Sekretet e bankave
5 posters
Faqja 1 e 1
Sekretet e bankave
Sekretet e bankave
Prej shumë e shumë vitesh ekziston një institucion që quhet bankë, e cila me anë të trilleve ekonomike dhe me premtimet për pasurim, të bën të mendosh se paratë e tua janë më të sigurta në duart e tyre
Sekreti I: Për shumë banka klientët më të vlefshëm nuk janë shtresa e pasur, por ata "Joe Lunchbox".
Preuninger thotë se në vitin 1999, Gramm-Leach-Bliley lejuan bankat dhe firmat e sigurimeve të thyenin pengesat që kishte në vend që nga viti 1930. Ligji i ri ishte "në qoftë se ti tërhiqje të gjitha depozitat prej 10.000 $ dhe më shumë, shumica u shënohej institucioneve si Charles Schwab, Fidelity ose Merrill Lynch.
Ata morën klientët më të mirë. Bankat po bëheshin pak a shumë si një lavanderi, ku ti depozitoje paratë për një kohë të shkurtër, sepse ti akoma duhej të paguaje me çek ose me para në dorë.
Në të njëjtën kohë kreditë përfitonin fitime të vogla me që raportet e interesave qëndruan pak a shumë të ulëta, duke detyruar bankat të kërkonin garantues dhe të ardhura pa përfitime. Preuninger thotë se, "Qëllimi ishte që bankat të mund të identifikonin jo vetëm pagesat që do të mund të harxhonin, por edhe të realizonin një punë më të mirë për mbledhjen e taksave".
Klientët me të ardhura mesatare patën potencialin më të lartë për mbledhjen e taksave. Preuninger tha se, "Është një segment klietësh që duhet të quhet 'Joe Lunchbox'". Ata janë duke menaxhuar para nga çeqet e rrogave në çeqet e rrogave.
Bëhet fjalë për një kategori njerëzish që kërkojnë kredi me çdo kusht edhe pse kanë të ardhura të ulëta, që preferojnë më mirë të paguajnë një overdraft duke qarkulluar paratë e rrogës se sa t'ia dorëzojnë shtëpinë apo pronat e tyre bankës.
Sipas një studimi të bërë nga një firmë këshilltare e Bretton Woods Inc., vitin e kaluar overdraftet dhe shpenzimet e fondeve insufiçente arritën në afërsisht 35 bilion $ dhe mbuluan rreth 90% të të ardhurave të klientëve të bankës.
Ndërsa sipas një studimi të Koorporatës së Sigurimit të Depozitave Federale, treçereku i bankave i përfshin klientët automatikisht në programet "mbrojtja e overdrafteve" pa një leje zyrtare dhe më shumë se gjysma e bankave manipulojnë urdhërin në të cilin çeqet duken qartë se rrezikojnë shumë pagesa ovedraftesh.
Preuninger tha se, "Ata janë duke u munduar të arrijnë fitimet më të mëdha që munden, ja pse ata përshpejtojnë në një mënyrë të këndshme transparencën ligjore duke e tejkaluar ose minimizuar sa më shumë të munden.
Dikush që tërheq para pa pasur të tilla në llogarinë e tij, disa herë në vit duhet të zgjedhë një bankë me një program që ia lehtëson punën e zëvendësimit të parave.
Sekreti II: Bankat shpresojnë që klientët e overdrafteve të mos i kuptojnë alternativat.
Bankat mendojnë se mbrojtja e overdrafteve për shërbimet ndaj klientit është një lehtësim, i cili mundëson një alternativë për huadhënësit e rrogave. Ndërkohë që akoma disa nga këta klientë mund t'ia dalin mbanë më mirë me hiletë e kredive. Bretton Woods studioi se 80% e pagesave të overdrafteve janë përftuar nga 20 milion familjarë, të cilët kanë paguar mesatarisht 1.374 $ në pagesat e overdrafteve.
Këta klientë duhet të konsiderojnë heqjen e pengesave në llogaritë bankare në favor të një karte bankare paradhënieje, e cila kushton 70-80 $ në vit (10$ të paradhënies me një taksë prej 5$ në muaj).
Përdoruesit depozitojnë direkt çeqet e rrogave në karta (paratë janë të siguruara nga FDIC) dhe mund të kryejnë transaksione për shit-blerje dhe mund të paguajnë faturat direkt nëpërmjet internetit. Nuk ka taksa overdrafti; blerja anullohet në qoftë se karta është bosh. Kjo është një metodoë shumë e mirë që të shpëton nga interesat në dukje lehtësuese.
Sekreti III: Paketat e ideuara për ta bërë më të lehtë të ndërrosh bankë herë pas herë dhe të transferosh llogarinë tënde. Preuninger thotë se, "Kam bërë goxha punë në tërheqjen dhe mbajtjen e klientëve".
Pengesa më e madhe për llogaritë e reja janë letrat me vlerë afatshkurtër. Këtu ka më shumë tolerancë; një bankë mund të ketë shumë klientë afatgjatë - por kjo nuk do të thotë se ata janë të kënaqur nga shërbimi.
Shumica e bankave kanë dikë që asiston klientët në shërbimin e letrave me vlerë afatshkurtër. Por çdokush mund ta bëjë edhe vetë këtë gjë. Mafton vetëm të fusë të dhënat e faturave personale në faqen e faturëpagesave të bankës, në vend që të hysh në çdo website të faturave.
Në qoftë se marëdhëniet tuaja bankare shkojnë keq, llogaria është më transportuese. Nuk keni pse të futeni në një dyzinë me site pagesash të ndryshme dhe të ndërroni bankë sa herë që doni të bëni pagesa të ndryshme.
Sekreti IV: Problemi i marëdhënieve afatgjata
Preuninger thotë se, "Mëso çfarë të duhet në fushën e bankës dhe qëndro sa të mundesh sepse qëndrimi është i rëndësishëm. "Në qoftë se ti je klient i bankës prej 3-5 vjetësh, ata të trajtojnë shumë më ndryshe seç trajtojnë një klient që ka vetëm gjashtë muaj. Në qoftë se ju i depozitoni direkt rrogat tuaja dhe keni një marrëdhënie të sigurtë, ata mendojnë ndryshe se ç'mund të mendojnë për një klient që depoziton 100$. Qëndrimi dhe marrëdhënia janë të rëndësishme".
Kështu që në qoftë se ju do të hasnit në komisione të larta, ju mund t'i telefononi shërbimit të klientit dhe t'i luteni t'i anullojnë këto komisione. Kujtojini marrëdhënien tuaj afatgjatë me bankën dhe kërkoni një supervizor në qoftë se kërkesa juaj e parë dështon.
Shumica e klientëve nuk janë përfitues edhe pse kanë qenë me të njëjtën bankë për disa vjet për shkak të vlerës së lartë të akuizimit të klientit - kompensimi i shitjeve të drejtorëve të filialeve, infrastruktura IT, dokumentacioni dhe rregullimi i llogarive. Preuninger thotë se, "Kohë më parë ata ua hidhnin duke iu thënë se për të hapur llogarinë duhen minimalisht 100 $".
Sekreti V: Bankat duan që ju të kënaqeni me "avantazhet" që ka pagesa me kartë krediti, këste, çek dhe kesh - sepse do të bëjë që ju të humbni gjurmët e parave tuaja.
Preuninger thotë se, "njëra nga gjërat më të rrezikshme që ndodh me klientët është se ata nuk i tregojnë kujdes mënyrës së pagesës. Në qoftë se paguani në shtatë mënyra të ndryshme, ju sapo e keni komplikuar më shumë jetën tuaj. Konsumatorët nuk duhet t'i thonë bankave se, "ju jeni përgjegjës të më tregoni mua se çfarë të bëj me paratë e mia".
