Jezuitët

Shtatë gjërat që duhet të dini rreth urdhrit Jezuitëve



Papa Françesku është i parë Papë nga urdhri Jezuit. Por çfarë do të thotë kjo? Dhe çfarë është urdhri i Jezuit.
Revista amerikane Newsweek iu sjell një speciale me shtatë fakte që duhet të dini mbi këtë urdhër. Që nga themelimi i universiteteve nga jezuitët, dalja e tyre jashtë ligjit, pse më përpara nuk ka pasur asnjë Papë nga ky urdhër. Nga motoja AMDG deri tek thashethemet që urdhri i Jezuitëve ka themeluar socializmin.

1. Çfarë janë Jezuitët?

Nëse keni një kujtesë të mjegullt të Jezuitëve nga ditët që shkonit në shkollë, ju rikujtojmë se Shoqëria e Jezusit është shumë më tepër se një administrator i universiteteve më prestigjioze amerikane. Gjithashtu të njohur si “Marinsat e Zotit” ose “Kompania”, Urdhri i priftërinjve dhe vëllezërve u themelua nga Shën Ignatius Loyola në vitin 1534 së bashku me gjashtë studentë të tjerë në Universitetin e Parisit.

Shën Ignatius kishte një përgatitje ushtarake, dhe aderuesit e hershëm i referoheshin si “Kompania e Jezusit”, prandaj të dy pseudonimet jetojnë ende në ditët e sotme. Ndoshta të lumtur që jezuitët nuk po formonin kishën e tyre, sikundër bëri Martin Luteri disa dekada më parë, Papa Pali III u dha atyre në vitin 1537 aprovimin për t’u bërë priftërinj. Tre vjet më vonë, Papa u dha Jezuitëve të drejtën të ndërtonin urdhrin e tyre të priftërinjve.

Si kreu i Urdhrit të ri, Ignatius dërgoi priftërinjtë e tij të gjithë Evropën katolike të ndërtonin shkolla, kolegje dhe seminare. Në çastin e vdekjes se Ignatius në vitin 1556, Jezuitët kishin themeluar tashmë 74 kolegje në tre kontinente. Duke qenë puna misionare si vlerë thelbësore, jezuitët janë njohur për përhapjen e katolicizmit të gjithë botën. St Francis Xavier, në veçanti është fokusuar me zgjerimin e Kishës në Azi.

2. Çfarë përmban zemra e një jezuiti?

Nën Shën Ignatius, Shoqëria e Jezusit besonte se reforma në kishën katolike filoln me reformën e individit. Anëtarët themelues të Shoqërisë së Jezusit bënë betimin e dëlirësisë, varfërisë dhe bindjes. Jezuitët aktual bëjnë të tre zotimet edhe sot, së bashku me zotimin e bindjes ndaj Papës.

3. Çfarë ka kjo të bëjë me studimet në Georgetown?

Me fokusin të saj në arsim, Urdhëri jezuit ka qenë i lidhur me disa nga universitetet më të mira në botë. Në Shtetet e Bashkuara, Georgetown ishte i pari universitet jezuit, i themeluar në vitin 1789.

Sot, ka 28 kolegje dhe universitete jezuitë vetëm në Shtetet e Bashkuara (duke përfshirë Georgetown, Fordham University, Loyola University dhe Boston College), dhe ka përafërsisht 189 institucione jezuitë të arsimit të lartë në të gjithë botën. Që nga themelimi i urdhrit, Jezuitët janë të njohur për të menduarit e lirë, e cila ka ndihmuar ti bëjë universitetet e saj kaq të mirë-konsideruar. Papa Françesku ndoqi Universidad del Salvador, një institucion jezuit në Buenos Aires.

