Kur e bëjnë ata, është krim. Kur e bëjmë ne, JO

Kur e bëjnë ata, është krim. Kur e bëjmë ne, JO

Fakti i privilegjit dhe lirisë së jashtëzakonshme mbart me vete sensin e impotencës, e cila është një fenomen i çuditshëm, por edhe i habitshëm. Fakti është që, ne mund të bëjmë gjithçka. Nuk ka ndonjë vështirësi, kudo që je, në gjetjen e grupeve të cilat punojnë shumë rreth gjërave të cilat juve u interesojnë.

Sulmi i Bushit në Irak ishte i bazuar në gënjeshtra dhe ka dhunuar të drejtën ndërkombëtare. Pse s’ka pasur ndonjë diskutim rreth krimeve të luftës, dhe pse njerëzit s’po diskutojnë për “impeachment”?

Noam Chomsky: Në fakt, grupe të ndryshme juristësh – në SHBA por posaçërisht në Angli dhe në Kanada por edhe gjetiu – janë duke sjellë kërkesa për proces gjyqësor për krime lufte dhe krime agresioni. Sidoqoftë, edhe pse invazioni në Irak ishte thjesht akt agresioni, kjo s’paraqet diçka që s’ka ngjarë.

Çfarë ka qenë invazioni i Vietnamit Jugor, për shembull, në vitin 1962, kur Kenedi dërgoi forcat ajrore për të bombarduar Vietnamin Jugor dhe filloi luftën kimike? Ka qenë agresion. Ose çfarë ka qenë invazioni i Indonezisë në Timorin Lindor? Çfarë ka qenë invazioni i Izraelit në Liban, i cili përfundoi me vrasjen e 20,000 njerëzve? Këto dy rastet e fundit janë kryer falë ndihmës vendimtare diplomatike, ushtarake dhe ekonomike të ShBA-ve. Dhe lista vazhdon.

Invazioni i Panamasë, çfarë ishte? Shtetet e Bashkuara të Amerikës vranë, sipas të dhënave të panamezëve, 3.000 civilë. Bën vaki që këto të dhëna janë të sakta. Ne nuk bëjmë hetimin e krimeve tona, kështu që askush s’e di. Po padyshim që vranë shumë njerëz – në përmasa të njëjta sikurse në pushtimin e Kuvajtit nga Iraku, afërsisht të vrarë njëjtë.

SHBA-të përdorën veton e tyre në Këshillin e Sigurimit dhe votuan kundër dënimit në Asamblenë e Përgjithshme. Manuel Noriega ishte kthyer ilegalisht në Floridë, për t’u gjykuar në një proces gjyqësor qesharak në të cilin ai ishte dënuar për krimet të cilat në të vërtetë i kishte kryer, pothuajse të gjitha kur ai ishte në listën e pagave të CIA-s.

Ky proces gjyqësor në fakt ishte sikurse do të jetë gjykimi i Saddam Hussein, nëse do të gjykohet: Ai do të dënohet për krimet që Shtetet e Bashkuara i kanë mbështetur, por kjo pjesë s’do të përmendet.

Rasti i Irakut ka qenë pakëz i pazakontë për një mori arsyesh - njëra prej arsyeve është se ka pasur një kundërshtim të jashtëzakonshëm ndërkombëtar. S’e besoj të ketë pasur ndonjë rast tjetër ku opinioni botëror ta ketë kundërshtuar një veprim kësodore.

Si reagoi komuniteti i së drejtës ndërkombëtare në lidhje me këtë? Kjo është mjaft interesante. Në fakt, po qe se keni kohë, do t’ju sugjeroja të lexoni revista profesionale siç është The American Journal of International Law. Kur ndodh diçka sikurse kjo, profesionistët e së drejtës ndërkombëtare kanë detyra të vështira.

Ekziston njëfarë ekstremi që e thotë vetëm të vërtetën: Shikoni, kjo është dhunim i së drejtës ndërkombëtare. Por shumica syresh konstruktojnë argumente komplekse për të arsyetuar veprime të këtilla si këshill i mbrojtjes. Kjo është në parim puna e tyre, këshill i mbrojtjes për pushtetin shtetëror.

Ata thonë se Këshilli i Sigurimit s’ka forcë ushtarake për të zbatuar vullnetin e komunitetit të kombeve, kështu që nënkuptueshëm që për ta bërë këtë ngarkohen shtetet që kanë forcë, thënë ndryshe SHBA-të. Dhe si rrjedhojë, SHBA-të, me pushtimin e Irakut, sipas këtij interpretimi të Kartës, në realitet kanë përmbushur vullnetin e komunitetit ndërkombëtar. Është e parëndësishme që 90% e popullatës botërore dhe pothuajse të gjitha shtetet e kanë dënuar zëshëm këtë invazion.