Por shumica e bankave vihen shumë në lëvizje në atë drejtim. Banka PNC për shembull hodhi në treg një llogari të quajtur Portofoli Virtual (Virtul Wallet), e cila paraqet informacionin e llogarisë në mënyrë kalendarike, e fokusur tek e sotmja deri në ditën e rrogës së ardhshme të mbajtësit të llogarisë.
Një "ditë e rrezikshme" shfaqet në kalendar me të kuqe në qoftë se llogaria është në rrezik të një overdrafti. Përdoruesi ose mund të shtyjë pagesat e faturave për një muaj ose mund të tërheqë menjëherë para nga pjesa e ruajtur e llogarisë pa asnjë taksë (llogaria e bën atë atutomatikisht në qoftë se klienti nuk e bën këtë gjë).
Pasqyrimet janë të vlefshme vetëm online dhe banka ka një komision 50 cent për çdo çek të shkruar më shumë se tre herë në një muaj.
Zgjidhja më e mirë? Ta thjeshtësojmë. "Hap një llogari bankare falas pa taksa dhe një kërkesë balancimi minimalisht të ulët, paguaj më të shumtën e faturave online dhe pastaj paguaj vetëm kesh. Do të mendoheni dy herë para se të blini diçka dhe do të eliminoni komisionet e bankave", përfundon Preuninger.
Përgatiti
Klarita Bajaraktari
Prej shumë e shumë vitesh ekziston një institucion që quhet bankë, e cila me anë të trilleve ekonomike dhe me premtimet për pasurim, të bën të mendosh se paratë e tua janë më të sigurta në duart e tyre
Sekreti I: Për shumë banka klientët më të vlefshëm nuk janë shtresa e pasur, por ata "Joe Lunchbox".
Preuninger thotë se në vitin 1999, Gramm-Leach-Bliley lejuan bankat dhe firmat e sigurimeve të thyenin pengesat që kishte në vend që nga viti 1930. Ligji i ri ishte "në qoftë se ti tërhiqje të gjitha depozitat prej 10.000 $ dhe më shumë, shumica u shënohej institucioneve si Charles Schwab, Fidelity ose Merrill Lynch.
Ata morën klientët më të mirë. Bankat po bëheshin pak a shumë si një lavanderi, ku ti depozitoje paratë për një kohë të shkurtër, sepse ti akoma duhej të paguaje me çek ose me para në dorë.
Në të njëjtën kohë kreditë përfitonin fitime të vogla me që raportet e interesave qëndruan pak a shumë të ulëta, duke detyruar bankat të kërkonin garantues dhe të ardhura pa përfitime. Preuninger thotë se, "Qëllimi ishte që bankat të mund të identifikonin jo vetëm pagesat që do të mund të harxhonin, por edhe të realizonin një punë më të mirë për mbledhjen e taksave".
Klientët me të ardhura mesatare patën potencialin më të lartë për mbledhjen e taksave. Preuninger tha se, "Është një segment klietësh që duhet të quhet 'Joe Lunchbox'". Ata janë duke menaxhuar para nga çeqet e rrogave në çeqet e rrogave.
Bëhet fjalë për një kategori njerëzish që kërkojnë kredi me çdo kusht edhe pse kanë të ardhura të ulëta, që preferojnë më mirë të paguajnë një overdraft duke qarkulluar paratë e rrogës se sa t'ia dorëzojnë shtëpinë apo pronat e tyre bankës.
Sipas një studimi të bërë nga një firmë këshilltare e Bretton Woods Inc., vitin e kaluar overdraftet dhe shpenzimet e fondeve insufiçente arritën në afërsisht 35 bilion $ dhe mbuluan rreth 90% të të ardhurave të klientëve të bankës.
Ndërsa sipas një studimi të Koorporatës së Sigurimit të Depozitave Federale, treçereku i bankave i përfshin klientët automatikisht në programet "mbrojtja e overdrafteve" pa një leje zyrtare dhe më shumë se gjysma e bankave manipulojnë urdhërin në të cilin çeqet duken qartë se rrezikojnë shumë pagesa ovedraftesh.
Preuninger tha se, "Ata janë duke u munduar të arrijnë fitimet më të mëdha që munden, ja pse ata përshpejtojnë në një mënyrë të këndshme transparencën ligjore duke e tejkaluar ose minimizuar sa më shumë të munden.
Dikush që tërheq para pa pasur të tilla në llogarinë e tij, disa herë në vit duhet të zgjedhë një bankë me një program që ia lehtëson punën e zëvendësimit të parave.
Sekreti II: Bankat shpresojnë që klientët e overdrafteve të mos i kuptojnë alternativat.
Bankat mendojnë se mbrojtja e overdrafteve për shërbimet ndaj klientit është një lehtësim, i cili mundëson një alternativë për huadhënësit e rrogave. Ndërkohë që akoma disa nga këta klientë mund t'ia dalin mbanë më mirë me hiletë e kredive. Bretton Woods studioi se 80% e pagesave të overdrafteve janë përftuar nga 20 milion familjarë, të cilët kanë paguar mesatarisht 1.374 $ në pagesat e overdrafteve.
Këta klientë duhet të konsiderojnë heqjen e pengesave në llogaritë bankare në favor të një karte bankare paradhënieje, e cila kushton 70-80 $ në vit (10$ të paradhënies me një taksë prej 5$ në muaj).
Përdoruesit depozitojnë direkt çeqet e rrogave në karta (paratë janë të siguruara nga FDIC) dhe mund të kryejnë transaksione për shit-blerje dhe mund të paguajnë faturat direkt nëpërmjet internetit. Nuk ka taksa overdrafti; blerja anullohet në qoftë se karta është bosh. Kjo është një metodoë shumë e mirë që të shpëton nga interesat në dukje lehtësuese.
Sekreti III: Paketat e ideuara për ta bërë më të lehtë të ndërrosh bankë herë pas herë dhe të transferosh llogarinë tënde. Preuninger thotë se, "Kam bërë goxha punë në tërheqjen dhe mbajtjen e klientëve".
Pengesa më e madhe për llogaritë e reja janë letrat me vlerë afatshkurtër. Këtu ka më shumë tolerancë; një bankë mund të ketë shumë klientë afatgjatë - por kjo nuk do të thotë se ata janë të kënaqur nga shërbimi.
Shumica e bankave kanë dikë që asiston klientët në shërbimin e letrave me vlerë afatshkurtër. Por çdokush mund ta bëjë edhe vetë këtë gjë. Mafton vetëm të fusë të dhënat e faturave personale në faqen e faturëpagesave të bankës, në vend që të hysh në çdo website të faturave.
Në qoftë se marëdhëniet tuaja bankare shkojnë keq, llogaria është më transportuese. Nuk keni pse të futeni në një dyzinë me site pagesash të ndryshme dhe të ndërroni bankë sa herë që doni të bëni pagesa të ndryshme.
Sekreti IV: Problemi i marëdhënieve afatgjata
Preuninger thotë se, "Mëso çfarë të duhet në fushën e bankës dhe qëndro sa të mundesh sepse qëndrimi është i rëndësishëm. "Në qoftë se ti je klient i bankës prej 3-5 vjetësh, ata të trajtojnë shumë më ndryshe seç trajtojnë një klient që ka vetëm gjashtë muaj. Në qoftë se ju i depozitoni direkt rrogat tuaja dhe keni një marrëdhënie të sigurtë, ata mendojnë ndryshe se ç'mund të mendojnë për një klient që depoziton 100$. Qëndrimi dhe marrëdhënia janë të rëndësishme".
Kështu që në qoftë se ju do të hasnit në komisione të larta, ju mund t'i telefononi shërbimit të klientit dhe t'i luteni t'i anullojnë këto komisione. Kujtojini marrëdhënien tuaj afatgjatë me bankën dhe kërkoni një supervizor në qoftë se kërkesa juaj e parë dështon.