4. Nëse Jezuitët janë katolikë inteligjentë më zotimin e dëlirësisë, pse nuk ka patur përpara një Papë Jezuite?

Ndonëse jezuitët tani janë të mirë-konsideruar, urdhëri nuk ka patur gjithmonë marrëdhënie të mira me Kishën Katolike. Shikoni vetëm emrin e urdhërit, “Jezuit” ishte fillimisht një term ironik për ata që përdornin shumë shpesh emrin e Jezusit. Jezuitët arritën ta përmirësojnë këtë emër dhe tashmë termi i përqafuar nga urdhri i Jezusit ka kryesisht kuptimin pozitiv.

Por në vitin 1767, nisur nga akuzat se Jezuitët kishin shumë ndikim dhe ishin elitistë, Papa Klementi i XIV firmosi urdhrin për zhdukjen e Shoqërisë së Jezusit, i cili u zbatua në disa vende katolike të tilla si Franca, si edhe në vendet që ishin pjesë perandorisë spanjolle dhe portugeze. Por urdhëri nuk u përndoq në vendet e tjera jo-katolike, duke bërë në këtë mënyrë që urdhëri i Jezuitëve të vazhdonte në Rusi dhe në territoret e saj.

Në 1814, Papa Pius VII rimëkëmbi urdhrin e Jezuitëve, por kjo praktikë nuk u ndoq menjëherë në të gjitha shtetet. Në fakt, Zvicra ndaloi Jezuitët me anë të Kushtetutës, nen i cili nuk u hoq deri në një referendum në vitin 1973.

5. Jezuitët janë mendimtarë të lirë? Çfarë do të thotë kjo? Gjithashtu cili është zotimi i varfërisë? A do të thotë kjo që Jezuitët të jenë socialistë?

Jezuitët inkurajojnë tolerancën ndaj feve të tjera, mësojnë teologjinë e feve të tjera në institucionet e tyre, dhe gjithashtu besojnë në arsimin e lirë për të gjithë. Ky theks në të menduarit e lirë – dhe veçanërisht opozita e pjesëtarëve të urdhrit ndaj të pasurve – i ka quajtur ata si themeluesit e socializmit.

Papa Gjon Pali II, për shembull, denoncoi disa Jezuitë në Amerikën Latine për promovim të teologjisë çlirimtare, e cila është e fokusuar në çlirimin e popullit të shtypur, veçanërisht të të varfërve nga shtypësit e tyre të pasur. Por ndoshta lidhja më e drejtpërdrejtë me socializmin vjen nga Fidel Castro – ish-diktatori kuban i cili studioi me Jezuitët për 12 vjet, megjithëse Kastro më vonë detyroi mësuesit e tij të largoheshin nga Kuba në vitin 1961.

6. Çfarë është AMDG?

Motoja e Jezuitëve në latinisht është “AD MAIOREM DEI GLORIAM”, ose AMDG, që do të thotë “për lavdinë më të madhe të Perëndisë”, për të thënë që çdo gjë i ofrohet Perëndisë. Disa institucione jezuitë kanë edhe notat e vlerësimit të studentëve me AMDG,e dhe Papa Gjon Pali II, edhe pse nuk ishte një jezuit, e përfshinte shpesh AMDG në nënshkrimin e tij.

7. Çfarë ka të bëjë e gjithë kjo me Robert De Niro?

Përpara se Robert De Niro të bëhej i njohur për lidhjet e tij me mafian, ai luajti në filmin britanik “Misioni”, i cili u kandidua për çmimin “Oscar” në vitin 1986. Skenat e filmit “Misioni”, ishin të vendosura në vitin 1790, dhe tregon historinë e një misioni jezuit spanjoll në Amerikën e Jugut.

Robert De Niro nuk luajti priftin, ai luajti rolin e një shoferi dhe robi mercenar, i cili rrëmben vendasit dhe i shet ata në afërsi të plantacioneve – edhe pse ai më vonë udhëton me Jezuitët si një i penduar.

Një tjetër shembull i një jezuiti në kulturën popullore? Babai James Martin, i shfaqur në filmin “The Colbert Report”, dhe është quajtur “kapelani i Kombit Colbert”, dhe më së fundi u shfaq në 13 shkurt për të diskutuar dorëheqjen e Papa Benedikti i XVI-së.