Kjo është pjesa më e keqe e profesionit të akademikut: të bësh argumente komplekse dhe të pakapshme të cilat janë qesharake edhe për fëmijë, por janë të mbuluara plotësisht dhe pranohen si të besueshme.

Parimi kryesor është që humbësit duhet të rrëfehen, jo fitimtarët. Kur e bëjnë ata, është krim. Kur e bëjmë ne, s’është. Thënë përgjithësisht, janë të mundurit ata që gjykohen, jo fitimtarët. Çdonjëri nga këto procese gjyqësore, pothuajse pa përjashtim, është drejtësi e fitimtarit. Nganjëherë ato janë të përligjshme, por kjo është disi e rastësishme.

Çfarë është strategjia imperiale e Bushit?

Chomsky: Ajo ka dy komponentë. Njëra është që ne kemi të drejtë të ndërmarrim aksione ofensive ushtarake kundër vendeve që ne i konsiderojmë si kërcënuese për sigurinë sepse ato kanë WMD – armë të shkatërrimit në masë. Shumë e kritikuan këtë, jo për faktin se s’pajtoheshin, por sepse ata mendonin që pafytyrësia ishte në fund të fundit kërcënim për Shtetet e Bashkuara dhe si rrjedhojë s’mund të veprohej kështu.

Madje Madeleine Albright, në një artikull në Foreign Affairs, pahtësoi, mjaft saktë, se kjo nuk është mënyra se si duhen bërë gjërat. Natyrisht, çdo president ka doktrinën e tij, por, ajo nuk duhet bërë publike. Duhet të mbahet në xhep, dhe e përdorni kur ju konsideroni ta bëni një gjë të tillë. Kështu që, kjo mënyrë është veç e rrezikshme dhe idioteske.

Komenti më interesant me gjasë ka qenë komenti i Kissingjerit. Ai e përshkrou këtë si doktrinë të re revolucionare në çështjet ndërkombëtare e cila, natyrisht, e anulon tërë sistemin Westphalian që prej fillimit të shekullit të shtatëmbëdhjetë.

Ai tha se kjo është doktrinë e mirë, por shtoi se ne duhet ta kuptojmë që nuk është në interesin kombëtar që kjo doktrinë të universalizohet. Kjo është mënyrë e mirë të thuhet se doktrina është për ne, jo për të tjerët. Ne do të përdorim forcën kurdo që ne duam kundër çdokujt që ne e konsiderojmë si kërcënim potencial, dhe bën vaki që ne për këtë ngarkojmë shtetet e varura, por jo edhe të tjerët.

Kurse pjesa tjetër?

Chomsky: Pjesa tjetër thotë se shtetet që strehojnë terroristët janë fajtore po aq sa edhe terroristët dhe do të trajtohen si të tillë.

Çfarë janë shtetet që strehojnë terroristët? Ta lëmë mënjanë strehimin e liderëve të shteteve që janë terroriste. Të diskutojmë për llojet e terroristëve të cilët ata i konsiderojnë si terroristë, e të cilët unë i quaj terroristë subnacional, siç janë Al Qaeda dhe Hamas. Cilat shtete i strehojnë ata?

Të kthehemi pakëz prapa, Shtetet e Bashkuara ndërmorën luftë terroriste kundër Kubës më 1959. Ajo u përmirësua shpejtë gjatë sundimit të Kenedit, me “Operation Mongoose”. Dhe gjatë tërë viteve 70-të, aksionet terroriste kundër Kubës janë kryer nga territori i SHBA-ve, në kundërshtim me të drejtën e SHBA-ve dhe, natyrisht, të drejtën ndërkombëtare. Shtetet e Bashkuara kanë strehuar terroristët, madje ata që janë mjaft të rrezikshëm.

Po ashtu kemi për shembull, Orlando Bosch, të cilin FBI e akuzon për tridhjetë akte serioze terroriste, përfshirë pjesëmarrjen në shkatërrimin e linjës ajrore kubaneze ku u vranë 73 njerëz në vitin 1976. Departamenti i Drejtësisë ka kërkuar që të internohet.

Po ashtu ka thënë që ai është kërcënim për sigurinë e Shteteve të Bashkuara. George Bush I, sipas kërkesës së birit të tij Jeb, proklamoi faljen e Bosch. Ai është duke qëndruar në Miami, dhe ne po e strehojmë një person të cilin Departamenti i Drejtësisë e konsideron si terrorist, kërcënues të sigurisë së Shteteve të Bashkuara.