Shumica e klientëve nuk janë përfitues edhe pse kanë qenë me të njëjtën bankë për disa vjet për shkak të vlerës së lartë të akuizimit të klientit - kompensimi i shitjeve të drejtorëve të filialeve, infrastruktura IT, dokumentacioni dhe rregullimi i llogarive. Preuninger thotë se, "Kohë më parë ata ua hidhnin duke iu thënë se për të hapur llogarinë duhen minimalisht 100 $".
Sekreti V: Bankat duan që ju të kënaqeni me "avantazhet" që ka pagesa me kartë krediti, këste, çek dhe kesh - sepse do të bëjë që ju të humbni gjurmët e parave tuaja.
Preuninger thotë se, "njëra nga gjërat më të rrezikshme që ndodh me klientët është se ata nuk i tregojnë kujdes mënyrës së pagesës. Në qoftë se paguani në shtatë mënyra të ndryshme, ju sapo e keni komplikuar më shumë jetën tuaj. Konsumatorët nuk duhet t'i thonë bankave se, "ju jeni përgjegjës të më tregoni mua se çfarë të bëj me paratë e mia".
Por shumica e bankave vihen shumë në lëvizje në atë drejtim. Banka PNC për shembull hodhi në treg një llogari të quajtur Portofoli Virtual (Virtul Wallet), e cila paraqet informacionin e llogarisë në mënyrë kalendarike, e fokusur tek e sotmja deri në ditën e rrogës së ardhshme të mbajtësit të llogarisë.
Një "ditë e rrezikshme" shfaqet në kalendar me të kuqe në qoftë se llogaria është në rrezik të një overdrafti. Përdoruesi ose mund të shtyjë pagesat e faturave për një muaj ose mund të tërheqë menjëherë para nga pjesa e ruajtur e llogarisë pa asnjë taksë (llogaria e bën atë atutomatikisht në qoftë se klienti nuk e bën këtë gjë).
Pasqyrimet janë të vlefshme vetëm online dhe banka ka një komision 50 cent për çdo çek të shkruar më shumë se tre herë në një muaj.
Zgjidhja më e mirë? Ta thjeshtësojmë. "Hap një llogari bankare falas pa taksa dhe një kërkesë balancimi minimalisht të ulët, paguaj më të shumtën e faturave online dhe pastaj paguaj vetëm kesh. Do të mendoheni dy herë para se të blini diçka dhe do të eliminoni komisionet e bankave", përfundon Preuninger.
Përgatiti
Klarita Bajaraktari
Jon- 1159
Re: Sekretet e bankave
DIKU KAM LEXUAR "PO TE MOS ISHIN PARAT DO ISHIM TE GJITHE TE PASUR" SA E VERTET MUND TE JET KJO SHPREHJE?
rebelisistemit- Nësë do të bësh armiq, nuk është e nevojshme që të shpallësh vetëm luftë, mjafton ta thuash të Vërtetën. (Martin Luter King)
80
Re: Sekretet e bankave
MAYER AMCHEL ROTHSCHILD
themelues i dinastise me te madhe te njohur ndonjehere.
Rothschild,familja e bankave,Ja cfare simbolizon logoja,kryetaret e botes dhe misteret ne te
Estilen- 713
Re: Sekretet e bankave
E gjithe loja me parane eshte bere kur paraja prej ari dhe argjendi u zevendesua me copa letre, dhe ajo qe eshte edhe me e madhe se e para eshte zevendesimi me para virtuale, qe mund t'i lexosh vetem ne ekranet e bankomateve... para elektronike...
PARAJA REALE NE FAKT ESHTE AJO QE KA VLERE TE BRENDSHME Ari dhe Argjendi perndryshe njerezimi do te vazhdoje te jetoje ne roberi.
PARAJA REALE NE FAKT ESHTE AJO QE KA VLERE TE BRENDSHME Ari dhe Argjendi perndryshe njerezimi do te vazhdoje te jetoje ne roberi.
Erikson- Nuk them se kam gjetur te verteten, por me te vertet se kjo qe kam nuk di....
30
Re: Sekretet e bankave
S'do isha dhe aq dakort, ashtu siq po thoni ju i bie se në kohën e merhumit Zog, shqiptarët jetonin të lirë fare dhe me pasuri t'mjaftueshme, të gjithë e dimë se napoloni i Zogut ishte para që ''sundonte globin''
Ufo- 135
Re: Sekretet e bankave
erikson shkruajti:E gjithe loja me parane eshte bere kur paraja prej ari dhe argjendi u zevendesua me copa letre, dhe ajo qe eshte edhe me e madhe se e para eshte zevendesimi me para virtuale, qe mund t'i lexosh vetem ne ekranet e bankomateve... para elektronike...
PARAJA REALE NE FAKT ESHTE AJO QE KA VLERE TE BRENDSHME Ari dhe Argjendi perndryshe njerezimi do te vazhdoje te jetoje ne roberi.
ARI DHE ARGJENDI DO TE KTHEHET PERSERI NE PERDORIM MASIV.PO KU ESHTE AI?! ESHTE VETEM NE DUART E NJE GRUSHTI BANKIERESH QE KONTROLLOJNE SISTEMIN MONETAR.
rebelisistemit- Nësë do të bësh armiq, nuk është e nevojshme që të shpallësh vetëm luftë, mjafton ta thuash të Vërtetën. (Martin Luter King)
80
Re: Sekretet e bankave
Ufo shkruajti:S'do isha dhe aq dakort, ashtu siq po thoni ju i bie se në kohën e merhumit Zog, shqiptarët jetonin të lirë fare dhe me pasuri t'mjaftueshme, të gjithë e dimë se napoloni i Zogut ishte para që ''sundonte globin''
Ne kohen e Zogut ekzistonte edhe paraja e letres paralelisht... dhe ai gjithashtu ka marre pjese ne loje duke mbledhur arin dhe duke nxjerre ne qarkullim letren...
Erikson- Nuk them se kam gjetur te verteten, por me te vertet se kjo qe kam nuk di....
30
Re: Sekretet e bankave
Kriza financiare, produkt i një komploti të madh botëror?
Nje teori e re konspirative, e leshuar nnga ekonomisti Max Keiser, mbeshtet se fonde te medha investimesh, perkrah agjencive te rating, qendrojne prapa problemeve ekonomike globale.
Ulje te rating, monedha te zhvleresuara, popullsi qe sa vjen dhe varferohet, qindra mijera pushime nga puna ne sektorin publik, por po kaq dhe ne ate privat, keshtu tregon, shkurtimisht, tabloja ne dy vitet e fundit e nje krize e cila duket se ka plasur serish muajt e fundit, fale problemeve te borxheve sovrane.
Megjithese, ne aparence, gjithe bota po vuan, pas ketij spektakli ekzistojne nje seri inteligjenca keqadashese te cilat nuk bejne gje tjeter vecse te mbushin llogarite fale fatkeqesise se te tjereve. Me konkretisht, kriza e borxheve sovrane nuk eshte vecse nje mekanizem i korporatave te medha financiare. Kete mbron analisti ekonomik Max Keiser i cili ka nje teori qe vendosi ne mendime shume nga analistet financiare.
Nje teori e re konspirative
Bankat amerikane, te denuara nga shume vet per shkak te menyres harbute me te cilen dhane kredi para krizes, konsiderohen nga shumica e analisteve si shkaku i krizes boterore.
Duke mos u shlyer nga klientet e vet, keto kredite perbenin bazen e bllokimit financiar ne te cilen arriten shume institucione. Nje pjese e madhe e krediteve te pashlyera te ofruara nga bankat amerikane nuk u mbajten ne bilancet e tyre, por u shiten drejt bankave ne mbare boten, te cilat moren keshtu nje pjese te problemit.