Rastësi?

Shtatë gjërat që duhet të dini rreth urdhrit Jezuitëve

Papa Françesku është i parë Papë nga urdhri Jezuit. Por çfarë do të thotë kjo? Dhe çfarë është urdhri i Jezuit. Revista amerikane Newsweek iu sjell një speciale me shtatë fakte që duhet të dini mbi këtë urdhër. Që nga themelimi i universiteteve nga jezuitët, dalja e tyre jashtë ligjit, pse më përpara nuk ka pasur asnjë Papë nga ky urdhër. Nga motoja AMDG deri tek thashethemet që urdhri i Jezuitëve ka themeluar socializmin.

1. Çfarë janë Jezuitët?

Nëse keni një kujtesë të mjegullt të Jezuitëve nga ditët që shkonit në shkollë, ju rikujtojmë se Shoqëria e Jezusit është shumë më tepër se një administrator i universiteteve më prestigjioze amerikane. Gjithashtu të njohur si “Marinsat e Zotit” ose “Kompania”, Urdhri i priftërinjve dhe vëllezërve u themelua nga Shën Ignatius Loyola në vitin 1534 së bashku me gjashtë studentë të tjerë në Universitetin e Parisit. Shën Ignatius kishte një përgatitje ushtarake, dhe aderuesit e hershëm i referoheshin si “Kompania e Jezusit”, prandaj të dy pseudonimet jetojnë ende në ditët e sotme. Ndoshta të lumtur që jezuitët nuk po formonin kishën e tyre, sikundër bëri Martin Luteri disa dekada më parë, Papa Pali III u dha atyre në vitin 1537 aprovimin për t’u bërë priftërinj. Tre vjet më vonë, Papa u dha Jezuitëve të drejtën të ndërtonin urdhrin e tyre të priftërinjve. Si kreu i Urdhrit të ri, Ignatius dërgoi priftërinjtë e tij të gjithë Evropën katolike të ndërtonin shkolla, kolegje dhe seminare. Në çastin e vdekjes se Ignatius në vitin 1556, Jezuitët kishin themeluar tashmë 74 kolegje në tre kontinente. Duke qenë puna misionare si vlerë thelbësore, jezuitët janë njohur për përhapjen e katolicizmit të gjithë botën. St Francis Xavier, në veçanti është fokusuar me zgjerimin e Kishës në Azi.

2. Çfarë përmban zemra e një jezuiti?

Nën Shën Ignatius, Shoqëria e Jezusit besonte se reforma në kishën katolike filoln me reformën e individit. Anëtarët themelues të Shoqërisë së Jezusit bënë betimin e dëlirësisë, varfërisë dhe bindjes. Jezuitët aktual bëjnë të tre zotimet edhe sot, së bashku me zotimin e bindjes ndaj Papës.

3. Çfarë ka kjo të bëjë me studimet në Georgetown?

Me fokusin të saj në arsim, Urdhëri jezuit ka qenë i lidhur me disa nga universitetet më të mira në botë. Në Shtetet e Bashkuara, Georgetown ishte i pari universitet jezuit, i themeluar në vitin 1789. Sot, ka 28 kolegje dhe universitete jezuitë vetëm në Shtetet e Bashkuara (duke përfshirë Georgetown, Fordham University, Loyola University dhe Boston College), dhe ka përafërsisht 189 institucione jezuitë të arsimit të lartë në të gjithë botën. Që nga themelimi i urdhrit, Jezuitët janë të njohur për të menduarit e lirë, e cila ka ndihmuar ti bëjë universitetet e saj kaq të mirë-konsideruar. Papa Françesku  ndoqi Universidad del Salvador, një institucion jezuit në Buenos Aires.