Kemi shembullin tjetër: Qeveria e Venezuelës tani është duke kërkuar ekstradimin e dy oficerëve ushtarakë të cilët akuzohen për pjesëmarrje në sulmet bombarduese në Caracas. Këta oficerë ushtarakë kanë marrë pjesë në goditje befasuese, të cilat, për disa ditë, e kanë përmbysur qeverinë. Shtetet e Bashkuara të Amerikës haptas e kanë mbështetur këtë, sipas gazetarëve britanikë, dhe kanë qenë të involvuar në nxitjen e saj. Oficerët tani janë në SHBA, të deklaruar si të strehuar politik.

Ose merreni, të themi, Emmanuel Constant, togjet e së cilit kanë vrarë 4,000 ose 5,000 Haitianë [gjatë fillimit të 90-ve, në kohën kur ai ishte në listën e pagave të CIA-s]. Sot, ai është duke jetuar lumturisht në Queens sepse SHBA-të kanë refuzuar madje edhe t’i përgjigjen kërkesës së Aristide-s për ekstradimin e tij.

Kështu që, kush po i strehon terroristët? Nëse pjesa më e rëndësishme revolucionare e Doktrinës Bush është që shtetet që strehojnë terroristët janë shtete terroriste, çfarë mund të konkudojmë nga kjo? Ne mund të konkludojmë saktësisht atë që Kissinger e tha mjaft mirë: Këto doktrina janë unilaterale. Nuk janë të menduara si doktrina të së drejtës ndërkombëtare ose doktrina të çështjeve ndërkombëtare. Janë doktrina që i japin SHBA-ve të drejtën për të përdorur forcën dhe dhunën dhe për të strehuar terroristët, por jo edhe dikujt tjetër.

A mendoni se nderimi ndaj Bushit po dëshmon shenjat e shuarjes?

Chomsky: Jo. Shuarja nuk pyet për atë se çfarë po mundohet ai të bëjë, vetëm se atë po e bën keq. Nëse dëshironi të gjeni armë të shkatërrimit në masë, ju mund t’i gjeni ato kudo. Merreni si shembull Izraelin. Tani është një shqetësim i madh për prodhimin e armëve nukleare aty, sikur edhe që duhet të jetë. Izraeli ka disa qindra armë nukleare, e po ashtu edhe armë kimike dhe biologjike. Kjo rezervë nuk është vetëm një kërcënim, por edhe inkurajim për të tjerët që të proliferojnë për reaksion dhe vetëmbrojtje. A po thotë dikush diçka për këtë?

Pse elita vendimmarrëse – të cilët kanë fëmijë dhe nipa - vazhdojnë të ndjekin këtë politikë që është potencialisht shkatërrues?

Chomsky: Rreth viteve 1950, SHBA-ja kishte pozicionin e ruajtjes, që është i pakrahasueshëm në historinë njerëzore. Ajo kontrollonte hemisferën, kontrollonte dy oqeanët, po ashtu kontrollonte anët e kundërta të dy oqeaneve.

Nuk kishte kërcënim brenda distancës së britmave, përveç njërës. Kërcënimi potencial ishte shigjetë ndërkontinentale balistike me kokë-rakete termobërthamore. Ato nuk ishin ende në dispozicion, por ishin në fillim të zhvillimit. Ato do të ishin kërcënim për qendrën e SHBA-ve. Në fakt, ajo mund ta shkatërronte atë. Nëse ju kujdeseni për fëmijët dhe nipat tuaj, ju do të bënit diçka që ta ndalonit zhvillimin e kërcënimit.

A mund të bëhej kjo? Nuk ishte provuar, kështu që nuk e dimë. Por së paku, mund të ishte e mundshme që të eksplorohen traktatet të cilat mund të bllokonin zhvillimet e këtyre armëve. Rusët ishin shumë larg, dhe logjikisht të frikësuar dhe të kërcënuar, që ata të mund të pajtoheshin që të mos bëjnë zhvillimin e këtyre armëve. Ata po ashtu kuptuan që SHBA-të po përpiqen t’i dërgojnë në shkatërrim ekonomik. Është e mundshme, në fakt, që ata e kanë pranuar atë.