Per shembull, "bankat franceze jane te ngarkuara me instrumente finaciare derivate toksike, te cilat ju shiten nga bankat amerikane te investimeve", thote Keiser. Shteti amerikan, vete ka qene nje investitor i madh ne aktivet e bankave te Wall Street-it, per te shpetuar disa prej kreditoreve me te rendesishem.
Para nga fatkeqesia e tjetrit
Si mund te nxirren para nga fatkeqesia e tjetrit? Tregjet financiare vendosin ne dispozicion te investitoreve instrumenta te cilat u lejojne ketyre te fundit te fitojne nga bastet te cilat i vendosin mbi ecurine e sigurimeve te risqeve per disa kompani dhe madje per disa tregje. Si vijim, investitoret influencojne ecurine e ketyre treguesve per te prodhuar ato variacione te cmimeve te cilat mund tu gjenerojne fitime. Si mund te influencohen tregjet? Disa nga kauzat qe bejne qe treguesit te levizin jane raportet e agjencive te rating, te cilat jane te implikuara ne kete komplot boteror.
"Bankat amerikane te investimeve, se bashku me agjencite e rating, me fondet e hedging, sulmojne tani bankat franceze, per shembull. Ato e dine se ku kane groposur kufomat dhe perdorin armet qe u shiten per ti sulmuar. Gjithashtu, fondet e hedging, agjencite e rating, bankat e Wall Street-it punojne se bashku per te destabilizuar borxhin publik te ketyre shteteve", pohon Keiser.
Si funksionon mekanizmi
Analisti shpjegon dhe mekanizmin nepermjet te cilit ulja e rating-ut te nje shteti mund te behet, per disa, nje mjet per tu pasuaruar me shume se sa jane tashme. Qellimi ishte paqendrueshmeria. Ratingu i vendeve u ul, ndersa nga ulja krijohet paqendrueshmeria.
Sipas shtypit nderkombetar, kete jave volumi i instrumenteve financiare derivate po shperthen, eshte me i madhi i pare ndonjehere. "Kjo gje shume veta ne Wall Street dhe ne Londer i ben shume po shume te pasur. Ky eshte qellimi. Ne kete menyre persa kohe do te vazhdojne te ulin rating-un, do te vazhdojne te luajne ne burse paqendrueshmerine dhe do te vazhdojne te mjelin sistemin dhe te pasurohen", vazhdon Keiser.
Nje teori e re konspirative, e leshuar nnga ekonomisti Max Keiser, mbeshtet se fonde te medha investimesh, perkrah agjencive te rating, qendrojne prapa problemeve ekonomike globale.
Ulje te rating, monedha te zhvleresuara, popullsi qe sa vjen dhe varferohet, qindra mijera pushime nga puna ne sektorin publik, por po kaq dhe ne ate privat, keshtu tregon, shkurtimisht, tabloja ne dy vitet e fundit e nje krize e cila duket se ka plasur serish muajt e fundit, fale problemeve te borxheve sovrane.
Megjithese, ne aparence, gjithe bota po vuan, pas ketij spektakli ekzistojne nje seri inteligjenca keqadashese te cilat nuk bejne gje tjeter vecse te mbushin llogarite fale fatkeqesise se te tjereve. Me konkretisht, kriza e borxheve sovrane nuk eshte vecse nje mekanizem i korporatave te medha financiare. Kete mbron analisti ekonomik Max Keiser i cili ka nje teori qe vendosi ne mendime shume nga analistet financiare.
Nje teori e re konspirative
Bankat amerikane, te denuara nga shume vet per shkak te menyres harbute me te cilen dhane kredi para krizes, konsiderohen nga shumica e analisteve si shkaku i krizes boterore.
Duke mos u shlyer nga klientet e vet, keto kredite perbenin bazen e bllokimit financiar ne te cilen arriten shume institucione. Nje pjese e madhe e krediteve te pashlyera te ofruara nga bankat amerikane nuk u mbajten ne bilancet e tyre, por u shiten drejt bankave ne mbare boten, te cilat moren keshtu nje pjese te problemit.
Per shembull, "bankat franceze jane te ngarkuara me instrumente finaciare derivate toksike, te cilat ju shiten nga bankat amerikane te investimeve", thote Keiser. Shteti amerikan, vete ka qene nje investitor i madh ne aktivet e bankave te Wall Street-it, per te shpetuar disa prej kreditoreve me te rendesishem.
Para nga fatkeqesia e tjetrit
Si mund te nxirren para nga fatkeqesia e tjetrit? Tregjet financiare vendosin ne dispozicion te investitoreve instrumenta te cilat u lejojne ketyre te fundit te fitojne nga bastet te cilat i vendosin mbi ecurine e sigurimeve te risqeve per disa kompani dhe madje per disa tregje. Si vijim, investitoret influencojne ecurine e ketyre treguesve per te prodhuar ato variacione te cmimeve te cilat mund tu gjenerojne fitime. Si mund te influencohen tregjet? Disa nga kauzat qe bejne qe treguesit te levizin jane raportet e agjencive te rating, te cilat jane te implikuara ne kete komplot boteror.
"Bankat amerikane te investimeve, se bashku me agjencite e rating, me fondet e hedging, sulmojne tani bankat franceze, per shembull. Ato e dine se ku kane groposur kufomat dhe perdorin armet qe u shiten per ti sulmuar. Gjithashtu, fondet e hedging, agjencite e rating, bankat e Wall Street-it punojne se bashku per te destabilizuar borxhin publik te ketyre shteteve", pohon Keiser.
Si funksionon mekanizmi
Analisti shpjegon dhe mekanizmin nepermjet te cilit ulja e rating-ut te nje shteti mund te behet, per disa, nje mjet per tu pasuaruar me shume se sa jane tashme. Qellimi ishte paqendrueshmeria. Ratingu i vendeve u ul, ndersa nga ulja krijohet paqendrueshmeria.
Sipas shtypit nderkombetar, kete jave volumi i instrumenteve financiare derivate po shperthen, eshte me i madhi i pare ndonjehere. "Kjo gje shume veta ne Wall Street dhe ne Londer i ben shume po shume te pasur. Ky eshte qellimi. Ne kete menyre persa kohe do te vazhdojne te ulin rating-un, do te vazhdojne te luajne ne burse paqendrueshmerine dhe do te vazhdojne te mjelin sistemin dhe te pasurohen", vazhdon Keiser.
Ufo- 135
Re: Sekretet e bankave
Është shpëtuar Evropa me të vërtetë nga propozimet e kancelares Merkel dhe presidentit Sarkozy?
Kancelarja Merkel dhe presidenti Sarkozy kanë propozuar shumë masa për dalje nga kriza e borxheve, por tema e bonove evropiane është hequr nga tavolina e bisedimeve. Propozimet janë përshëndetur nga shumë ekspertë.
Michael Hüther, drejtor i Institutit Ekonomik Gjerman me seli në Këln thotë se tema e bonove evropiane është vetëm: "Një teatër veror, të cilin me dëshirë e shikojnë edhe tregjet, sepse kohë pas kohe gjenden ekonomistë dhe politikanë të cilët mbështesin ide të tilla."
Kancelarja dhe presidenti kanë refuzuar mundësinë e futjes së bonove. Gjermanët e kanë mbështetur këtë, sepse letrat e përbashkëta evropiane me vlerë do të ngrisnin nivelin e interesit. Bonot e tilla mund të paramendohen ndoshta në fund të procesit të integrimit, por jo në mes të procesit, shpjegoi presidenti Sarkozy. I këtij mendimi është edhe Holger Bahr, drejtor ekonomik në Bankën Delta.
