisht mund te te kthenin prapa ne te kaluaren por praktikisht kjo gje nuk mund te ishte e mundur sepse ato do te mbylleshin sapo t´u afrohej nje anije kozmike.

Modelet e deritanishme sugjeronin se mund te kete vetem vrima te tilla te permasave te pjesezave te vockla te ngarkuara.

Keto vrima mbahen te hapura nga nje lloj mbushje energjie negative qe njihet si "lende e huaj"(exotic matter). Kjo mbushje eshte teper e veshtire te prodhohet prandaj dhe gjeresia e Vrimekrimbit eshte ajo e madhesise se atomeve.

Tani shkenctari rus Sergei Krasnikov i institutit Vezhguesi Pulkovo te Shen Petersburgut ka dalur me disa formula - te bazuara po ne teorine e Einstein-it - qe llogarisin nje Vrimekrimbi te gjere, te qendrueshme dhe ne perputhje me ligjet e fizikes. Kjo vrime eshte ne gjendje te prodhoje vete lenden e huaj qe i nevojitet.

Kjo lende e huaj eshte e panjohur por sipas teorise se shkenctarit rus ajo mund te krijohet nga asgjeja kur hapesira dhe koha puthiten ashtu si duhet.

Keshtu "vrima e krimbit" mund te ishte aq e madhe dhe te rrinte e hapur aq gjate sa te perdorej nga njerezit per transport.

Nje Vrimekrimbi e tille nuk mund te krijohet akoma me teknollogjine e sotme.

Sidoqofte, ka mundesi qe Vrima-krimbi te tilla te mund te kene mbetur qe nga koha e Bumit te Madh (Big Bang)dhe nese do te gjehej nje e tille do te bente te mundur udhetimin nderyjor.

Perse s´mundemi te udhetojme mes kohesh ?

Ne Teorine e Relativitetit te Einstein-it ka shume menyra me te cilat udhetimi ne kohe mund te jete i mundur. Sipas saj nese ne udhetojme shpejt, koha ngadalesohet. Kur ne arrijme shpejtesine e drites, koha ndalon.

Keshtu ne teori, n.q.s. ne udhetojme me shpejt se drita, koha shkon prapa. Kjo mund te duket e pamundur por teoria e Einstein-it eshte provuar ne kete rast. Koha shkon me ngadale madje edhe kur ne udhetojme me aeroplan.

Shpejtesia e aeroplanit gjate nje udhetimi trans-Atlantik e ngadalson oren me 40 nanosekonda.

Por n.q.s. ne duam te udhtojme ne kohe, 40 nanosekonda nuk mjaftojne qe te na kthejne ne Epoken e Gurit. Ne duhet te udhetojme me shpejt se drita qe te shkojme prapa ne kohe, por a mundemi ne qe te udhetojme kaq shpejt?

David Deutsch nje ekspert i udhetimit mes kohesh ne Universitetin e Oksfordit shpjegon: "Mundesite nuk duken te medha, ne akoma nuk mund te udhetojme me shpejtesine e drites.

Nje nga anijet me te shpejta kozmike, Voyager, udheton me rreth 22500 km/h, me pak se 10% e shpejtesise se drites.

Ne fakt Teoria e Relativitetit te Einstein-it thote se eshte e pamundur qe te udhetohet me shpejtesine e drites, e lere pastaj me shpejt.

Disa shkencetare kane eksperimentuar me fotone - njesi te vogla te drites - te cilat ata besojne se kane levizur me shpejt se drita, por ata gjithashtu besojne se nje udhetim i tille nuk na zhvendos ne kohe.

Nderkohe shkencetaret besojne se hapsira dhe koha jane te lakuara, keshtu qe e shkuara dhe e ardhmja mund te jene afer njera-tjetres. Keshtu ka lindur nje ide tjeter per te udhetuar ne kohe nepermjet ndertimit te nje lloj tuneli midis koheve.

A mund te perdoren Vrimakrimbi si tunel?

Shkencetaret shpjegojne: "Ne fillim neve na duhet te udhetojme afer Vrimekrimbit me te afert me Token, e cila duhet te jete rreth njeqind vjete drite larg".

Edhe n.q.s. ne do te udhetonim me shpejtesine e drites, do te duheshin njeqind vjet, por per te qene me realist do te duheshin rreth kater milion vjet ne nje anije kozmike te sotme te NASA-s.

Por n.q.s. ne do te arrinim atje si do dilnim prej andej?

David Deutsch mendon se ajo do te ishte e mundur nese ne do te mund te rrotullonim Vrimekrimbin shume shpejt duke e bombarduar hyrjen e saj me grimca me shpejtesine e drites. Kjo e ben ate te rrotullohet. N.q.s vrima rrotullohet mjaft shpejt, krijohet nje kanal i cili lejon gjithçka qe udheton brenda saj te shkoje neper te dhe te kete mundesi te kthehet mbrapsht.

Keshtu qe megjithese ne teori udhetimi ne kohe eshte i mundur nepermjet Vrimekrimbit, energjia qe duhet eshte kolosale per tu imagjinuar dhe per momentin nje nga proceset me te fuqishem ne Gjithesi qe eshte jashte mundesive tona.

Udhetim perpara ne kohe ??

Kufiri i fundit i shpejtesise eshte tejkaluar. Dr. Lijun Wang i qendres se studimeve NEC ne Princeton thote te kete arritur te dergoje nje puls drite me nje shpejtesi 300 here me te madhe se ajo e drites permes nje dhomeze te mbushur me gaz Ceziumi te trajtuar. Perpara se pulsi te hynte plotesisht ne dhomez e kishte tejkaluar ate si dhe kishte ecur shume metra me tutje. Mund te thuhej se gjendej ne dy vende ne te njejten kohe.

Disa prej fizikanteve e pranojne kete gje por pjesa me e madhe jane akoma skeptike. Qe diçka te ndodhe me shpejtesi me te madhe se ajo e drites do te thote se ngjarja te ndodhe perpara shkakut qe do ta bente ate te ndodhe. Kjo eshte te udhetosh perpara ne kohe, pra te shkosh ne te ardhmen.

Ketu bihet ndesh me nje nga parimet themelore te fizikes, atij te Shkakesise qe thote se shkaku duhet te vije perpara se te ndodhe ngjarja.

Kjo gje nuk eshte e parashikuar as ne Teorine e relativitetit te Einstein-it , ose me mire te thuhet se sipas asaj teorie eshte e pamundur te besh nje pjesez te ece me shpejtesi me te madhe se te drites sepse per kete gje do te nevojitej nje sasi e pafundte energjie.

Nderkohe edhe ne Itali nje trupe tjeter fizikantesh ka arritur te kaloje kufirin e drites me 25 % nepermjet mikrovalesh te trajtuara dhe thote se mund te behet e mundur te transportohen te dhena me shpejtesi me te madhe se te drites.

Nga astro-shqip