Cili është rekordi historik? Është një dominim standard historik për këtë, që nga këshilltarët e sigurimit nacional të McGeorge Bundy-it, Kennedy-it dhe Johnson-it. Dhe ai shkruan pak a shumë gjatë kalimit, që ka qenë i paaftë që të gjejë ndonjë referim apo edhe mundësinë mbi ndjekjen e kësaj variante. Nuk është që është supozuar dhe refuzuar; ai thotë që nuk është përmendur.

Sekretari i shtetit Dean Acheson, negociatori i kontrollit të armëve Paul Nitze, dhe të tjerët nuk ishin budallenj. Por nuk u ra ndër mend atyre, sepse nuk iu bie ndër mend juve që ju mund të përpiqeni që të shpëtoni botën në të cilën fëmijët dhe nipat tuaj mund të mbijetojnë kur keni qëllime më të larta, sikur rritja e pushtetit afatshkurtër dhe privilegjeve.

Po pse shumë njerëz në SH.B.A vetëm përshkojnë me politikën e U.S.?

Chomsky: Çka është e habitshme është që kjo paraqitje është pranuar pa forcë. Nëse jeni duke jetuar në një diktaturë ose nën mbretër dhe princër ose në një vend të udhëhequr nga bishopët vrasës, është më mirë që të merrni atë paraqitje ose jeni në telashe të mëdha. Digjeni në ndonjë shtyllë të drunjve ose hidheni në humnerë ose diçka të ngjashme.

Në perëndim, nuk do të ndodheni në telashe nëse e thoni të vërtetën, por prapëseprapë nuk mund ta thoni atë. Jo vetëm se nuk mund ta thoni të vërtetën, ju nuk mund as ta mendoni atë. Ajo është e mbjellur aq thellë, e rrënjosur aq thellë, që pa ndonjë zor të plotë bëhet publike në të njëjtën mënyrë si në shtetet totalitare.

Orwell ka disa fjalë rreth kësaj në hyrjen e pabotuar tek Ferma e Kafshëve. Ai thotë drejtë, shikoni, në Angli çka do që bëhet publike në vend të lirë nuk është edhe aq e ndryshme nga monstrumet totalitare që përshkruaj në këtë libër. Është pak a shumë e njëjta. Si në një vend të lirë? Ai ka dy fjali, të cilat janë bukur korrekte. Një, thotë ai, shtypi është pronë e një të pasuri i cili ka të gjitha arsyet që të dëshirojë që idetë e caktuara të mos shprehen. Dhe së dyti – dhe mendoj se është më e rëndësishmja – edukimi i mirë rrënjos në ju të kuptuarit intuitiv që janë disa gjëra të cilat nuk duhet thënë.

Nuk mendoj se ai shkon shumë larg. Unë do të thoja që janë disa gjëra të cilat nuk duhet menduar. Edukimi i mirë rrënjos në ju të kuptuarit intuitiv – bëhet e pandërgjegjshme dhe refleksive – që ju të mos mendoni për gjëra të caktuara, gjëra të cilat kërcënojnë interesat e fuqisë.

Jo të gjithë e pranojnë këtë. Por shumica nga ne, nëse jemi të ndershëm me veten, mund të shikojmë prapa në historinë tonë personale. Për ata nga ne të cilët hymë në kolegje të mira, a u ngritëm ndonjëherë tek mësuesi i historisë në shkollë, i cili na tregoi disa gënjeshtra të marra mbi historinë e Amerikës që t’i themi: kjo është një gënjeshtër e marrë. Jeni idiot? Jo. Ne kemi thënë: “Mirë, do të hesht, do ta shkruaj këtë në provim dhe do të mendoj, po, ai është idiot”. Dhe është e lehtë që të thoni dhe të besoni gjëra të cilat e përmirësojnë imixhin dhe karrierën tuaj dhe të cilat në njëfarë mënyre u sjellin beneficione juve.

Është shumë e vështirë që të shikohet në pasqyrë. Të gjithë e dimë këtë. Është shumë më e lehtë që të kemi iluzione për veten. Dhe në veçanti, kur mendon, paj, do të besoj çfarë të dua, por do të them çfarë të fuqishmit kërkojnë, e bëni atë në fund, dhe besoni në atë që thoni.

Ndonjëri i cili lexon këtë intervistë mund të thotë: Chomsky ka gjithë këtë zotërim të fakteve dhe historisë. Por, çfarë bëj unë si individ?” Si do ti përgjigjeni kësaj?

Chomsky: Gjëja e parë që duhet të bëni është që të verifikoni atë që unë prezantoj. Vetëm pse unë e them nuk do të thotë se është ashtu. Kështu që kontrollojeni, shikoni se çka duket korrekte, çka duket e gabuar, shikoni edhe materialet tjera të cilat nuk u diskutuan, gjejeni se çka në të vërtetë është e vërteta. Për këtë e keni trurin.