"Kur një ditë të krijohen shtetet e bashkuara të Evropës, atëherë mund të shtypen edhe bono evropiane, si një formë financimesh. Por vendimet e tilla nuk duhet të merren shpejt e shpejt. Ndryshimi i marrëveshjeve të BE-së nuk mund të bëhet brenda dy-tre javësh."
Krijimi i qeverisë ekonomike
Më shumë kohë do të kalojë edhe deri në krijimin e qeverisë ekonomike, të propozuar nga Merkel dhe Sarkozy. "Vendosja e bazave për një komunikim dhe harmonizim më të mirë si dhe zhvillimin e një politike më të mirë ekonomike meritojnë respekt të thellë. Por ideja për krijimin e një qeverie ekonomike mbetet në mjegull dhe nuk është sa duhet konkrete", thotë Bahr.
Deri tani konkretisht dihet vetëm se ky çift politikanësh ka propozuar që Herman von Rompuy të jetë udhëheqësi i parë i qeverisë ekonomike të 17 vendeve të zonës së euros. Hulumtuesi ekonomik Michael Hüther thotë se ajo do të ketë një problem legjitimiteti.
Problemet e qeverisë ekonomike
"Ajo nuk legjitimohet prej parlamentit. Dhe ky është problemi që kanë institucionet evropiane të cilat nuk përgjigjen në asnjë formë para Parlamentit Evropian, siç është rasti në shoqëritë dhe shtetet demokratike", thotë ai.
Ekspertët kanë përshëndetur idenë e kancelares Merkel dhe presidentit Sarkozy për futjen në kushtetutë të obligimit për frenimin e borxheve deri në verën e vitit 2012.
"Në parim është ky një sinjal shumë konkret, sepse më nuk mund të ndjekim politikën e futjes në borxhe si në dy dekadat e kaluara. Këtë nuk e duan as tregjet. Me mbështetjen e politikës ky propozim do të jep sinjale shumë pozitive", pohon Holger Bahr, i cili dyshon se projekti mund të realizohet brenda një viti.
Ndërkohë që futja e tatimeve në transaksione është pritur negativisht nga bursa dhe ekonomistët. Mundësia e futjes së këtyre tatimeve dhe heqja dorë nga bonot ka bërë që në të gjitha tregjet botërore aksionet të shënojnë rënie.
Kancelarja Merkel dhe presidenti Sarkozy kanë propozuar shumë masa për dalje nga kriza e borxheve, por tema e bonove evropiane është hequr nga tavolina e bisedimeve. Propozimet janë përshëndetur nga shumë ekspertë.
Michael Hüther, drejtor i Institutit Ekonomik Gjerman me seli në Këln thotë se tema e bonove evropiane është vetëm: "Një teatër veror, të cilin me dëshirë e shikojnë edhe tregjet, sepse kohë pas kohe gjenden ekonomistë dhe politikanë të cilët mbështesin ide të tilla."
Kancelarja dhe presidenti kanë refuzuar mundësinë e futjes së bonove. Gjermanët e kanë mbështetur këtë, sepse letrat e përbashkëta evropiane me vlerë do të ngrisnin nivelin e interesit. Bonot e tilla mund të paramendohen ndoshta në fund të procesit të integrimit, por jo në mes të procesit, shpjegoi presidenti Sarkozy. I këtij mendimi është edhe Holger Bahr, drejtor ekonomik në Bankën Delta.
"Kur një ditë të krijohen shtetet e bashkuara të Evropës, atëherë mund të shtypen edhe bono evropiane, si një formë financimesh. Por vendimet e tilla nuk duhet të merren shpejt e shpejt. Ndryshimi i marrëveshjeve të BE-së nuk mund të bëhet brenda dy-tre javësh."
Krijimi i qeverisë ekonomike
Më shumë kohë do të kalojë edhe deri në krijimin e qeverisë ekonomike, të propozuar nga Merkel dhe Sarkozy. "Vendosja e bazave për një komunikim dhe harmonizim më të mirë si dhe zhvillimin e një politike më të mirë ekonomike meritojnë respekt të thellë. Por ideja për krijimin e një qeverie ekonomike mbetet në mjegull dhe nuk është sa duhet konkrete", thotë Bahr.
Deri tani konkretisht dihet vetëm se ky çift politikanësh ka propozuar që Herman von Rompuy të jetë udhëheqësi i parë i qeverisë ekonomike të 17 vendeve të zonës së euros. Hulumtuesi ekonomik Michael Hüther thotë se ajo do të ketë një problem legjitimiteti.
Problemet e qeverisë ekonomike
"Ajo nuk legjitimohet prej parlamentit. Dhe ky është problemi që kanë institucionet evropiane të cilat nuk përgjigjen në asnjë formë para Parlamentit Evropian, siç është rasti në shoqëritë dhe shtetet demokratike", thotë ai.
Ekspertët kanë përshëndetur idenë e kancelares Merkel dhe presidentit Sarkozy për futjen në kushtetutë të obligimit për frenimin e borxheve deri në verën e vitit 2012.
"Në parim është ky një sinjal shumë konkret, sepse më nuk mund të ndjekim politikën e futjes në borxhe si në dy dekadat e kaluara. Këtë nuk e duan as tregjet. Me mbështetjen e politikës ky propozim do të jep sinjale shumë pozitive", pohon Holger Bahr, i cili dyshon se projekti mund të realizohet brenda një viti.
Ndërkohë që futja e tatimeve në transaksione është pritur negativisht nga bursa dhe ekonomistët. Mundësia e futjes së këtyre tatimeve dhe heqja dorë nga bonot ka bërë që në të gjitha tregjet botërore aksionet të shënojnë rënie.
Ufo- 135
Re: Sekretet e bankave
Itali, më 2012 GDP-ja në pikën zero
Dekretimi nga presidenti Napolitano i programit të dytë të shtrëngimit të ekonomisë në Itali, u pasua nga reagimet kundërshtuese jo vetëm të sindikatave të punëtorëve por edhe nga përfaqësuesit e biznesit. Ndërkohë analistët e tregjeve e cilësuan planin si një shans të humbur pasi nuk parashikon format që do të garantojë zhvillimin e ekonomisë.
Analistët reduktuan në masë të madhe parashikimin për rritjen e prodhimit të brendshëm bruto duke shtuar se ka shumë gjasa që në vitin e ardhshëm rritje e ekonomisë në shtetin fqinj të jetë zero. Ata thonë se të dyja planet e kursimeve të shpenzimeve buxhetore kanë mungesa të theksuara të parashikimit për rritjen ekonomike dhe në veçanti në terma afatgjatë.
Ata thonë se për vitin e ardhshëm parashikimi nga rritje me 0.8 për qind e prodhimit të brendshëm bruto do të reduktohet në 0.3 deri në 0.4 për qind, madje nuk përjashtohet skenari për rritje me 0 për qind.
Plani i ri i shtrëngimit të ekonomisë parashikon gjithashtu hyrjen në fuqi të taksës së solidaritetit ku përfshihen në tre vitet e ardhshme të gjithë ata me të ardhura mbi 90 mijë euro në vit.
Dekretimi nga presidenti Napolitano i programit të dytë të shtrëngimit të ekonomisë në Itali, u pasua nga reagimet kundërshtuese jo vetëm të sindikatave të punëtorëve por edhe nga përfaqësuesit e biznesit. Ndërkohë analistët e tregjeve e cilësuan planin si një shans të humbur pasi nuk parashikon format që do të garantojë zhvillimin e ekonomisë.
Analistët reduktuan në masë të madhe parashikimin për rritjen e prodhimit të brendshëm bruto duke shtuar se ka shumë gjasa që në vitin e ardhshëm rritje e ekonomisë në shtetin fqinj të jetë zero. Ata thonë se të dyja planet e kursimeve të shpenzimeve buxhetore kanë mungesa të theksuara të parashikimit për rritjen ekonomike dhe në veçanti në terma afatgjatë.