4. Nëse Jezuitët janë katolikë inteligjentë më zotimin e dëlirësisë, pse nuk ka patur përpara një Papë Jezuite?

Ndonëse jezuitët tani janë të mirë-konsideruar, urdhëri nuk ka patur gjithmonë marrëdhënie të mira me Kishën Katolike. Shikoni vetëm emrin e urdhërit, “Jezuit” ishte fillimisht një term ironik për ata që përdornin shumë shpesh emrin e Jezusit. Jezuitët arritën ta përmirësojnë këtë emër dhe tashmë termi i përqafuar nga urdhri i Jezusit ka kryesisht kuptimin pozitiv. Por në vitin 1767, nisur nga akuzat se Jezuitët kishin shumë ndikim dhe ishin elitistë, Papa Klementi i XIV firmosi urdhrin për zhdukjen e Shoqërisë së Jezusit, i cili u zbatua në disa vende katolike të tilla si Franca, si edhe në vendet që ishin pjesë perandorisë spanjolle dhe portugeze. Por urdhëri nuk u përndoq në vendet e tjera jo-katolike, duke bërë në këtë mënyrë që urdhëri i Jezuitëve të vazhdonte në Rusi dhe në territoret e saj. Në 1814, Papa Pius VII rimëkëmbi urdhrin e Jezuitëve, por kjo praktikë nuk u ndoq menjëherë në të gjitha shtetet. Në fakt, Zvicra ndaloi Jezuitët me anë të Kushtetutës, nen i cili nuk u hoq deri në një referendum në vitin 1973.

5. Jezuitët janë mendimtarë të lirë? Çfarë do të thotë kjo? Gjithashtu cili është zotimi i varfërisë? A do të thotë kjo që Jezuitët të jenë socialistë?

Jezuitët inkurajojnë tolerancën ndaj feve të tjera, mësojnë teologjinë e feve të tjera në institucionet e tyre, dhe gjithashtu besojnë në arsimin e lirë për të gjithë. Ky theks në të menduarit e lirë – dhe veçanërisht opozita e pjesëtarëve të urdhrit ndaj të pasurve – i ka quajtur ata si themeluesit e socializmit. Papa Gjon Pali II, për shembull, denoncoi disa Jezuitë në Amerikën Latine për promovim të teologjisë çlirimtare, e cila është e fokusuar në çlirimin e popullit të shtypur, veçanërisht të të varfërve nga shtypësit e tyre të pasur. Por ndoshta lidhja më e drejtpërdrejtë me socializmin vjen nga Fidel Castro – ish-diktatori kuban i cili studioi me Jezuitët për 12 vjet, megjithëse Kastro më vonë detyroi mësuesit e tij të largoheshin nga Kuba në vitin 1961.

6. Çfarë është AMDG?

Motoja e Jezuitëve në latinisht është “AD MAIOREM DEI GLORIAM”, ose AMDG, që do të thotë “për lavdinë më të madhe të Perëndisë”, për të thënë që çdo gjë i ofrohet Perëndisë. Disa institucione jezuitë kanë edhe notat e vlerësimit të studentëve me AMDG,e dhe Papa Gjon Pali II, edhe pse nuk ishte një jezuit, e përfshinte shpesh AMDG në nënshkrimin e tij.

7. Çfarë ka të bëjë e gjithë kjo me Robert De Niro?

Përpara se Robert De Niro të bëhej i njohur për lidhjet e tij me mafian, ai luajti në filmin britanik “Misioni”, i cili u kandidua për çmimin “Oscar” në vitin 1986. Skenat e filmit “Misioni”, ishin të vendosura në vitin 1790, dhe tregon historinë e një misioni jezuit spanjoll në Amerikën e Jugut. Robert De Niro nuk luajti priftin, ai luajti rolin e një shoferi dhe robi mercenar, i cili rrëmben vendasit dhe i shet ata në afërsi të plantacioneve – edhe pse ai më vonë udhëton me Jezuitët si një i penduar. Një tjetër shembull i një jezuiti në kulturën popullore? Babai James Martin, i shfaqur në filmin “The Colbert Report”, dhe është quajtur “kapelani i Kombit Colbert”, dhe më së fundi u shfaq në 13 shkurt për të diskutuar dorëheqjen e Papa Benedikti i XVI-së. Rastësi?