Nëse mendoni që goditja e përgjithshme e kësaj është korrekte, atëherë nuk do të ketë problem që të ndërmerret diçka për këtë. Nuk do të futemi në burgje dhe të ballafaqohemi me tortura. Nuk do të na vrasin. Ne kemi privilegj të jashtëzakonshëm. Kemi liri të pamasë. Kjo do të thotë mundësi të pafundme.

Më duhet të them që çdo natë marr shumë letra dhe pas çdo bisede marr shumë pyetje nga njerëzit të cilët thonë: “dua t’i ndryshoj gjërat. Çka mund të bëj?”. Unë kurrë nuk dëgjoj këso pyetjesh nga fshatarët e Kolumbisë jugore ose nga kurdët në Turqinë juglindore të cilët janë në një represion mizor ose nga dikush që vuan. Ata nuk pyesin për atë se çfarë mund të bëjnë; ata të tregojnë për atë se çfarë po bëjnë.

Disi fakti i privilegjit dhe lirisë së jashtëzakonshme mbart me vete sensin e impotencës, e cila është një fenomen i çuditshëm, por edhe i habitshëm. Fakti është që, ne mund të bëjmë gjithçka. Nuk ka ndonjë vështirësi, kudo që je, në gjetjen e grupeve të cilat punojnë shumë rreth gjërave të cilat juve u interesojnë.

Por, kjo nuk është përgjigjja të cilën njerëzit e dëshirojnë. Përgjigjja të cilën ata e dëshirojnë, mendoj unë, në mendjet e tyre është që, çka mund të bëj shpejtë dhe lehtë që të sjell fundin e këtyre problemeve? Më kujtojnë studentët e Kolumbisë me të cilët diskutonim në vitin 1968, të cilët vërtetë mendonin kështu, “Shikoni, ne po qëndrojmë në zyrën e presidentit për disa javë. Pas kësaj, do të bëhet paqe dhe dashuri”. Ose njerëzit të cilët thonë, “shkova në demonstratë dhe është e njëjta gjë si më parë. Pesëmbëdhjetë milion njerëz marshuan në rrugë më 15 shkurt, dhe lufta filloi. Është e pashpresë”.

Kështu nuk funksionojnë gjërat. Nëse dëshironi të bëni ndryshime në botë, do të duhet që të jeni atje ditë pas dite duke u mërzitur, për punë të hapur që të gjesh disa njerëz të interesuar që të krijojnë një organizatë dhe të kujdeseni për hapin e ardhshëm dhe të vuani frustrimet dhe në fund që të jeni diku. Kështu ndryshohet bota.


Intervistuar nga David Barsamian, The Progressive

A eshte e mundur qe ne kete rubrike te paraqitet nje material si prodhimtari intelektuale e vete nje autori anetare te forumit dhe jo dicka e gatshme e bere nga te tjeret??? Mos jemi gje valle per te bere rolin e zedhenesit te te tjereve apo per te shpalosur idete tona,per cfare jemi ketu....Kaq pak besim keni ne aftesite tuaja krijuese dhe intelektuale qe kur paraqitet nje teme e re ajo te merret e gatshme dhe jo si produkt vetjak i vete personit???Kaq e veshtire eshte????!!!!!.

yasmin shkruajti:A eshte e mundur qe ne kete rubrike te paraqitet nje material si prodhimtari intelektuale e vete nje autori anetare te forumit dhe jo dicka e gatshme e bere nga te tjeret??? Mos jemi gje valle per te bere rolin e zedhenesit te te tjereve apo per te shpalosur idete tona,per cfare jemi ketu....Kaq pak besim keni ne aftesite tuaja krijuese dhe intelektuale qe kur paraqitet nje teme e re ajo te merret e gatshme dhe jo si produkt vetjak i vete personit???Kaq e veshtire eshte????!!!!!.

Pse te qaje koken une t'i mbush mendjen per diçka dikujt qe ndoshta nuk e ka idene e nje teme apo syzheje, une personalisht preferoj qe te mos hy ne debat me njerez sepse pas nje kohe fillon ofendimi dhe fyerja nga dallimi i pikepamjeve.
Keshtu lexo ate qe te pelqen dhe mos kerko mendimin e tjereve, sepse shumica e temave ketu jane shume te renda dhe te pakapshme per shqiptaret.

Po mire o nexus mos e caj koken pra:)))
E rendesishme per mua, eshte qe une mos te fyej njeri....