Ata thonë se për vitin e ardhshëm parashikimi nga rritje me 0.8 për qind e prodhimit të brendshëm bruto do të reduktohet në 0.3 deri në 0.4 për qind, madje nuk përjashtohet skenari për rritje me 0 për qind.
Plani i ri i shtrëngimit të ekonomisë parashikon gjithashtu hyrjen në fuqi të taksës së solidaritetit ku përfshihen në tre vitet e ardhshme të gjithë ata me të ardhura mbi 90 mijë euro në vit.
Ufo- 135
Re: Sekretet e bankave
Katër “jo”-të e politikës ekonomike
Një artikull i prof Rexhep Meidanit botuar në të përditshmen Panorama, m'u duk me interes ta sillja në forumin tonë miq..Ekonomia duhet ndjekur me vemendje të madhe mendoj unë..Ajo është alfa dhe omega e nerzimit..
Dy orientime ekonomike jo të njëjta
Që në vitet e para të administratës “Klinton” u zhvillua një debat intensiv mbi rrugën më të mirë të rimëkëmbjes ekonomike. Nëpërmjet tij u arrit në përfundimin se reduktimi i deficitit buxhetor duhej të konsiderohej si një stimul i veçantë për ekonominë amerikane të kohës.
Ndryshe nga stafi politik i Presidentit, që ishte në favor të rritjes së shpenzimeve dhe për ulje e reduktim taksash, stafi ekonomik i tij mbështeste të kundërtën: reduktimin e deficitit buxhetor dhe borxhit publik.
Fitoi koncepti i stafit ekonomik, natyrisht edhe me mbështetjen e demokratëve të moderuar në Kongres. Kështu, strategjia ekonomike amerikane gjatë administratës “Klinton” kishte 3 kolona bazë: (1) rivendosjen e disiplinës fiskale, eliminimin e deficitit buxhetor, mbajtjen e normave të interesit të ulëta e nxitjen e investimeve në sektorin privat; (2) investimin e drejtpërdrejtë te njerëzit nëpërmjet edukimit, trajnimit, kualifikimit e kërkimit shkencor; (3) hapjen e mëtejshme ndaj tregjeve të huaja. Rezultati i saj ishte tërësor: deficiti buxhetor i mëparshëm u zëvendësua me “surplus”, u krijuan mbi 22 milionë vende të reja pune, duke e bërë kështu papunësinë, por dhe inflacionin bazë, më të ulëtin në dekadat e fundit. Amerika përjetoi, kështu, një ekspansion ekonomik ndër më të gjatët në histori.
Po ashtu, në administratën “Obama” është debatuar, që në fillim, mbi strategjinë ekonomike për daljen nga kriza. Edhe qëndrimi i stafeve politike e ekonomike nuk ka qenë i njëjtë, veçse i kundërt në shenjë me atë të administratës “Klinton”. Konkretisht, stafi politik i Presidentit ka qenë për reduktim të deficit, duke pasqyruar, në njëfarë mënyre, pakënaqësinë publike mbi rritjen e këtij deficiti dhe të borxhit publik. Ndërkohë, stafi ekonomik, i mbështetur dhe nga Obama, ka argumentuar të kundërtën.
Pra, qeveria duhet të vazhdojë investimet në sektorin publik, të stimulojë më tej ekonominë, të shfrytëzojë incentiva të ndryshëm për të shmangur një recension tjetër. Dhe për këtë kërkohen para të tjera, që e bën të domosdoshme rritjen e tavanit të lejuar të borxhit publik. Ai u arrit para pak ditësh, nëpërmjet një kompromisi jo të plotë dhe të vështirë midis republikanëve dhe demokratëve. Për më tepër, me kushtëzime serioze!…
Katër “jo”-të e tavanit të borxhit
Siç thekson ish-kryeministri britanik, Gordon Braun, në qendër të vendimit të marrë në Uashington për tavanin e borxhit u përcaktuan si të panegociueshme, pra dhe të pakapërcyeshme, katër shtylla të politikës ekonomike, apo katër “Jo” thelbësore. Pikërisht ato janë: “jo më taksa, jo më stimuj, jo më investime publike dhe jo më shkurtime apo rritje shpenzimesh” (G. Brown, Global crisis calls for G-20 growth pact, “The Washington Post”, august 10).
Veçse, me këto politika të detyruara, apo nën trysninë e këtyre kufizimeve të imponuara politikisht, ka shumë mundësi që, sipas tij, të bllokohet rritja e lidhur ngushtë me shpenzimet konsumatore e investimet publike; shtuar këtu dhe gjasat e dobëta të investimeve private në një treg të brendshëm me prirje për stanjacion. Bile, për Braunin, Amerika, në vitet që vijnë, mund të futet në një cikël me rritje të ulët ekonomike. Me sa duket, një proces ekonomik me pasoja të ngjashme mund të zhvillohet edhe në Europë.
Në periudhën e parë, menjëherë pas shpërthimit galopant të krizës globale, janë trajtuar edhe dy rrugët për kapërcimin e saj. Kështu, njëra kishte të bënte me çmontimin apo prishjen në origjinë të skemës ekonomike – financiare që provokoi krizën, kurse mundësia tjetër kishte të bënte thjesht me disiplinimin e tregjeve të sotme, me ruajtje e ngritje çmimesh, mallrash e shërbimesh, duke tejkaluar problemet e likuiditeteve apo shtetëzim-privatizimet, nëpërmjet rikapitalizimit shtetëror, ndërhyrjeve qeveritare dhe bankave të fuqishme.
E thënë ndryshe, njëra mundësi është ngritja e një teorie dhe praktike të re, bazuar mbi falimentin e vërtetë të sistemit ekonomik (pra dhe rivendosja për nga poshtë e një sistemi të ri pagesash dhe çmimesh, përfshirë dhe ato të “real estate”), kurse mundësia tjetër është ajo që po tenton të konservojë sistemin politik-ekonomik, nëpërmjet rregullimeve teknike – disiplinore, procedurale e kontrolluese, krahas rritjes së vazhdueshme të çmimeve. Pikërisht u zgjodh rruga e dytë me konservim të përmbajtjes së sistemit ekonomik-financiar. Ajo, siç dhe mund të pritej, ende po e mban të varur pezull vetë procesin e kapërcimit të krizës…
Megjithatë, sipas Braunit, ka një “litar shpëtimi”. Për këtë qëllim, të dyja kontinentet duhet “të eksportojnë mënyrën e tyre për të arritur te rritja ekonomike. Por, nëse kjo është politika e SHBA-ve, Gjermanisë, Britanisë dhe tanimë edhe e Eurozonës, ajo është e deklaruar si e tillë edhe prej Kinës, Indisë, Brazilit apo pjesës tjetër të botës.
Një mekanizëm eksporti që funksionon nënkupton se disa shteteve do t’u duhet të importojnë më shumë se sa eksportojnë. Veçse, pa një plan të madh të përbashkët strategjia “eksporto ose vdis” ngjan me një lojë me shumë zero (zero-sum game)”.
Por, si të zgjidhet ky “hall” eksportesh në ekonominë shqiptare kur deficiti tregtar shqiptar është shumë i madh, madje raporti import-eksport është pothuajse 5 me 1 (në pesë njësi import kemi një njësi eksport)?!…
Po “jo”-të në ekonominë shqiptare?
Një konsensus e kompromis politik kërkohet edhe në situatën ekonomike shqiptare. Aq më tepër që aty ndjehet një ngopje në rritje me “masa mbrojtëse”. Bile, ka shumë mundësi që, në rrjedhje të kohës, të bëhet problematike çdo ngritje e mëtejshme e tavanit të borxhit publik. Po ashtu, mund të rezultojë me një efekt negativ të menjëhershëm rritja e mëtejshme e taksave apo rritja e shpenzimeve.
Mund të mos kenë më efekt stimuj të ndryshëm për rritjen e prodhimit dhe konsumit; bile nuk mund të vazhdohet si më parë me “teknologjinë” e investimeve publike, apo atë të shkurtimeve buxhetore të njëpasnjëshme (që mund të prekin rëndë fusha të tilla si shëndeti, edukimi, mbrojtja e mjedisit etj.). Bile, në këtë kuptim, Shqipëria me borxhin e saj, sidomos me deficitin buxhetor, e ka mjaft të kufizuar hapësirën e vet fiskale për të shtuar apo realizuar shpenzime të programuara në fushën e shëndetit, mjedisit, edukimit etj.
Në fakt, vendet e Ballkanit, përfshirë dhe Shqipërinë, si shumë vende me të ardhura relativisht të ulëta, fillimisht nuk u prekën në mënyrë të dukshme nga kriza financiare. Kjo edhe në sajë të nivelit të dobët të integrimit të tyre me tregjet financiare ndërkombëtare. Por, me kalimin e kohës, sidomos me rrënimin ekonomik tepër të rrezikshëm të Greqisë, kjo krizë i shtriu kthetrat e saj edhe në këtë rajon.
Dhe nuk mund të ndodhte ndryshe! Në kushte globalizimi, çdo vend, në një mënyrë apo tjetrën, rezulton i integruar me pjesën tjetër të botës, nëpërmjet lidhjeve tregtare, eksportit e importit, investimeve të huaja të drejtpërdrejta, remitancave etj., në këtë mënyrë, me shfaqjen e recensionit në mjaft vende të zhvilluara, kriza filloi të prekë në mënyrë horizontale dhe ekonomi modeste si ato të rajonit.
Kurse në Shqipëri, goditjet që ka marrë, sidomos dy vitet e fundit, monedha kombëtare e ka përkeqësuar situatën e borxhit, sidomos me reduktimin e të ardhurave nga eksportet apo, në përgjithësi, të ardhurave tatimore. Nga ana tjetër, një gjë e tillë mund të ndikojë apo të nxisë deri largimin e investitorëve nga tregu i brendshëm i letrave me vlerë. Kështu mund të “thahen” edhe rrugët e financimit të buxhetit, pikërisht kur kjo kërkohet e nevojitet më shumë se kurrë…
Në situatën ekonomike aktuale të brendshme dhe të jashtme, euforia qeveritare shqiptare bëhet realisht e pakuptimtë. Aq më tepër në kushtet e një vendi të ndodhur në mes të Europës nuk ka se si të mos pasqyrohet përkeqësimi ekonomik i vendeve më të industrializuara të BE-së dhe i ekonomisë amerikane në vetë ekonominë shqiptare. Këtu duhet shtuar dhe ndikimi në rritje i krizës greke, i shoqëruar me turbullimet ende të paqarta në ekonominë italiane. Problemi bëhet akoma më kompleks nisur nga përmasa e emigracionit shqiptar në të dy këto vende, nga niveli i shkëmbimeve, nga shkalla e depërtimit ekonomik etj.
Rritja e vështirësive ekonomike në Greqi dhe Itali, rënia e shkallës së punësimit, shkurtimet e ndryshme në pagë apo në cilësinë dhe sasinë e shërbimeve sociale etj., mund të shoqërohet me goditje të reja ndaj këtij emigracioni, deri me humbje vendesh pune në vendet pritëse, apo me rënie apo reduktim të konsumit në Shqipëri. Kjo po ndjehet aktualisht deri dhe në sektorin e ndërtimit.
Parë me këtë sy, edhe premtimet e tjera për gjoja investime apo rritje page duhen parë me kujdes në kontekstin e kësaj situate, për të mos provokuar as rritje të mëtejshme të deficitit buxhetor, nëpërmjet marrjes së kredive të tjera akoma më të kushtueshme, apo dhe provokimit të ndonjë ngacmimi të pakontrollueshëm të spirales së inflacionit, nga njëra anë, apo reduktimit të mëtejshëm të konsumit, nga ana tjetër…
Një artikull i prof Rexhep Meidanit botuar në të përditshmen Panorama, m'u duk me interes ta sillja në forumin tonë miq..Ekonomia duhet ndjekur me vemendje të madhe mendoj unë..Ajo është alfa dhe omega e nerzimit..
Dy orientime ekonomike jo të njëjta
Që në vitet e para të administratës “Klinton” u zhvillua një debat intensiv mbi rrugën më të mirë të rimëkëmbjes ekonomike. Nëpërmjet tij u arrit në përfundimin se reduktimi i deficitit buxhetor duhej të konsiderohej si një stimul i veçantë për ekonominë amerikane të kohës.
Ndryshe nga stafi politik i Presidentit, që ishte në favor të rritjes së shpenzimeve dhe për ulje e reduktim taksash, stafi ekonomik i tij mbështeste të kundërtën: reduktimin e deficitit buxhetor dhe borxhit publik.
Fitoi koncepti i stafit ekonomik, natyrisht edhe me mbështetjen e demokratëve të moderuar në Kongres. Kështu, strategjia ekonomike amerikane gjatë administratës “Klinton” kishte 3 kolona bazë: (1) rivendosjen e disiplinës fiskale, eliminimin e deficitit buxhetor, mbajtjen e normave të interesit të ulëta e nxitjen e investimeve në sektorin privat; (2) investimin e drejtpërdrejtë te njerëzit nëpërmjet edukimit, trajnimit, kualifikimit e kërkimit shkencor; (3) hapjen e mëtejshme ndaj tregjeve të huaja. Rezultati i saj ishte tërësor: deficiti buxhetor i mëparshëm u zëvendësua me “surplus”, u krijuan mbi 22 milionë vende të reja pune, duke e bërë kështu papunësinë, por dhe inflacionin bazë, më të ulëtin në dekadat e fundit. Amerika përjetoi, kështu, një ekspansion ekonomik ndër më të gjatët në histori.
Po ashtu, në administratën “Obama” është debatuar, që në fillim, mbi strategjinë ekonomike për daljen nga kriza. Edhe qëndrimi i stafeve politike e ekonomike nuk ka qenë i njëjtë, veçse i kundërt në shenjë me atë të administratës “Klinton”. Konkretisht, stafi politik i Presidentit ka qenë për reduktim të deficit, duke pasqyruar, në njëfarë mënyre, pakënaqësinë publike mbi rritjen e këtij deficiti dhe të borxhit publik. Ndërkohë, stafi ekonomik, i mbështetur dhe nga Obama, ka argumentuar të kundërtën.
Pra, qeveria duhet të vazhdojë investimet në sektorin publik, të stimulojë më tej ekonominë, të shfrytëzojë incentiva të ndryshëm për të shmangur një recension tjetër. Dhe për këtë kërkohen para të tjera, që e bën të domosdoshme rritjen e tavanit të lejuar të borxhit publik. Ai u arrit para pak ditësh, nëpërmjet një kompromisi jo të plotë dhe të vështirë midis republikanëve dhe demokratëve. Për më tepër, me kushtëzime serioze!…
Katër “jo”-të e tavanit të borxhit
Siç thekson ish-kryeministri britanik, Gordon Braun, në qendër të vendimit të marrë në Uashington për tavanin e borxhit u përcaktuan si të panegociueshme, pra dhe të pakapërcyeshme, katër shtylla të politikës ekonomike, apo katër “Jo” thelbësore. Pikërisht ato janë: “jo më taksa, jo më stimuj, jo më investime publike dhe jo më shkurtime apo rritje shpenzimesh” (G. Brown, Global crisis calls for G-20 growth pact, “The Washington Post”, august 10).
Veçse, me këto politika të detyruara, apo nën trysninë e këtyre kufizimeve të imponuara politikisht, ka shumë mundësi që, sipas tij, të bllokohet rritja e lidhur ngushtë me shpenzimet konsumatore e investimet publike; shtuar këtu dhe gjasat e dobëta të investimeve private në një treg të brendshëm me prirje për stanjacion. Bile, për Braunin, Amerika, në vitet që vijnë, mund të futet në një cikël me rritje të ulët ekonomike. Me sa duket, një proces ekonomik me pasoja të ngjashme mund të zhvillohet edhe në Europë.
Në periudhën e parë, menjëherë pas shpërthimit galopant të krizës globale, janë trajtuar edhe dy rrugët për kapërcimin e saj. Kështu, njëra kishte të bënte me çmontimin apo prishjen në origjinë të skemës ekonomike – financiare që provokoi krizën, kurse mundësia tjetër kishte të bënte thjesht me disiplinimin e tregjeve të sotme, me ruajtje e ngritje çmimesh, mallrash e shërbimesh, duke tejkaluar problemet e likuiditeteve apo shtetëzim-privatizimet, nëpërmjet rikapitalizimit shtetëror, ndërhyrjeve qeveritare dhe bankave të fuqishme.
E thënë ndryshe, njëra mundësi është ngritja e një teorie dhe praktike të re, bazuar mbi falimentin e vërtetë të sistemit ekonomik (pra dhe rivendosja për nga poshtë e një sistemi të ri pagesash dhe çmimesh, përfshirë dhe ato të “real estate”), kurse mundësia tjetër është ajo që po tenton të konservojë sistemin politik-ekonomik, nëpërmjet rregullimeve teknike – disiplinore, procedurale e kontrolluese, krahas rritjes së vazhdueshme të çmimeve. Pikërisht u zgjodh rruga e dytë me konservim të përmbajtjes së sistemit ekonomik-financiar. Ajo, siç dhe mund të pritej, ende po e mban të varur pezull vetë procesin e kapërcimit të krizës…
Megjithatë, sipas Braunit, ka një “litar shpëtimi”. Për këtë qëllim, të dyja kontinentet duhet “të eksportojnë mënyrën e tyre për të arritur te rritja ekonomike. Por, nëse kjo është politika e SHBA-ve, Gjermanisë, Britanisë dhe tanimë edhe e Eurozonës, ajo është e deklaruar si e tillë edhe prej Kinës, Indisë, Brazilit apo pjesës tjetër të botës.
Një mekanizëm eksporti që funksionon nënkupton se disa shteteve do t’u duhet të importojnë më shumë se sa eksportojnë. Veçse, pa një plan të madh të përbashkët strategjia “eksporto ose vdis” ngjan me një lojë me shumë zero (zero-sum game)”.
Por, si të zgjidhet ky “hall” eksportesh në ekonominë shqiptare kur deficiti tregtar shqiptar është shumë i madh, madje raporti import-eksport është pothuajse 5 me 1 (në pesë njësi import kemi një njësi eksport)?!…
Po “jo”-të në ekonominë shqiptare?
Një konsensus e kompromis politik kërkohet edhe në situatën ekonomike shqiptare. Aq më tepër që aty ndjehet një ngopje në rritje me “masa mbrojtëse”. Bile, ka shumë mundësi që, në rrjedhje të kohës, të bëhet problematike çdo ngritje e mëtejshme e tavanit të borxhit publik. Po ashtu, mund të rezultojë me një efekt negativ të menjëhershëm rritja e mëtejshme e taksave apo rritja e shpenzimeve.
Mund të mos kenë më efekt stimuj të ndryshëm për rritjen e prodhimit dhe konsumit; bile nuk mund të vazhdohet si më parë me “teknologjinë” e investimeve publike, apo atë të shkurtimeve buxhetore të njëpasnjëshme (që mund të prekin rëndë fusha të tilla si shëndeti, edukimi, mbrojtja e mjedisit etj.). Bile, në këtë kuptim, Shqipëria me borxhin e saj, sidomos me deficitin buxhetor, e ka mjaft të kufizuar hapësirën e vet fiskale për të shtuar apo realizuar shpenzime të programuara në fushën e shëndetit, mjedisit, edukimit etj.
Në fakt, vendet e Ballkanit, përfshirë dhe Shqipërinë, si shumë vende me të ardhura relativisht të ulëta, fillimisht nuk u prekën në mënyrë të dukshme nga kriza financiare. Kjo edhe në sajë të nivelit të dobët të integrimit të tyre me tregjet financiare ndërkombëtare. Por, me kalimin e kohës, sidomos me rrënimin ekonomik tepër të rrezikshëm të Greqisë, kjo krizë i shtriu kthetrat e saj edhe në këtë rajon.
Dhe nuk mund të ndodhte ndryshe! Në kushte globalizimi, çdo vend, në një mënyrë apo tjetrën, rezulton i integruar me pjesën tjetër të botës, nëpërmjet lidhjeve tregtare, eksportit e importit, investimeve të huaja të drejtpërdrejta, remitancave etj., në këtë mënyrë, me shfaqjen e recensionit në mjaft vende të zhvilluara, kriza filloi të prekë në mënyrë horizontale dhe ekonomi modeste si ato të rajonit.
Kurse në Shqipëri, goditjet që ka marrë, sidomos dy vitet e fundit, monedha kombëtare e ka përkeqësuar situatën e borxhit, sidomos me reduktimin e të ardhurave nga eksportet apo, në përgjithësi, të ardhurave tatimore. Nga ana tjetër, një gjë e tillë mund të ndikojë apo të nxisë deri largimin e investitorëve nga tregu i brendshëm i letrave me vlerë. Kështu mund të “thahen” edhe rrugët e financimit të buxhetit, pikërisht kur kjo kërkohet e nevojitet më shumë se kurrë…
Në situatën ekonomike aktuale të brendshme dhe të jashtme, euforia qeveritare shqiptare bëhet realisht e pakuptimtë. Aq më tepër në kushtet e një vendi të ndodhur në mes të Europës nuk ka se si të mos pasqyrohet përkeqësimi ekonomik i vendeve më të industrializuara të BE-së dhe i ekonomisë amerikane në vetë ekonominë shqiptare. Këtu duhet shtuar dhe ndikimi në rritje i krizës greke, i shoqëruar me turbullimet ende të paqarta në ekonominë italiane. Problemi bëhet akoma më kompleks nisur nga përmasa e emigracionit shqiptar në të dy këto vende, nga niveli i shkëmbimeve, nga shkalla e depërtimit ekonomik etj.
Rritja e vështirësive ekonomike në Greqi dhe Itali, rënia e shkallës së punësimit, shkurtimet e ndryshme në pagë apo në cilësinë dhe sasinë e shërbimeve sociale etj., mund të shoqërohet me goditje të reja ndaj këtij emigracioni, deri me humbje vendesh pune në vendet pritëse, apo me rënie apo reduktim të konsumit në Shqipëri. Kjo po ndjehet aktualisht deri dhe në sektorin e ndërtimit.
Parë me këtë sy, edhe premtimet e tjera për gjoja investime apo rritje page duhen parë me kujdes në kontekstin e kësaj situate, për të mos provokuar as rritje të mëtejshme të deficitit buxhetor, nëpërmjet marrjes së kredive të tjera akoma më të kushtueshme, apo dhe provokimit të ndonjë ngacmimi të pakontrollueshëm të spirales së inflacionit, nga njëra anë, apo reduktimit të mëtejshëm të konsumit, nga ana tjetër…
Ufo- 135
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi