Deja Vu - Déjà Vu

Ç`eshte deja vu?




Te nderuar, kjo eshte nje analize e bere nga une ne lidhje me deja vu si fenomen.

Analizat jane bere duke lexuar libra shkencore dhe revista mbi kete fenomen dhe duke akumuluar njohuri te pergjithshme mbi kete ceshtje, vendosa te hap nje teme debati lidhur me deja vu-ne. Shpresoj t`ju pelqej.

Te sigurte jeni, kjo ju ka ndodhur edhe me pare, e keni perjetuar edhe me pare. Me te njejtat detaje, ne te njejtin vend, me te njejtit persona. Ndjenja ju merr per nje cast dhe zgjat shume pak. Por perderisa jeni ne ate ndjenje, sikurse humbeni ne kohe-dikund mes te kaluares dhe te tashmes.

Kur t`ju kaploj ndjenja e "deja vu", ju duket se ja, do mundeni te kujtoheni se ku dhe kur e keni perjetuar ate ngjarje me pare. Po ne ate moment qe mendoni se gjithcka do t`ju klarifikohet, ndjenja ngadale fillon te humbet. Ne fund, ajo zhduket komplet.

Gjithkush nga ne ka qene ne situate te ketille, e quajtur ne frengjisht si "deja vu" (vec e pare).

Ndonjehere ajo na vjen ne formen e "deja vecu" (vec e perjetuar me pare) apo ne formen "deja lu" (vec e lexuar me pare).Psikiatri Verner Nep gati 20 vjet ka studiuar kete fenomen, i cili eshte i vjeter sa edhe njeriu.

Tolstoj, Dikens, Frojd dhe shume emra tjere te medhenj kane futur gishtat ne sqarimin e ketij fenomeni. Dhe normalisht, perpjekjet per sqarimin e ketij fenomeni jane te pafund.

Ju si e perjetoni kete fenomen?? Keni ndonje sqarim apo teori ne lidhje me deja vu??

Ndjenja e vec te perjetuares apo "deja vu" eshte e mireseardhur per ate qe predikojne fene dhe ringjalljen. Mirepo edhe te tjere e perdorin "deja vu" per te sqaruar mendime te tyre.

Shume parapsikolog kete paraqitje te jashtezakonshme e lidhin me mundesine e njeriut qe sub-koshientalisht te parandjej. Afinititetet mbinatytrore te cilat i posedojme (gje qe parapsikologet na e etiketojne pa asnje dyshim) na mundesojne te parashofim disa situata te ardshme.

Mirepo informacionin per ato ne e fusim ne sub-koshiencen tone.

Deri sa ta perjetojme situaten ne jeten reale, atehere neve ne fakt nxjerim keto informata nga sub-koshienca. Disa tjere arsyen per paraqitjen e ketij fenomeni e kerkojne ne drejtim komplet te kundert.

Sipas tyre, mendja jone ndonjehere futet ne rrjetin e dimenzionit kozmik te panjohur.

Ne kete rrjet rruhet (bile edhe ne menyre te shkruar!) e verteta e plote per te kaluaren, te tashmen dhe te ardhmen e botes. Ne momente te tilla mendja jone e lexon te verteten per te ardhmen, dhe se bashku me kete i perjeton ngjarjet edhe ne realitet.

Disa te tjere, jane kategorik se fenomeni i ketille deperton tek ne nepermjet menyres telepatike. Tjeter njeri, i cili gjendet ne te njejtin vend, ne te njejten kohe, me te cilin jeni ne lidhje mendore, ua jep ate qe e shef dhe e ndegjon ne moment, disa sekonda perpara se ju vet ta shifni dhe ndegjoni.

Te gjithe sqarimet per deja vu, jane pak sa te pabesueshme dhe te renda per t`i kuptuar, por ne fakt, e tille eshte dhe natyra e ketij fenomeni, i pabesueshem.

Sidoqofte, une u mundova t`ju sjell prane ca mendime nga shkencetare. Do vijon dhe pjesa e dyte lidhur me kete fenomen. Ne ate pjese, bile dhe une vet kam tentuar te sjell nje teori lidhur me deja vu-ne dhe per ate se si une e kuptoj kete fenomen.

Sic permenda dhe ne pjesen e pare, ketu do mundohem dhe une te jap nje teori per mendimin tim ne lidhje me deja vu.
Teoria thote keshtu:

"Nqs truri eshte hapesire e madhe ne te cilen per cdo dite ruhen me mijera fotografi te vogla te cdo ngjarjeje, eshte e mundshme ne te ardhme nqs na ndodh ndonje ngjarje e cila ka faktore te ngjajshem dhe te perafert si ndonje qe vec e kemi kaluar, truri sub-koshientalisht me ndihmen e qelizave trurore te aktivizohet dhe te na jep nje imazh apo fotografi te plote cilen neve vec e kemi te njohur dhe e ndjejme se e kemi perjetuar dhe pare dikund me pare".

Shyqyr Zotit qe nuk jam shkencetar, dhe askush (te pakten shpresoj) nuk do ta merr kete teori si te sakte, po do ta shtjelloj thjeshte si nje mendim.

Tani, pak me shume per ate se cka shkencetaret e vertete kane te thuajne ne lidhje me kete fenomen:

Disa shkencetare mendojne se fenomeni deja vu eshte e lidhur me anomalite qe paraqiten gjate funksionimit normal te trurit. I quajne gabime gjate njohjes.

Si vihet deri tek keto gabime?

Kur ngjarja e perjetuar ne moment na duket e njohur, ne ne fakt nuk e kujtojme ate, por nje ngjarje nga e kaluara qe eshte i perafert me kete.

Ndonje element i situacionit te tashem aktivizon nje fare grushti ne tru, ku ruhen ngjarje te ndryshme, por shume te peraferta me momentin qe perjetojme.

Paramendoni te jeni ne ndonje feste. Njerezit pereth jush jane te dehur. Paramendoni se cdo te ndodh kur festa do mbaroj dhe kur secili do duhet te hyp ne veture dhe te niset per ne shtepi. Papritmas e keni ndjenjen e vec te perjetuares.

Ne fakt, ju keni arritur tek nje fajl i sistemit nervor, ne te cilin eshte skladuar kujtesa per ndonje feste tjeter, ku keni qene para ca muajsh apo vitesh.

Dhe atehere njerezit kane qene ne disponim, dhe ty te ka kaluar i njejti mendim neper koke.

Sipas specialisteve, nqs dy ngjarjet jane te lidhur edhe me moment emocional, mundesia per paraqitjen e deja vu eshte shume me e madhe.

Shkencetare te tjere mendojne se deja vu-te jane anomali te perceptimit.

Sipas kesaj teorie, gjerat varen nga ajo se si i percepojme dhe si e paramendojme realitetin e jashtem. Problemi qendron ne koordinimin e gabuar te dy hemisferave trurore. Ata jane si dy lloje truri ne koke.

Edhe pse funksionojne simultanisht dhe jane teper te koordinuar, secila hemisfere nga cdo organ i njeriut (sy, vesh etj) pranon informate per vete, te ndare.

Le te supozojme se hemisfera A e pranon ate informate disa pjese te sekondes me pare se hemisfera B. Kur B do filloj te punon, tek ne paraqitet nje ndjenje e mjegullt e dickaje te njohur.

Ose ndjenje, kete vec e kam pa. Dhe me te vertete e kemi pa, pjese te sekondit me pare, nepermjet hemisferes A.

Teoria e spanjollit Hoze Luis Pinios e vitit 1975 eshte edhe me e thjeshte, por edhe shume me e guximshme.

Ju, apo ne fakt, trupi juaj, gjendet ne nje situate te dhene. Receptoret tuaj degjojne, shofin, ndjejne dhe skladojne informacion te jashtem. Por mendja juaj eshte ne Hene apo mijera kilometra larg saj. Dhe papritmas- ndjenja e deja vu.

C`ju ka ndodhur?

Thjeshte-koshienca juaj ka ndaluar shetitjen pereth Galaksise dhe eshte kthyer ne trup. Ne fakt, situata e tashme nuk ju eshte shfaqur ne te kaluaren. E keni ndjere sekond me pare, por vetem me trup. Tashme, kur mendja eshte kthyer, e perjetoni edhe me shpirt. Normalisht, ju nuk mund ta dini kete.

Dhe ne fund, nuk do ishte interesant nqs ketu nuk fusnin gishtat me sqarimet e tyre edhe psikoanalitiket.

Ne fakt, psikoanalitiket kane sqarim te tyre per kete fenomen dhe kjo serish eshte e lidhur me gabime gjate percepimit.

Serish na duket se ngjarjet i kemi perjetuar me pare, por ne fakt, identifikohemi sipas disa ngjarjeve te ngjajshme. Por kete here-pershkak autocenzures se mendjes sone.

Per disa shkaqe, ajo shtyp memorien per ngjarjen e vjeter, ne menyre qe nuk i lejon te del ne siperfaqen e koshiences sone.

Truri yne i fsheh informatat nga ne! Dhe na fut ne nje situate te cuditshm-edhe me ka ndodhur, edhe nuk mund te kujtohem.

Kjo teori e sqaron edhe mjegullesiren e cila eshte gjithmone e pranishme ne deja vu.

E po si ndryshe te ndjehemi gjate gjithe asaj qe po na ndodh? Normalisht, si ne mjegulla.

Pergatiti: Mirsad Asani

DEJA VU

Nje term qe tashme ka hyre ne gjuhen e perditshme e ka fituar atribute origjinale ne cdo gjuhe, per nga thjeshtesia e praktikaliteti. Deja Vu (Dezha-Vy) vjen nga frengjishtja, i tille perdoret dhe ne anglisht qe si ekuivalent me te afert ka “already seen” .

Shqip, dicka a nje dukuri te cilen e kemi hasur me pare.

Gati kushdo e ka provuar nje fenomen te tille, nese ndodh rralle, nuk ka vend per shqetesim. Por episodet e shpeshta, mund te kene rendesi. Termi Déjà vu, aplikohet kundrejt nje besimi te menjehershem e te gabuar qe nje eksperience e re e momentit actual, ka ndodhur me pare..

Eshte nje ndjesi e forte dhe e cuditshme familjariteti, zakonisht me kohegjatesi prej disa sekondash, “mbushje e mendjes” ne vertetesine e saj me pas gati gjithnje e zhgenjyer, qe ne e dime se cdo ndodhe me pas.

Nga perkufizimi, déjà vu nuk ka lidhje me eksperiencat aktuale te perseritura apo me kujtesen, pra interesi qendron : se pse vjen kjo ndjenje?

Nje shpjegim mundshem eshte se ky fenomen vjen nga nje “mase- apo lidhje e shkurter” ne nje kohezgjatje teper te shpejte, e lidhjeve neurologjike. Ku informacioni aktual arrin ne ne ‘depon” e Kujteses perpara se te arrije Vetëdijen.

Eksperienca e vetedijshme e nje kujtese te tille do jete teper e forte, pasi eshte aktuale.

Disa eksperte sugjerojne qe Kujtesa nuk eshte thjeshte nje problem lidhur me nje ngjarje fikse, te stabilizuar, por eshte nje proces rikonstruktimi, nga komponente te ruajtur, e cila perfshin elaborime, shtremberime, e lenje jashte te nje pjese ngjarjesh.

Cdo rithirrje e ngjarjeve eshte thjesht rithirja e kujteses se fundit qe kemi per ato ngjarje. Ndjesia e te njohurit perfshin perputhjen ndermjet nje ngjarje aktuale dhe informacionit te ruajtur, por kjo mund te ndryshoje aq shume nga ngjarja origjinale sa qe ju “e dini” qe se keni provuar kurre me pare.

Psikologet akoma po debatojne rreth Déjà vu-se, e do vazhdojne ne te njejten menyre derisa te dihet me shume rreth mekanizmave te trurit.

Déjà vu qe ndodh shpesh, mund te jete nje simptome e shqetesimeve qe vijne nga demtime ne Tru, si, p.sh.epilepsia e lobit temporal. Pra nese kjo ju ndodh shpesh, do ishte ide e mire te shihni mjekun e te sugjeroni nje ekzaminim neurologjik.

Dr. Lec Shiroka

Déjà vu (dezha vy)

Deja vu (dezha vy) është dukuri e radhë, por përjetim real subjektiv i gabuar. Në përkthimin e këtij termi në shqipe “tashmë e parë“, diçka a një dukuri te cilën e kemi hasur me parë.

Gati kushdo e ka provuar një fenomen të tillë, nëse ndodh rralle, nuk ka vend për shqetësim. Por episodet e shpeshta, mund te kenë rendësi.

Nuk kuptohet plotësisht natyra e këtij lloj çrregullimi të kujtesës.

Termi Déjà vu, aplikohet kundrejt një besimi te menjëhershëm e te gabuar qe një eksperience e re e momentit aktual, ka ndodhur më parë.

Është një ndjesi e fortë dhe e çuditshme familjariteti, zakonisht me kohë gjatësi prej disa sekondash, “mbushje e mendjes” ne vërtetësinë e saj me pas gati gjithnjë e zhgënjyer, qe ne e dimë se çdo ndodhe me pas.

Deja vu është një farë ndjenje kur hymë ndonjë vend, qëndrojmë pran ndonjë ndërtese, ose kryejmë ndonjë veprim tjetër, na duket se si jemi qenë në këtë vend, e kemi të njohur ndërtesën edhe pse e shohim për herën e parë, ose kemi të ditur veprimin edhe pse e bëjmë për herën e parë. Rreth 70% njerëzve e kanë provuar deja vu së pakut njëherë në jetë.

Rreth fenomenit i Deja vu janë zhvilluar disa teoria. Disa mendojnë se është “kapërcimi” informacioni që truri e pranon nga vendodhja e kujtesës, dhe automatikisht kemi bindje apo ndjenja që kjo ka ndodhur përpara.

Disa të tjerët mendojnë se është një problem psikik, që e ndërlidh më së shumtit me stresin, shqetësimet ose me ndonjë sëmundje. Prapë disa të tjerë e ndërlidhin deja vu me kujtesën e ëndrrave ose në mënyrë tërthorazi vërtetim për reinkarnacionin.

Dr. Chris Moulin para disa viteve ballafaqohet me rastin kronik i Deja vu. I cili kishte një takim të çuditshëm me njeriun i cili i thotë, se nuk ka arsye t’i vij në klinik, se ai ka qenë tej aj, edhe pse ishte e pamundshme. Ai njeri ishte i bindur se e ka takuar këtë mjek, dhe ia tregon detalet që i kanë ndodhur gjatë vizitës së tij me mjekun.

Kurse Dr. Moulin beson se ky fenomen është pasoja e çrregullime të kujtesës.

Studimet e fundit pohojnë se neuroni i qendrës së trurit që është i ngarkuam për kujtesën. Këta neurona krijojnë hartën mentale me vendet dhe përvojat e reja, dhe ndjenjat e Deja vu kur një gjë ndodh në një situatë, pohon profesor i biologjisë dhe i neurologjisë Susum Tonega dhe e quan “episodet e kujtesës”.

Nga përkufizimi, déjà vu nuk ka lidhje me eksperiencat aktuale të përsëritura apo me kujtesën, pra interesi qëndron: se pse vjen kjo ndjenje?

Një shpjegim mundshëm është se ky fenomen vjen nga një “mase- apo lidhje e shkurtër” në një kohëzgjatje tepër të shpejte, e lidhjeve neurologjike. Ku informacioni aktual arrin në ‘depon” e Kujtesës përpara se te arrije Vetëdijen.

Eksperienca e vetëdijshme e një kujtese të tillë do jete tepër e fortë, pasi është aktuale.

Disa eksperte sugjerojnë qe Kujtesa nuk është thjeshte një problem lidhur me një ngjarje fikse, te stabilizuar, por është një proces rikonstruktimi, nga komponentë te ruajtur, e cila përfshin elaborime, shtrembërime, e lënje jashtë të një pjese ngjarjesh.

Çdo rithirrje e ngjarjeve është thjesht rithirrja e kujtesës se fundit qe kemi për ato ngjarje. Ndjesia e te njohurit përfshin përputhjen ndërmjet një ngjarje aktuale dhe informacionit të ruajtur, por kjo mund te ndryshoje aq shume nga ngjarja origjinale sa qe ju “e dini” qe se keni provuar kurrë më parë.

Psikologet akoma po debatojnë rreth Déjà vu-se, e do vazhdojnë në të njëjtën mënyre derisa te dihet me shume rreth mekanizmave te trurit.

Déjà vu qe ndodh shpesh, mund te jete një simptome e shqetësimeve qe vijnë nga dëmtime në tru, si, p.sh. epilepsia e lobit temporal. Pra nëse kjo ju ndodh shpesh, do ishte ide e mire te shihni mjekun e te sugjeroni një ekzaminim neurologjik

Nga Newtoon,"dèja_vu",është shpeshherë e përshkruar si një ndjenje ku në të cilën ke parë diçka ose ke jetuar një ngjarje. Shumë shkencëtarë mendojnë qe prej shume kohesh qe ky lloj tip fenomeni shfaqet kur imazhi i parë prej njërit nga sytë, arrin ne tru para imazhit qe shfaqet te syri tjetër.

Kërkuesit kane gjetur gjithashtu edhe persona të verbër të cilat kane ndjere edhe ata sensacionin e "dèja vu".

Meqë ky lloj sensi është tepër i rralle dhe tepër i shpejte, psikologet nuk janë përqendruar shume aty me friken se nuk do jene edhe aq objektive.

Disa të tjerë janë përqendruar te ajo qe themi ndonjëherë. "E kam ne maje te gjuhës po nuk po e gjej dot qe ta shpreh", atëherë kur nuk arrijmë të besojmë që dimë diçka dhe nuk arrijmë ta themi!

"Deja_vu",po studiohet edhe me anën e hipnozës. Shpjegimet thonë qe një eksperience e tille, ndjehet kur një pjese e trurit "drejton gjerat familjare"!

Ndjenja e veç të përjetuarës apo "deja vu" është e mirëseardhur për atë që predikojnë fenë dhe ringjalljen. Mirëpo edhe të tjerë e përdorin "deja vu" për të sqaruar mendime të tyre.

Shume parapsikolog ketë paraqitje te jashtëzakonshme e lidhin me mundësinë e njeriut qe pavetëdija e parandej. Afinititetet mbinatyrore të cilat i posedojmë (gjë që parapsikologet na e etiketojnë pa asnjë dyshim) na mundësojnë të parashohim disa situata të ardhshme.

Mirëpo informacionin për ato ne e fusim në rrafshin e pavetëdijes tonë.

Deri sa ta përjetojmë situatën në jetën reale, atëherë neve ne fakt nxjerrim këto informata nga pavetëdija. Disa tjerë arsyen për paraqitjen e këtij fenomeni e kërkojnë në drejtim komplet të kundërt.

Sipas tyre, mendja jone ndonjëherë futet ne rrjetin e dimensionit kozmik të panjohur. Në ketë rrjet rruhet (bile edhe në mënyrë të shkruar!) e vërteta e plote për të kaluarën, të tashmen dhe te ardhmen e botes.

Ne momente te tilla mendja jone e lexon të vërtetën për të ardhmen, dhe se bashku me ketë i përjeton ngjarjet edhe në realitet.

Disa të tjerë, janë kategorik se fenomeni i këtillë depërton tek ne nëpërmjet mënyrës telepatike. Tjetër njeri, i cili gjendet ne te njëjtin vend, në të njëjtën kohe, me të cilin jeni në lidhje mendore, ua jep atë qe e shef dhe e dëgjon në moment, disa sekonda përpara se ju vet ta shihni dhe dëgjoni.

Të gjitha sqarimet për deja vu, janë pak sa te pabesueshme dhe te renda për t`i kuptuar, por ne fakt, e tille është dhe natyra e këtij fenomeni, i pabesueshëm.

"Nqs truri është hapësire e madhe në të cilën për çdo dite ruhen me mijëra fotografi te vogla të çdo ngjarjeje, është e mundshme në të ardhme nqs na ndodh ndonjë ngjarje e cila ka faktorë të ngjashëm dhe të përafërt si ndonjë që veç e kemi kaluar, truri i rrafshit të pavetëdijes me ndihmën e qelizave trunore te aktivizohet dhe te na jep një imazh apo fotografi te plote cilën neve veç e kemi te njohur dhe e ndjejmë se e kemi përjetuar dhe parë dikund më parë".

Disa shkencëtare mendojnë se fenomeni Deja vu është e lidhur me anomalitë qe paraqiten gjate funksionimit normal te trurit. I quajnë gabime gjate njohjes.

Si vihet deri tek këto gabime?

Kur ngjarja e përjetuar ne moment na duket e njohur, ne në fakt nuk e kujtojmë atë, por një ngjarje nga e kaluara që është i përafërt me ketë. Ndonjë element i situacionit të tashëm aktivizon një fare grushti ne tru, ku ruhen ngjarje te ndryshme, por shume të përafërta me momentin që përjetojmë.

Shkencëtare të tjerë mendojnë se Deja vu-te janë anomali te perceptimit.

Sipas kësaj teorie, gjerat varen nga ajo se si i perceptojmë dhe si e paramendojmë realitetin e jashtëm.

Problemi qëndron ne koordinimin e gabuar te dy hemisferave trunore. Ata janë si dy lloje truri ne koke. Edhe pse funksionojnë simultanisht dhe janë tepër te koordinuar, secila hemisfere nga çdo organ i njeriut (sy, vesh etj) pranon informate pre vete, te ndare.

Le te supozojmë se hemisfera A e pranon atë informate disa pjese te sekondës me parë se hemisfera B. Kur B do filloj te punon, tek ne paraqitet një ndjenje e mjegullt e diçkaje të njohur. Ose ndjenje, ketë veç e kam pa. Dhe me të vërtetë e kemi pa, pjese te sekondat me parë, nëpërmjet hemisferës A.

Teoria e spanjollit Hoze Luis Pinios e vitit 1975 është edhe me e thjeshte, por edhe shume me e guximshme.

Ju, apo ne fakt, trupi juaj, gjendet në një situate të dhëne. Receptorët tuaj dëgjojnë, shohin, ndjejnë dhe skadojnë informacion të jashtëm. Por mendja juaj është ne Hëne apo mijëra kilometra larg saj. Dhe papritmas- ndjenja e deja vu.

C`ju ka ndodhur?

Thjeshte-vetëdija juaj ka ndaluar shëtitjen përreth Galaksise dhe është kthyer ne trup. Ne fakt, situata e tashme nuk ju është shfaqur në të kaluarën. E keni ndjere sekondë më parë, por vetëm me trup. Tashme, kur mendja është kthyer, e përjetoni edhe me shpirt. Normalisht, ju nuk mund ta dini ketë.

Dhe ne fund, nuk do ishte interesant nqs këtu nuk fusnin gishtat me sqarimet e tyre edhe psikanalitiket.

Ne fakt, psikanalitiket kane sqarim te tyre për ketë fenomen dhe kjo serish është e lidhur me gabime gjate perceptimit.

Serish na duket se ngjarjet i kemi përjetuar me parë, por në fakt, identifikohemi sipas disa ngjarjeve të ngjashme. Por ketë here-për shkak autocenzures se mendjes sonë. Për disa shkaqe, ajo shtyp memorien për ngjarjen e vjetër, në mënyre qe nuk i lejon te del në sipërfaqen e vetëdijes sonë.

Truri ynë i fsheh informatat nga ne! Dhe na fut në një situate te çuditshëm-edhe me ka ndodhur, edhe nuk mund te kujtohem.
Kjo teori e sqaron edhe mjegullesiren e cila eshte gjithmonë e pranishme ne deja vu.

1. Déjà vécu - Tashme e jetuar ( diçka që ke përjetuar)
2. Déjà senti - Tashme e ndjere (diçka që ke ndjere)
3. Déjà visité - Tashme e vizituar (ndonjë vend qe ke vizituar më parë)

Mendoj për momentin mjafton, dhe ti fare mos u shqetëso, po qe se dëshiron të bindesh se vërtetë vuan nga kjo dukuri atëherë shko në klinikat e psikoterapisë apo të psikiatrisë!

Nga Don Nosh Gjolaj

Déjà vu

Dukuria përkatësisht fenomeni “deja vu”, sot po zgjon mjaft interes jo vetëm te shkenca por edhe te njerëzit e thjeshtë, por fat te keq po përdore me vend dhe pa vend.

Nuk është asgjë tjetër përveç gjërat që disa njerëz i përjetojnë vendet, gjërat përpara se do t’i vizitojnë, përkatësisht ata çfarë do t’i ndodhin, si për shembull: “o njeri i Zotit, unë isha këtu përpara, unë kam biseduar me juve etj.”

Edhe pse ende nuk ka qenë as nuk ka biseduar me personi që po thotë se ka biseduar me të.

“Deja ju” sipas disave mund të jetë një dukuri normale, ndoshta i hareshëm, si dhuratë e Zoti, që nuk është e nxitur nëpër mes magjisë, as me ndonjë pijeve stimuluese qofshin të drogave të llojllojshme qofshin medikamenteve apo pijeve alkoolike, ose prapë as nga ngarkesat psikike, por thjesht një dukuri e mrekullueshëm.

Por më pak është e njohur rezultatet e arritura nga hulumtuesit e këtij fenomenit. Por rezultat e fundit flasin për katër (4) lloje “deja vu”: deja vu: “e parë para se ka ndodh” “ e përjetuar para përjetimit”(deja vecu),” e ndjenë para se e ka ndje”(deja senti), “ e vizituar par vizitës”(deja vizite” dhe “ndijimi para ndijimit, përgjimi para përgjimit, e njohur para njohjes” (deja entendi).

Deja vecu (e përjetuar para përjetimit)

Po thuajse të gjithëve neve na ka ndodhur ndonjëherë por jo shpesh por e sigurt kur përjetojmë diçka që e kemi përjetuar në një moment, flasim apo veprojmë, të cilin e kemi fol përpara apo vepruar përpara se e po ndodhë në këtë moment.

Ndoshta dikur, ndoshta dje, ndoshta para 100 viteve. Për të qenë magjia e plotë, pikërisht e dimë se çfarë do të ndodhin në vijim. Krejt është e qartë, e njohur dhe e përjetuar: personat, fytyra, gjërat, mjedisi etj. Të gjitha janë nën kontrollin tonë, jashtë kohet, edhe pse përkohshëm por e përsosur!

Shumica këtë sensacion e identifikon si “deja vu”, duke mos gjetur arsyen për të hyrë në detaje. Informata zyrtare nga intervistat e shumta, ku tregojnë se një e treta e njerëzve që jetojnë në këtë planet, i kanë përjetuar këtë fenomen.

Në çfarë është magjia e kësaj dukurie? Kur jeni në mesin e mrekullueshëm filmit të jetës, jeni i vetëdijshëm , se ata që ishte përpara edhe do jetë ashtu – ato qëndrojnë në bibliotekën e juaj të kujtesës. Gjithçka ata që ishte përpara ka një aromë ndaj të TASHMES që po ndodh.

Kurse njerëzit skeptik do t’iu thonë, “ato gjëra nuk të kanë ndodhur ty, por diçka të tillë e ke parë në televizor”; “ke nevojë për një pushim”, ose “ke fjet keq ditët e fundit”, “pakësoji alkoolin” etj.

Zakonisht hulumtimet flasin për këtë fenomen që e përjetojnë më së shumtit grupmosha nga 15 deri më 25 vjeçare. Përvojat janë të ndërlidhura me ngjarjet banale, por këto mbeten në kujtesë për një kohë ma të gjatë.

Deja vecu jo vetëm nuk përmban të pamit por habitemi hollësisë për gjërat e njohura. Zakonisht kjo dukuri i shpreh përshkrimin intensiv dhe lajmërohet si pjesë e kujtesë së ngarkuar.

Deja senti (e ndjenë para se e ka ndje)

Po ashtu edhe këtu e kemi të njëjtën ambalazh por materialin tjetër, do t’iu thonë cinikët. Te dukuria “deja senti” praktikisht ndodh e njëjta gjë, por vetëm në rrafshin emocional, pa ato gjëra që na rrethojnë. Por ne ndjejmë para se e ndjejmë qofshin ato interno, qofshin ato të brendshme qofshin apo intime.

Këtë sensacionet janë të “rrezikshëm” kur është në pyetje raporti në mes gjinive. Takimi me personi të gjinisë tjetër sipas psikologëve mund të jetë shumë i rrezikshëm që mund t’i shkatërrojnë çiftet martesore sa do të jenë ato të forta, përndryshe këtij fenomenit ja përshkruajnë “përjetimet mistike”.

Ekspertët që mundohen për t’i reduktuar këto dukuri në arsyen e “mendjes së shëndosh”, pohojnë se ky fenomen shpesh lajmërohet te pacientit të cilët vuajnë nga epilepsia.

Në çdo rast dallimi në mes normales dhe sëmundje është në “rrafshin mental”, dhe nuk ka të bëjë me profetizimin apo largpamësinë, sa i përket lëvizjeve apo mimikës zërit, mendimit, dhe gjendjet e tilla janë në kundërshtim me “deja senti” dhe radhë mbetet në kujtesë. Së paku deri te përjetimin tjetër.

Me fjalë tjera është fjala për përjetimet mentale dhe nuk ka ndonjë njohuri apo sjellje të përparshme. Sipas ndodhive ato mbeten në kujtesën e njeriut, që e përjeton.

Kjo dukuri lajmërohet si e thamë më lartë tek pacientit që vuajnë nga epilepsia. Një prej pacienteve flet, se si i lajmërohet deja senti, edhe ata gjithherë, kur dëgjon zërin e personit tjetër ose kur ai e thotë mendimin e vetë ose prapë kur lexon nga ndonjë libër i krijohen përfytyrimet e zërave.

Në këto situata jo normale zakonisht mishërohet fraza siç është: “po, vërtetë, qarta..” pas një momentit i kujtohet se nuk ka qenë ndonjë fjalë as mendimet që ishin të dallueshëm nga kujtesa. Por i kujtohen përfytyrimet e ngjashëm në mes atyre që ndjenë në gjendje jo normale.

Deja visite (e vizituar tashme)

Fakti se shumë ma radhë na ndodh për ta ndje se si gjendemi në ndonjë vend, banesë, shtëpi apo gjetiu edhe pse realisht në këtë jetë nuk kemi qenë ndonjëherë.

Karl Gustav Jung shkruan mbi sinkronizimin “deja vizite” që e dallon nga “deja senti”, ashtu lexuesit i pyet : “po qe se objektin ku e ke vizituar” a e ke vizituar realisht ndonjë herë tjetër, ose diçka të ngjashëm, ose diçka identike”, nga kjo del mendimi për ndonjë “mrekulli” ose prape personi përkatësisht konteksti i përgjithshëm, në të cilin gjendemi në momentin e caktuar, që na imponohet iluzioni, që kemi qenë aty përpara se jemi qenë, edhe pse nuk na kujtohen as kurë, as me kë kemi qene, dhe me çfarë arsyeje ishim atje.

Si e shpjegojnë këtë fenomen? Shkolla skeptike përkatësisht racionalizmit japin mendimin e vet, se “pacientët që vuajnë nga ky fenomen” rrezaton ato çfarë ka lexuar për atë vend, ashtu i bëhet se atë vend edhe e ka vizituar.

Madje skeptikët edhe i quajnë njerëzit e tillë “të devotshmit utilitar”: ndoshta për përvojat e tilla është përgjegjëse reinkarnimi (rishtas të lindesh, të mishërohesh rishtas, sipas besimit budist shpërngulja e shpirtit)

Ndoshta është i fokusuar versioni i kultit: në pyetjet qe janë projeksionet astrale, dikur e kini lëshuar trupin e juaj, kini bredhë nëpër këtë vend, kurse tani jeni të pranishëm realisht, ashtu ju përzihen regjistrimet të “mbi unit” me pamjen e tashme aktuale.

Po qe se dëshirojmë vërtetë të konstatojmë, për çfarë fenomenit është fjala, është thelbësore të konstatojmë burimin e ndjenjave.

Deja vecu është shumë e varur nga lajmërimi i momentit dhe procesit. Kurse deja viste është ndërlidhur me gjeografinë dhe raporte ndaj mjedisit.

Deja entendi (ndijimi para ndijimit, përgjimi para përgjimit, e njohur para njohjes)

Simptomat e këtij fenomenit janë të përafërta të pamit në kuptimin e gjerë, kurse në kuptimin e ngushtë të përjetuarit. Gjithçka është e njëjtë por kjo dukuri zhvillohet në rrafshin e veshit.

Fjala vjen, dëgjoni një fjali, ju e keni dëgjuar përpara se t’iu thonë bashkëbiseduesi, po ashtu individi i tillë flet dhe i dëgjon zërat, si jehojnë nëpër korridoret të kaluarës, dhe në të njëjtën kohë, e dini se do ta dëgjoni në të ardhmen përkatësisht hapave të mrekullueshme ku aparati i ndijimi, i trurit me të papritmas ju braktisë.

Tek kjo dukuri, çfarë është interesanten, njeriu ka iluzion ose ndoshta në mënyrë iluzione nuk është më ai, por është një korrent i jo i përditshëm “ nga sot deri dje dhe mbrapa” mund lehtë të kontrollohet dhe me orvatje të vogël e vazhdon se si është rasti me përjetimin e pamit.

Krijohet një përshtypje se personi ka fuqi t’i lëshohet “unit të kaluarës”, në vijën verbale që është sikurse ndonjë vizatim ose siç janë fletorja e notave muzikore që e kanë shkarravitë muzikant, prej faqet në faqe, dhe tani vetëm i ndjek instruksionin e notave. Kryesisht është para dispozicioni që është dëgjuar dhe e vazhdon në mënyrë identike, ashtu siç dëshironi ta vazhdoni këtë muzikë.

Deja vu-ja hipotetike

Në udhëtimin e juaj të parin në Alaskën e izoluar dhe jeni të ftuar në një familje eskimeze. Në moment kur hyni brenda, papritmas ndjeni se çdo gjë e dini ku gjendet. Edhe më tepër, shumë mirë i njihni gjerat e veçanta, këmbët e lososit që përherë e par i shihni.

E frikshme dhe e hareshëm në njëjtin moment. Habiteni, se ju jeni në “shtëpi”, dhe njëherë këtu jeni për herën e parë. Shtëpiza eskimezë nuk ishte e njohur për ju, dhe tërë kohën ju kaplon ndjenjat se ju keni qenë këtu përpara, gjithçka është e njohura. Nuk dini se çfarë ju pre dhoma tjetër pa me hy në të.

Nga Don Nosh Gjolaj

DEJA VU-ja e vërtetë

Për një deja vu të vërtetë, duhet kjo përvojë të dallohet nga kujtesa e harruar.

Zakonisht fjala është për diçka që na befason, diçka e veçantë. Këtë shprehje e shpiki hulumtuesi Francez Emile Boirac, që do të thotë e parë par se u pa.

Përvojat e deja vu-së i shoqërojnë:

- Ndjenjat se diçka është e njohur dhe pse është misteriozen, e frikshëm, e habitshëm dhe diçka jo e përditshëm.

- Rreth 70% njerëzve e përjeton deja vu.

Përqindja e lartë nuk do të thotë se vërtetë kaq njerëz e përjetojnë këtë fenomen, por nganjëherë i ngatërrojnë me largpamësin, parandjenjat, intuitën, ëndrrat.

Në të vërtetë deja vu është një fenomen i radhë, që për këtë fushë ende nuk kemi argumentet shkencore, sepse është shumë vështirë të analizohen në për laboratoriume dhe të vëzhgohen. Kohët e fundit hulumtuesit konstatojnë fuqia e këtij fenomenit mund të hulumtohet nëpër mes hipnozës.

Çfarë thotë shkenca

Kohët e fundit janë bërë mjaft hulumtime psikologjike lidhur me këtë fenomen. Deja vu nuk është pjesë e përbërëse profetizmit as parandjenjave por është fjala për anomalin e kujtesë. Që lënë përkatësisht jep mbresa e një përvojës, që e kemi rikujtuar në kujtesën tonë, por kjo nuk është e vërtetë.

Fakti është, në rastet e shumta jep ndjesi, se diçka kemi kujtuar, nganjëherë mjaft të furishëm, por asnjëherë nuk mund ta kujtojmë ku dhe në vend e kemi përjetuar si dhe ndjemë. Pas pak kohet “subjekti mund të lërë ndjenjat e shqetësimit duke përjetuar deja vu-në, kurse hollësirat dhe rrethanat nuk mund t’i kujtojnë.

Mund të jetë si pasojë e gërshetimit dy sistemeve neurologë: ai që është përgjegjës për kujtesën e aftat shkurtër (gjërat ndodhin në tashmen) dhe sistemi tjetër që është përgjegjës për kujtesën e afatgjatë (që gjërat kanë ndodhur në të kaluarën).

Lidhshmëria me skizofreninë

Eshtë konstatuar në mënyrë klinike se ka një lidhshmëri e përjetimeve deja vu –së dhe ngarkesave përkatësisht çrregullimeve e skizofrenisë dhe anksiozitetit, po qe dikush vuan nga këto dy çrregullimet, shpeshherë lajmëron ndjenjat e deja vu.

Lidhjen më të madhe është konstatuar te pacientit, të cilët vuajnë nga epilepsia. Ashtu disa shkencëtar e parashikojnë se përvojat e deja vu-së ka mundësi që të jenë çrregullime neurologjike, që krijohen nga përpunimin e çrregulluar të sinjaleve elektrike në trurin e njeriut. Supozojnë se deja vu tek pacientit që vuajnë nga epilepsia e lehtë që krijohet nga ngarkesa e tepërta të shqetësimeve që dalin nga kujtesa.

Farmakologjia: kundra gripit deri te deja vu

Po qe se individi merr disa lloj ilaçeve, ka mundësi, tek disa konsumues te medikamenteve të lajmërohet fenomeni deja vu. Pasojat e disa ilaçeve (medikamenteve) në kombinimin me medikamentet tjera japin ndjenjat e përjetimet te deja vu-s.

Për arsye të reaksioni dopamimës në medikamentin Taiminenës dhe Jaaskelainës supozojnë se ndikon në shfaqen e deja vu-së si pasojë reaksionit të hiperdopaminës në pjesën e trurit te konsumuesit. Disa pacient që i marrin këto medikamente kundra gripit edhe tek ata shfaqet ky fenomen i deja vu-së.

Mos është shkaktarë kujtesa?

Për ta përshkruar anomalitë e kujtesës duhet patur një klasifikim për kujtesën normale. Ekzistojnë disa skema, por në praktikën klinike më e dobishme është skema e kujtesës që ndahet në tre lloje “depo” magazinash.

1. Depot sendore, marrin informacion nga organet sendore dhe e ruajnë atë për një periudhë të shkurtër (rreth 0,5 sekonda) deri sa të përpunohet.

2. Depot e kujtesës afatshkurtër, ruajnë informacionin për një periudhë më të gjatë (rreth 15-20 sekonda). Informacioni ruhet për një periudhë të gjatë prej provash të përsëritura, p.sh. kur një numër telefoni ende i pa familjarizuar përsëritet me mend deri sa të arrish tek telefoni.

3. Depoja e tretë, është kujtesa afat-gjatë: ajo merr informacion të zgjedhur për magazinim më permanent dhe ka kapacitet shumë më të madh se dy të tjerat. Informacioni magazinohet në përputhje me karakteristika të tilla si kuptimi apo tingulli i fjalëve.

Gjendja e humorit në kohën e magazinimit është e rëndësishme: kujtimet e magazinuara, kur personi është i helmuar, rikujtohen më me lehtësi në gjendje mendore të pikëlluara. Në lidhje me kujtesën afat-gjatë duhet bërë dy dallime të vlefshme.

E para është ndërmjet kujtesës për ngjarjet (kujtesa episodike) dhe kujtesa për gjuhë dhe dijet (kujtesa semantike). E dyta është ndërmjet njohjes se një materiali që prezantohet dhe rikujtim pa këtë prezantim kjo e fundit është më e vështirë.

Në paraqitjen e anomalive të kujtesës përshkruhen disa terma teknike, dhe ja disa prej tyre:

• Amnezia anterograde, shfaqet pas një periudhë pavetëdije. Është dëmtim i kujtesës, për ngjarje që kanë ndodhur ndërmjet periudhës së fundit të pavetëdijes së plotë dhe restaurimit të vetëdijes së plotë.

• Amenesia retrograde, është humbja e kujtesës për ngjarje që kanë ndodhur përpara fillimit të pavetëdijes. Një amnezi e tillë ndodh pas dëmtimit të kokës ose terapisë elektrokonvulsive.

• Konfabulacioni është kallëzim i “kujtimeve” për ngjarje që nuk kanë ndodhur në periudhën që bëhet fjalë. Kjo ndodh në disa pacientë me çrregullime të rënda të kujtesës recente.

• Jamais vu, është dështim për të njohur ngjarjet që kanë ndodhur më parë, ndërsa deja vu, është njohja e ngjarjeve si familjare, kur ato nuk kanë ndodhur asnjëherë. Të dy anomalitë mund të takohen në çrregullimin neurologjike.

Ngjashmëria në mes stimujve deja vu dhe subjektit real, kurse tjetri shkon pas kujtesës, mund të çojë deri te sensacioni. Ashtu janë munduar shkencëtar ta shpjegojnë deja vu me hipnozën, por shpeshherë nuk kanë patur suksese.

Teoria neurologjike

Deja vu e shpjegojnë si pasoj e çrregullimit neurologjike që nuk përputhet me kohën. Për arsyet të defektit të kohës truri e kupton, se ka marrë një stimul për herën e dytë, çka në të vërtetë ishte përjetimi i njëjtës ndjenë por pakëz me burimi me te larg.

Parapsikologjia

Po ashtu disa e ndërlidhin deja vu edhe me parandjenjën, largpamësinë si dhe me ndjenjat jo normale për ta kuptuar, gjithashtu është shenjë e fuqive shpirtërore si dhe aftësisë e një popullatës njerëzore. Deja vu e ndërlidhin edhe me profetizmin, parashikimin dhe me kujtimet nga jeta e kaluam.

Ëndrra si burim i deja vu-së

A ju ka ndodh ndonjëherë në situatë që do të dini se çfarë do të ndodhin? Kur kini arrit në një vend për herën e parë, juve ju duket se gjithçka është e njohur, kjo është ajo fuqia e ëndrrave?

Disa mendojnë se deja vu nuk është asgjë tjetër përveç kujtimet nga bota e ëndrrave. Zakonisht nuk i kujtojmë shumicën e ëndrrave, vetëm na mesin në kujtesë disa detaje të vogla.

Këto detaje mund të ruhen në kujtesën e njeriut dhe i shmanget kujtesës aftat shkurtër.

Në këtë mënyrë ndoshta mund të shpjegohet fenomeni deja vu , kujtesa nga ëndrrat që i kemi parë më herët me ato elementet që na kujtohen në momentin e zgjuarit nga gjumi.

Nga Don Nosh Gjolaj

Deja Vu

Deja vu është një shprehje franceze që do të thotë “e parë më parë”, duke iu referuar një ndjesie të veçantë, të çuditshme, të qartë dhe të mistershme njëkohësisht, sikur një skenë apo rrethanë e caktuar duket e përjetuar më parë. Deja vu-ja është përkufizuar si “të kujtosh të ardhmen”.

Përvoja e “mëparshme” shpeshherë i atribuohet një ëndrre, megjithëse në disa raste është një ndjenjë e fortë se kjo situatë ka ndodhur me të vërtetë në të kaluarën. Disa ia atribuojnë deja vu-në përvojave psikike ose sekuenca të pakërkuara të jetëve të mëparshme.

Përvoja e deja vu-së duket se është shumë e përhapur. Në studime formale rreth 70% e njerëzve kanë raportuar se kanë përjetuar të paktën një herë (kjo përqindje i përket grup moshës nga 15-25, kur mendja është ende subjektive për të vënë re ndryshimet në mjedisin rrethues).

Referenca të përvojave të deja vu-së gjithashtu janë gjetur në literatura të kaluara, duke dëshmuar se nuk është fenomen i ri.

Një person mund të dijë rrugën apo peizazhin e një qyteti që nuk e ka vizituar më parë, duke u habitur në të njëjtën kohë se si ka mundësi të ndodhë. Disa sugjerojnë se leximi i një rrëfimi të detajuar të një vendi mund të përfundojë në këtë ndjesi, kur më vonë ky vend vizitohet.

Shpjegimi më i zakonshëm nuk e sheh deja vu-në si akt i njohjeve paraprake apo profecisë, por një anomali e kujtesës. Një tjetër teori e shpjeguar është ajo e vegimeve.

Ashtu si sugjeron teoria, një sy mund ta regjistrojë atë që sheh një fraksion sekonde më shpejt se tjetri, duke krijuar atë ndjesi të fortë kujtese mbi të njëjtën skenë e parë në të mijtën e sekondës më vonë nga syri tjetër.

Megjithatë edhe kjo dështon në shpjegimin e fenomenit kur janë të përfshirë edhe informacione të tjerë ndijorë, si pjesa dëgjimore dhe veçanërisht pjesa dixhitale.

Një lidhje reciproke klinike është gjetur mes përvojës së deja vu-së dhe çrregullimeve, si skizofrenia apo ankthi, dhe se përvoja ka gjasa të rritet me subjektet që janë në këto kushte.

Ky korrelacion i ka çuar disa kërkues për të spekuluar se përvoja e deja vu-së është anomali neurologjike e lidhur me shkarkimet e tepërta elektrike në tru.

Bashkë me intuitën, kërkimet në psikologjinë njerëzore mund të ofrojnë më shumë shpjegime natyraliste, por përfundimisht shkaku dhe natyra e vetë fenomenit mbeten mister.

Në sekretet e "deja vu"-së, çelësit të kujtesës

Po sikur "deja vu"-ja të jetë porta e duhur për të hyrë në sekretet e kujtesës? Ndoshta shkëputja nga vetëdija që prodhon kjo ndjesi do të ishte një burim i çmuar të dhënash për të kuptuar se si truri i copëtuar seleksionon dhe ruan kujtimet.

Duke u nisur nga bindjet (që nuk ka, sepse fenomeni i "deja vu"-së është shpjeguar me disa teori të ndryshme shkencore), një psikologe amerikane nga Universiteti i Kolorados është "hedhur" në atë re ndjesish të paqarta që psikologët e quajnë "familjaritet". "Mund të takojmë një person në supermarket dhe të kujtohemi se jemi takuar një ditë më parë në autobus.

Ose një shembull tjetër, që fytyra e tij mund të na duket shumë e njohur dhe të vazhdojmë të pyesim veten se ku jemi parë", shpjegon psikologia. Në momentin që na krijohet ndjesia sikur "kemi qenë edhe më parë këtu", ndodh ekzaktësisht e njëjta gjë: jemi të bindur se e njohim një situatë, por nuk arrijmë të gjejmë përse-në.

Sipas psikologes amerikane, "deja vu"-ja është shembulli klasik i kujtesës që nxit kujtimet, por nuk i lidh ato me njëra-tjetrën. "Një situatë e zakonshme të duket shumë familjare, por nuk arrin të identifikosh arsyen e këtij familjariteti.

Dhe nuk është një rastësi që këto fenomene të shfaqen më tepër te personat që udhëtojnë shpesh, të cilët kujtojnë me saktësi ëndrrat e tyre, ose shohin shumë filma".

Fakti që fëmijët e vegjël deri në moshën 10-vjeçare nuk kanë pasur eksperienca, kjo tregon se duhet një tru mjaft i zhvilluar për të provuar atë që Shën Agustini e quante: "një kurth i djallit".

Studimet e psikologes konfirmuan atë që neuroshkenca e kujtimeve kishte vërejtur prej kohësh: ngjarjet që na ndodhin çdo ditë copëtohen nga truri (tingujt nga njëra anë, ndërsa aromat dhe ngjyrat nga tjetra) dhe ruhen në formën e kujtimeve në hapësirat e ndryshme të mendjes sonë.

Shkëndija e "deja vu"-së ndizet pikërisht në momentin kur një eksperiencë e së tashmes koincidon me një nga teserat që përbëjnë grumbullin e kujtimeve të së shkuarës.

Mjafton një element i kapur nga kujtesa për të rikujtuar gjithë skenën, duke sjellë kështu ndjesinë tipike të "deja vu"-së. Ja se si një kujtim bëhet fotografi aktuale.

Kjo teori arrin të shpjegojë edhe një fenomen që vitin e kaluar i kishte lënë pa fjalë studiuesit.

Një shkencëtar i Universitetit të Lidsit, një nga ekspertët më të mëdhenj të kësaj "kokrrize rëre" që përfundon në mekanizmat e kujtesës, kishte përshkruar në revistën "Brain and Cognition" rastin e një të verbri të mësuar me "deja vu"-në.

Ndjesia krijohej kur burri dëgjonte zhurmën e një zinxhiri që zbërthehej. Ai dëgjonte një lloj tingulli muzikor, ose perceptonte fragmente bisedash mbi një temë të caktuar. Për t‘i bërë ballë paparashikueshmërisë së kësaj ndjesie, që i dukej sikur e kishte jetuar edhe më parë këtë moment (e pamundur ta krijosh me komandë në laborator), në Universitetin e Lidsit tentuan ta provonin me hipnozën, por "ajo" ishte zhdukur, për t‘u kthyer në harresë.

Intervista

Biologu: Ne dhe realiteti ynë i sajuar

"Ne mendojmë se shohim realitetin, por mendimi ynë nuk bën gjë tjetër veçse materializon asgjënë. Nuk duhet të mrekullohemi nëse ndonjëherë shfaqet një hap i rremë", si në rastin e "deja vu"-së, thotë shkrimtari e profesori i biologjisë dhe gjenetikës.

"Deja vu"-ja lind nga një eksperiencë konkrete. Pse thoni se vjen nga asgjëja?

Që lind nga një eksperiencë konkrete, është ajo që besojmë ne. Në të vërtetë nuk dimë shumë mbi domethënien e fjalëve "kuptoj" e "kujtoj". Para se të kërkojmë shkaqet e "deja vu"-së, duhet të studiojmë me kujdes si funksionon truri ynë; si të veprojmë sipas parimit të shoqërimit të mendimeve, pa të cilin nuk mendohet e nuk njihet asgjë. "Deja vu"-ja është një dritare për të zbuluar fenomene të panjohura. Mendoj se është një eksperiencë, rëndësia e së cilës është mbivlerësuar shumë.

Ju e keni provuar ndonjëherë ketë ndjesi?

Jo, dhe besoj se gjithë kjo varet nga hipnotizimi. Mesa duket bëhet fjalë për një mekanizëm filozofik të kujtesës, rëndësia e së cilës është zmadhuar. Por, kjo nuk do të thotë se duhet t‘i futemi punës kokë e këmbë për të kuptuar më mirë se cilat janë mekanizmat e nëntëshëm të aftësive të trurit për të perceptuar realitetin dhe për ta fiksuar.

Mendja e njeriut është cilësuar si misteri më i madh i universit...?

Duhet ta pohojmë se realitetin e kemi shpikur nga asgjëja. Ky proces nuk ndodh rastësisht. Ashtu siç theksonte Kant, ekzistojnë disa kritere të sakta që mendja jonë i përdor për të krijuar një ide mbi realitetin. Truri i njeriut është ende i mbushur me mistere, por natyrisht nuk bëhet fjalë për një organ që vepron në bazë të ligjeve anarkike. Ndoshta sajon realitetin, por nuk e bën në atë mënyrë, që pak a shumë të gjithë të jenë dakord.

De-Zha vy - Déjà-vu !

Shpesh here ndodh qe individit te caktuar njerzor, neper situata te caktuara ne kohe dhe hapesire, ti duket se ka qene i pranishem ne forme aktive apo pasive edhe me pare ose te themi edhe njehere tjeter!?!

Personit te cilit mund ti ndodh kjo dukuri ia deshmon atij se situaten e caktuar qe e ka para syve te tij e qe eshte ne zhvillim e siper e ka perjetuar edhe njehere me pare...Bile disa prej tyre, jane ne gjendje qe sekunecen e ardhshme te ngjarjes momentale, per derisa jane duke perjetuar ngjarjen-ndodhin apo skenen ta shpjegojne edhe ne menyre segmentale duke ju thene te tjereve ose vetes se tyre ne heshtje se: Tani ka per te ndodhur kjo, kjo, kjo...

Disa kete dukuri mund ta quajne aftesi, disa dhunti, disa edhe nuk mund ta marrin me mend ose ta besojne fare!
E verteta e spjegimit te ketij reaksioni psikik qe perjeton individi, mund te bazohet ne dy elemente natyrore, ne elementin Reinkarnim (Ringjallje) dhe ne elementin Paratheni (Profetizem).

Personat e tille, qe jane subjekt perjetues i DEJAVU-se, nuk jane per tu nencmuar ashtu sikur qe nuk do te ishte e drejte qe spjegimet, sqarimet, apo informatat qe ata i japin rreth perjetimeve qofte ne te tashmen apo te ardhmen, te injorohen, perqeshen apo edhe te komentohen zhdrejte dhe jorealisht, nga te tjeret e qe ata gjejne nje doze besimi per tu rrefyer tek ata.

Njeriu eshte qenje natyrore dhe fatkeqesisht ai mbi veten e tij, origjinen e llojit te tij ka aq pak informata sa qe nuk mund te jepet nje mendim konstruktiv, i bazuar, shkencor rreth brumit te tij origjinal dhe te vertet natyror, prandaj duke u nisur ne baze te rrethanave faktike, nuk kemi te drejte te besojme apo edhe te mos besojme ne cudira natyrore te cilat mund te manifestohen ne njeriun, apo rreth tij.

Nga ajo qe thame me siper rezulton se njeriu eshte qenje e paparashikuar natyrore-shpirterore pse jo edhe shoqerore. Njerezit qe posedojne aftesine e Dejavu-se, me plote bindje mund te ju them se jane pasqyre e qarte e ndodhive ne perspektive.

Te tillet do te kene mundesine qe edhe permes Vizioneve te ndryshme qofshin ne forme iluzionesh apo edhe halucinacionesh, te na japin ndonje risi dhe tregojne dicka te re, ne lidhje me te afermen e tyre ose te dikujt tjeter, apo me ndonje ndodhi qe eshte e permasave me te gjera siq eshte lufta apo situatat konfliktuoze. Per me teper njerzit e moshuar qysh edhe me heret por edhe tani e perdorin termin Isharet.

Vizionet jane po thuaj se te ngjashme me Dejavut por qe keto, jane situata te paqena realisht, por qe transmetohen para syve te atij qe realisht edhe i perjeton dhe i japin mesazh perjetuesit ne forme te zerit, fotografise, skices, kontures, formes se gjalle (njeriut real dhe identik) te personave te rendomt etj.

Pershembull nena qe jeton ne Prishtine eshte permalluar per te bijen e saj te cilen e ka ne Holande dhe ne nje moment, i duket se po e ndegjon zerin e bijes se saj duke e thirrur, Nene ja ku jam! Nuk kalon shume kohe nje ose dy dite dhe bija e saj e cila ka mundur me qene larg nga e ema, te vije dhe ta vizitoj ate. Pse ndodh nje dukuri e tille?

Nje dukuri e tille ndodh per faktin se nderdijet e njerzve komunikojne duam apo nuk duam ne, shpirtrat tane komunikojne mes vete duam apo nuk duam ne !?! Kane ekzistuar persona te atille qe kane dhene mesazhe te qarta, por edhe ne forme te karahasimeve apo edhe metaforave, por me rendesi eshtse se kane dhene dicka per njerzimin dhe njerzimi per cudi, nuk ka ditur ti shfrytezoj kurre keto burime informative...

Njeriu perjeton te ardhmen e tij shpesh here nepermjet enderres.
Ne momentin kur njeriu perjeton ne realitet ate qe dikur ka pare ne enderr, atij i duket sikur kete gje e ka jetu diku tjeter sepse thjesht ai ka harruar enderren qe ka pare dikur.

Ju falenderoj per ndihme, eshte e mundur.

Do te mundohem qe enderrat si procese neuropsikike, ti cilesoj apo kategorizoj per nga nga natyra e domethenjes gjegjesishte per nga natyra e porosise apo mesazhit qe ato i japin enderruesit.
Enderrat ne aspektin mjekesor, shpjegohen si procese neurofiziologjike, te cilat ndodhin si rezultat i ngarkesave te ndryshme qofshin ato te karakterit psikik apo fizik.

Ne rast te perjetimit te temperaturave te larta,te tronditjeve te ndryshme qofshin shpirterore apo fizike (ngarkesa dhe kallja e muskujve, eshtrave...) eshte emundur qe njeriu te perjetoje edhe enderra te ndryshme qofshin ato ne forme te enderrave te thella (ankthe) apo edhe ne forme te enderrave te lehta, si dhe ne forme te enderrave kur personi eshte apo beson qe eshte gjyzem i zgjuar, si psh, iluzionet, halucinacionet, apo edhe vizionet e ndryshme.

-Nje eshte me se e sigurt qe ekzistojne ne kete bote, persona te cilet te ardhmen e tyre por edhe te ardhmen e pergjithshme e perceptojne permes enderrave, kjo eshte me se e vertet.
Shtrohet pyetja pse dikush ti kete ato cilesi, te parathenies e dikush jo?

A mos keta individ njerezor, jane me te afte ne aspektin neuropsikik?
Jo.

Une besoj ne ate se komplet universi menaxhohet nga nje force, fuqi, cudi e cila i instrumenatlizon, rregullon, koordinon, kontrollon, vlereson, dinamizon, jeteson te gjitha ato dukuri, fenomene, ngjarje apo procese qofshin te gjalla/organike apo jo te gjalla/inorganike, keshtu qe aftesia e parashimit te se ardhmes nuk eshte asgje tjeter pos nje dhunti natyrore e cila i eshte dhuruar indivitit/njeriut nga perendia.

Njeriu qe eshte fjet nga shpirti e shikon te ardhmen nepermjet enderres ndersa ai qe eshte zgjuar e shikon direkt.

E besoj, me ka ndodhur vertete ne dy raste me diference kohe disavjecare nga njera tjetra.
Kam pare ne enderr dicka, te nesermen ndodhi realisht dhe pothuaj pa asnje ndryshim,asgje e natyres se planifikuar.Ndersa ne rastin tjeter nje fenomen real, vetem pas nje dite qe kisha pare endrren....

-Mund te ju siguroj se njerezit e kane formuesin (ndertuesin) e tyre, edhe Nostra-damus, disa here gjate profecise se tij e pate potencuar qarte qe ai ishte prodhim i nje fuqie mbinatyrore (zotit).

-Me nje fjale une besoj ne spontanitet sepse spontaniteti eshte edhe permbushje e sekuencave jetesore te programit te krijuesit tone ndaj qenjes sone.

-Nga ne kerkohet qe te mendojme pozitivisht, pa u leshuar ne imagjinaten e urrejtjes, smires dhe ndjellakeqesise.

-Nga ne kerkohet qe te punojme dite e nate dhe te udhehiqemi permes frymes se paqes, dashurise dhe humanizmit.

-Nga ne kerkohet qe te bejme perpjekje qe ti duam te gjithe ata qe na duan edhe ata qe nuk na duan, sepse vetem ashtu do te jemi nje kategori me larte se miqet dhe armiqet tane, sepse vetem vetedija e shendoshe morale dhe etike maximale, na madheron edhe para atyre qe thithin oksigjen per te ekzistuar por edhe para atij qe na ka krijuar!

Emri i ZOTIT eshte AI QE ESHTE: kurre nuk u tha qe emri eshte ai qe ishte apo ai qe do jete, meqenese shpirti eshte nje, por i ndare ne pafundesi trupash, une jam me shpirt edhe te ti , te ai qe ishte dhe te ai qe do jete.

Kur shpirti zgjohet nga gjumi apo kthjellohet ai e sheh veten te e kaluara te e sotmja dhe tek e ardhmja. Kjo qe po them kuptohet vetem nqs njeriu arrin gjendjen e qenies.

Nostradamus ke thene se e sotmja e bene te ardhmen...
Une si nje molekule ne bagazhin e dijes se pergjithshme ne explorer univers, mund tju them se e ardhmja jone e gravuar, e bene te sotmen!
E sotmja eshte nje simbol ne boten e simboleve pasrendese!
Pershendetje!

Déjà vu - E ardhmja në mendjen tonë



Që nga fillimi i kohërave, njeriu është subjekt i fenomeneve që arsyeja njerëzore nuk di t'i shpjegojë. Deja vu është një prej këtyre. Një kokërr rërë që duket se pengon mekanizmat e logjikës njerëzore.

Vende që nuk i kemi parë kurrë më parë, e që megjithatë i kemi vizituar. Situata të papërjetuara asnjëherë, e megjithatë të njohura. Ndonjëherë një dije për të ardhmen që nuk mund të shpjegohet.

Çfarë është ky fenomen i çuditshëm që është i njohur qysh prej lashtësisë dhe megjithatë po që prej lashtësisë ka qenë i mbështjellë me mister? A ekziston një shpjegim i vetëm dhe i pangatërrueshëm? A është një gropë e memories sonë, apo një mesazh që na vjen nga realitete paralelë që janë ende të panjohur për ne?

Realiteti është një "trekëndësh katërkëndor", domethënë diçka kontradiktore nëse nuk specifikohen parametrat brenda të cilëve ne lëvizim.

"Kjo gjë më ka ndodhur njëherë". "Në këtë vend më duket se kam qenë". Janë këto format më tipike, në të cilat manifestohet fenomeni i deja vu-së. Edhe pse më pas, po të vëresh mirë e me kujdes, përtej një ndjesie të fortë reminishence fillestare, pothuajse asnjëherë nuk pasohet nga një kujtesë e detajeve. Tamam sikur një pjesë e jona e di mirë, se gjërat në të vërtetë nuk janë tamam kështu.

Po çfarë mendon në lidhje me fenomenin Arthur Funkhouser, ekspert, një prej psikologëve më të mëdhenj botërorë i deja vu-së, i cili rrëfen për fenomenin. "Kur isha shumë i ri, pata një seri eksperiencash shumë të fuqishme, të cilat dukej se i përkisnin kategorisë së paranormales. Kam qenë kahera i apasionuar pas shkencave dhe pas fizikës e megjithatë nuk arrija asnjëherë që të shpjegoja se çfarë kishte ndodhur. I përsërisja vetes sime se kjo gjë ishte e pamundur. Më duhet të pranoj se e gjitha më vinte në siklet shumë të madh, kështu që nisa të flas në lidhje me këtë, me persona të ndryshëm, por askush nuk dinte të më thoshte asgjë. Më në fund, një person m'u përgjigj: Aha, ti je duke folur për deja vu-në. Dhe më dha në dorë një një libër të vogël, që fliste pikërisht për këtë argument. Në këtë mënyrë, nisi udhëtimi im në këtë botë misterioze.

Funkhouser, ashtu si shumë psikanalistë të tjerë në punën e tij eksploron lidhjet e ndryshme mes realitetit të ëndrrave dhe memories, mes botës së mistershme të ëndrrave dhe më tej botës edhe më misterioze të deja vu-së.

Endrrat na shfaqen në struktura dhe fizionomi gjithmonë të ndryshme, secila me domethënien e saj të fshehur. A mund të pohojmë të njëjtën gjë edhe për deja vu-në? Disa këmbëngulin se janë madje në gjendje që të parashikojnë të ardhmen, ashtu si në ëndrrat parashikuese. Çfarë marrëdhënie ekziston ndërmjet deja vu-së dhe ëndrrës dhe, më tej, ekziston një lloj i vetëm i deja vu-së, apo format që ajo mund të shfaqet janë të shumëfishta?

"Mendoj, se është shumë e rëndësishme që të bëjmë dallimin ndërmjet përvojave të ndryshme që zakonisht ne i quajmë deja vu", thotë psikologu Funkhouser. "Për mua është e ndarë në tre pjesë. Ajo që e quaj deja vecu është kur koha luan një rol të rëndësishëm në eksperiencën e përjetuar, ndodh një gjë dhe e dimë tashmë se çfarë është duke ndodhur.

Më pas, është deja visite, apo më saktë të vizitosh një vend për herë të parë, duke e ditur, ndërkohë se çfarë do të gjesh aty, për shembull të gjesh se çfarë ka pas qoshes së rrugës. Nuk është një çështje kohe, por është një njohuri paraprake e hapësirë, gjeografike.

Dhe është eksperienca e tretë që unë e quaj deja senti, ose më saktë e ndjerë më parë, domethënë që ta kesh provuar një herë një emocion të caktuar, një ndjesi të caktuar".

Çdo rast i deja vu-së duket i ndryshëm nga të tjerët. Por çfarë ka për të thënë një tjetër ekspert, një ekspert që ndodhet në anën tjetër të oqeanit, në Amerikë, në Seattle. "Më shumë se sa llojet e ndryshëm të deja vu-së, ne duhet të analizojmë shkaqet, sepse duhet të dini që nuk ka një shkak të vetëm, por janë plot 71 të tillë", thotë Vernon Neppe, neurolog. "Për ta thjeshtësuar, mund ta ndajmë deja vu-në në pak kategori të mëdha.

E para, përfshin deja vu-në që ne e quajmë të tipit shoqërues, që vjen për shkak të stresit, të ankthit. Ajo sjell trazime të shkurtër të kujtesës dhe të perceptimit. Ose më saktë, bëhet fjalë për probleme komunikimi ndërmjet kujtesës afatshkurtër dhe kujtesës afatgjatë.

Ka pastaj eksperienca që shkojnë në kufijtë e paranormales si parandjenjat e këqia, apo gjëra të tjera si këto. Ka persona që e dinë se çfarë do të ndodhë në të ardhmen, në këtë rast ka një shtrembërim të qartë të perceptimit të kohës. Lobi temporal i trurit pëson luhatje që janë vështirë të shpjegohen dhe një prej këtyre luhatjeve prodhon deja vu-në.

E dyta, është deja vu-ja psikotike, apo më saktë kur interpretohet keq realiteti. Kjo është ajo që e quajmë deja vu skizofrenike, e cila është shpesh herë e lidhur me atakët e panikut apo edhe format më të rënda të epilepsisë".

Kujtesa njerëzore është një mekanizëm kompleks që përfshin zona të ndryshme të trurit si neokorteksi dhe amigdali, por organi kryesor kur flasim për kujtesën është hipokampusi, zona që është direkt përgjegjëse për kujtesën, ndjenjat dhe më në përgjithësi për perceptimin tonë mbi realitetin. Po çfarë ndodh nëse hipokampusi, i aktivizuar nga një ndjesi e gabuar familjariteti bie në gabim? Ndoshta ndodh që realiteti nuk është më realitet? Deja vu-ja vë në një provë të vështirë çdo lloj bindjeje shkencore. A mundet një qenie njerëzore që të eksperimentojë telepatinë, apo mprehtësinë?

Pra, a mundemi që të parashikojmë të ardhmen? Duket se është ky rasti i një gruaje belge 40-vjeçare, e cila, e ftuar nga një miku i saj pianist për të dëgjuar melodinë e re që ai sapo kishte kompozuar, me të dëgjuar notën e parë, në mënyrë të pashpjegueshme ishte në gjendje që të fërshëllente të gjithë pjesën tjetër të melodisë.

"Ai i gruas belge është në rast normal, por duhet thënë se shumica e rasteve janë absolutisht normalë. Nuk ka asnjë lloj arsyeje që të shqetësohemi, nëse herë pas here na ndodh që të kemi një deja vu. Për fat të keq, shumë njerëz tremben. Shtatëdhjetë përqind e popullsisë, kur janë pak në ankth apo të shqetësuar e provojnë, ndonjëherë edhe në mënyrë të shpeshtë", thotë Funkhouser.

"Kjo gjë më ka ndodhur një herë", "në këtë vend unë kam qenë më parë". Termi është pagëzuar nga një psikolog francez, Meile Boirac, në vitin 1876. Para tij, fenomeni njihej me emrin paramnezia. Dëshmi të tilla ka edhe në veprat e Platonit. Edhe dishepulli më i madh i Frojdit, Gustav Jung, ka lënë dëshmi të këtij fenomeni. Eshtë një fenomen ky që të gjithë e kemi përjetuar nga një herë. Kush nuk e ka patur asnjëherë ndjesinë që ka qenë një herë në një vend të caktuar edhe më parë?

Kemi dashur që të përfshijmë në këtë artikull një person që ka dërguar një letër, e cila rrëfente në fakt një letër që kishte lidhje pikërisht me fenomenin e deja vu-së. Cili është raporti i saj me deja vu-në? "Unë nuk kam menduar asnjëherë për deja vu-në", thotë Stefania (ky është emri i personazhit). "Por, disa vite më parë, më ndodhi diçka që m'u duk goxha e çuditshme. Shkuam në Venecia me disa miq të mi dhe menjëherë sapo mbërritëm në qytet, u ndjeva shumë e lodhur. Mendova në moment për faktin që e kishim kaluar të gjithë natën në tren dhe që nuk kisha pushuar.

Shkova pra në hotel dhe nisa të ndihem keq. Pata një takikardi. Isha në moshën 28-vjeçare dhe nuk mendoja aspak për këto gjëra. Më pas, dola nga hoteli, hodha një sy rreth e rrotull dhe më dukej sikur kisha qenë një herë në atë vend. Mendova për një film që e kisha parë tashmë. Megjithatë, në të njëjtën kohë vazhdoja të ndjeja këtë takikardi dhe ndihesha përsëri keq. Për fat të mirë, mes grupit tonë miqësor ishte një mjek dhe ai më dha një qetësues. Mendova me vete: epo në darkë do të shtrihem dhe do të pushoj. Por, gjatë të gjithë natës nuk vura gjumë në sy".

Po çfarë ka në të vërtetë interesante kjo histori? Rrëfimi i Stefanias vazhdon: "Në mëngjes u zgjova dhe dola, bëmë shëtitje nëpër Venecia dhe unë praktikisht i dija dhe i njihja të gjithë vendet ku shkonim. Kaluam nga pallati i famshëm Ca' d'oro. Shikoja gondolat dhe më shkaktonin siklet, ndjeja përbrenda gjëra, të cilat nuk i kam kuptuar asnjëherë.

Isha tamam si në një gjendje ekstaze. Në Venecia qëndrova për tre ditë dhe çdo ditë ndihesha më keq se në ditën paraardhëse, aq sa në ditën e fundit miqtë e mi vendosën të bëjnë një vizitë tek Murano dhe Burano.

Por edhe kur mbërritëm atje, unë praktikisht njihja dhe dija gjithçka për Muranon dhe Buranon. Njëri prej miqve të mi më propozoi që të shkonim dhe të shikonim Ferraran. U thashë që, përderisa unë ndihem keq, nuk kemi pse të shkojmë në Ferrara, shkojmë më mirë në Romë. Por ata këmbëngulnin në të tyren dhe miku im doktor më jepte qetësues.

Dhe më në fund vendosa të shkoj në Ferrara, ku për çudi u ndjeva shumë mirë. Nuk e kisha parë asnjëherë Ferrarën, përveçse në televizor apo kartolina, dhe ndihesha shumë, shumë mirë. Dhe duke qenë se kur ndodhesha në Venecia isha në ankth dhe ndihesha keq gjatë të gjithë kohës, ndërkohë që në Ferrara bëhesha menjëherë mirë, atëherë më ngeli në mendje një pikëpyetje e madhe në lidhje me këtë gjendje timen"?

Çfarë të habit në rastin e zonjës Stefania? Zakonisht, kur ne kujtojmë diçka, kur mendojmë se kemi qenë një herë në një vend të caktuar, kjo ndodh për pak minuta dhe më pas fenomeni zhduket. Disa thonë se, kjo nënkupton që kemi kujtime, të cilët truri ynë i bashkon vetë në mënyrë automatike. Ndërkohë që, rasti i Stefanias është pak më shumë i ndërlikuar. Për këtë arsye, rasti iu parashtrua profesorit të Seattle, Vernon Neppe.

"Ky është një rast i jashtëzakonshëm. Të kesh tre ditë me radhë, deja vu është vërtetë e veçantë, shumica e njerëzve kanë deja vu vetëm pak herë gjatë të gjithë jetës së tyre. Mund të jetë normale që të shkosh në Venecia dhe të të duket sikur ke qenë një herë aty, po, por kjo vetëm për disa sekonda, dhe jo ashtu si i ka ndodhur Stefanias. Kjo histori vë në krizë çdo lloj shpjegimi univok në lidhje me këtë fenomen. Ngrihet pyetja, përse vetëm atje, përse vetëm ato tre ditë dhe, më pas, pas Venecias, asgjë më?

Për më shumë se një dekadë, tezat e Vernon Neppet dukeshin më prestigjiozet në skenën ndërkombëtare. Kjo, deri në vitin 2006, kur një artikull që u botua në revistën autoritare "Science" ka shkartisur letrat dhe ka shkundur nga themelet komunitetin shkencor. Kjo, edhe për arsye se personi që ka autorësinë e atij artikulli nuk është një person dosido, por një shkencëtar prestigjoz, fitues i Çmimit Nobel për mjekësinë, i cili i la studimet e tij të mëparshme, në kulmin e suksesit akademik, për t'iu dedikuar studimit të deja vu-së.

"Ne nuk e njohim të gjithë mekanizmin e deja vu-së, por vetëm një pjesë të tij", thotë fituesi i Çmimit për Mjekësinë në 1997, Susumu Tonegava. 'Ajo që ne besojmë se ndodh është: në trurin tonë kemi që një qark që proceson dhe arkivon informacionet që ne marrim dhe që shkojnë dhe formojnë kujtesën. Kur takon dikë, kur sheh një vend për herë të parë e njeh, e kujton, apo e di që nuk e ke parë asnjëherë më parë atë hapësirë apo atë person.

E bëjmë këtë gjë gjatë të gjithë kohës, edhe tani që jemi duke folur madje. Por ndonjëherë, skena të caktuara janë kaq të ngjashme, dhe informacionet që të vijnë nga realiteti të kujtojnë një tjetër skenar, të cilin nuk jemi më në gjendje që ta dallojmë. Një pjesë e trurit, hipokampusi, të thotë: kjo nuk është hera e parë që t'i je këtu, sepse kujton në fakt një vend të ngjashëm dhe hyn në një lloj qarku të shkurtër. Por pjesa tjetër e trurit, i quajtur neokorteks ka një hapësirë më të madhe të të gjithë situatave të përjetuara më parë dhe të thotë: Jo, kjo është hera e parë që t'i je këtu. Pikërisht këtu lind edhe konflikti".

E reja më e madhe që sjellin studimet e Susumu Tonegavës, është se ai merret me trurin e kavieve minj, të cilëve përmes manipulimeve gjenetike u ndryshihen disa celula cerebrale. "Tek minjtë e ndryshuar gjenetikisht është e vështirë që të dallojnë, me fjalë të tjera është njësoj si të jenë viktima të një deja vu-je kronike, ngatërrojnë gjëra që u kanë ndodhur me gjëra që nuk i kanë ndodhur asnjëherë më parë.

Kemi parë veprimtarinë e minjve të angazhuar në një aktivitet eksplorues, kemi parë sjelljen e mutantëve në dy vende të ndryshëm, i kemi vënë në një vend, më pas në një tjetër dhe më pas kemi bërë të njëjtën gjë me minjtë normalë. Në të dy ambientet, mutantët ndjekin të njëjtën skemë sjelljeje, ndërkohë që minjtë normalë e ndryshojnë atë. Nga kjo mund të supozohet se një kategori e minjve arrijnë që të bëjë dallimin dhe tjetra jo".

Në vitet tetëqind, kompleksiteti i trurit ishte krahasohej me centralin e telefonit. Ndërsa sot flitet më shumë për një kompjuter të sofistikuar, por sa më shumë që kërkohen krahasime, aq më shumë bëhemi të vetëdijshëm se këto nuk janë veçse hije të potencës cerebrale. Po sikur truri i njeriut të jetë shumë më tepër se sa ajo që ne mendojmë? Një entitet i pafundëm ashtu si universi? Teoritë e reja të Susumu Tonegavës megjithatë nuk kanë bindur studiuesit e shumtë që merren prej vitesh me këtë çështje. Ashtu si mund të pritej, kur flitet për deja vu-në, dera mbetet ende e hapur.

"Do të doja të dija, minjtë a mund të flasin? Sigurisht që ata kanë një gjuhë të tyren, por sigurisht që ne nuk na japin intervista", thotë një kundërshtar i profesorit Tonegava: "Unë nuk mendoj se minjtë janë në gjendje të na thonë, nëse kanë patur apo jo një deja vu, për këtë arsye mendoj se të gjithë këto teori nuk kanë asnjë bazë, pikë së pari se nuk është askush që të na thotë se çfarë ka provuar, dhe së dyti, sepse truri i një miu nuk është i zhvilluar aq sa duhet.

Mbërrimë kështu në hipotezën përfundimtare për fenomenin misterioz të deja vu-së. Kemi parë se bota shkencore është e ndarë më dysh në lidhje me zgjidhjet e mundshme që kanë të bëjnë me fenomenin e deja vu-së, kemi parë mendimin e shkencëtarëve, psikiatërve dhe psikanalistëve. Duket qartë se, zgjidhjet nuk konkordojnë me njëra-tjetrën, por nga ana tjetër as nuk mundemi që të themi se ky fenomen nuk ekziston. Jemi përpjekur kështu që thjeshtë të krijojmë një ide, por tashmë, duke iu qasur nga një tjetër këndvështrim. Duke hyrë në botën e paranormales.

Atëherë, a mos është kujtesa pararendëse e një jete paraardhëse shpjegimi i vërtetë i deja vu-së? Por edhe nëse do të pranohej kjo mundësi, a është vërtetë e besueshme që kujtesa jonë të shkojë kaq shumë prapa në kohë, atëherë kur kemi qenë një person tjetër në një epokë tjetër? Duket se këtë teori do ta konfirmonte më së miri ajo që i ndodhi shekullin e kaluar një zotërie me emrin Paul Videl, i cili ndërkohë që ndodhej në ceremoninë e varrimit të një princeshe angleze, pati ndjesinë se kish marrë pjesë një herë në këtë dhimbje të tmerrshme.

Remo Bodei, filozof që është marrë shumë me fenomenin, thotë se "një mjek anglez, Artur Vigan, në vitin 1844 kishte shkruajtur një libër që prekte temën e deja vu-së dhe që nisej nga ideja se në dy hemisferat e trurit, nocionet mbërrijnë ndonjëherë në kohë që ndryshojnë nga njëra-tjetra me një fraksion të sekondës, pra, më parë në njërën hemisferë dhe më pas në tjetrën".

Ne kemi vendosur që të mos ndalemi, por që të shkojmë dhe të kërkojmë përgjigjet në vendin ku studimi i deja vu-së ka kryer hapat më të mëdhenj.

Në Universitetin e Neuropsikiatrisë në Leeds, doktor Kris Mourin udhëheq një ekip studiuesish që, nëpërmjet teknologjive të sofistikuara studion deja vu-në kronike, apo më saktë kur deja vu shndërrohet në një sëmundje të vërtetë. Njëri prej rasteve më të jashtëzakonshme të deja vu-së i ndodhur një zotërie të moshuar anglez, Farell, i cili kur u thirr për ekzaminimin e parë refuzoi që të shkonte në klinikë, sepse këmbëngulte që kish qenë tashmë një herë aty dhe i kishte kryer të gjithë vizitat.

'Farell ishte me të vërtetë një rast interesant", thotë Mourin. 'Kur ai erdhi këtu në klinikë dhe unë e vizitova, e kuptova menjëherë se kujtonte fjalë që nuk i ishin thënë asnjëherë. Në jetën e përditshme ai kishte pushuar së pari, televizorin dhe të lexonte gazetat. E shoqja e pyeste: Si ka mundësi që ti di gjëra të cilat nuk kanë ndodhur ende? Dhe ai i përgjigjej: Eshtë e lehtë, thjeshtë sepse më kujtohen".

Eshtë ndoshta në ngjashmërinë e këtyre personave që mund të gjendet një shpjegim i pranueshëm për përvojën e jashtëzakonshme të zonjës Stefania në Venecia?

"Herën e parë që shkova në Nju Jork, e njëjta gjë më ndodhi edhe mua", vazhdon Mourin. "Pata një deja vu kronike. E njihja shumë mirë Nju Jorkun e televizionit dhe gazetave dhe kisha shumë pritshmëri të miat. Dhe janë pikërisht pritshmëritë që shkaktojnë këto lloj situatash. Sa më shumë që ndodh për një gjë, aq më shumë ajo ndodh. Në fund të udhëtimit mund të thuhet vetëm se nuk ekziston një e vërtetë e vetme".

A do të mbërrijë ndonjëherë dita kur qeniet njerëzore do të dinë gjithçka në lidhje me deja vu-në?

"Truri është ende një kufi i dijes sonë dhe duhet që ne të dimë më shumë", thotë Mourin, "duhet që të bëjmë hapa përpara sa i përket neurologjisë, psikologjisë dhe shkencës. Në njëzetë vitet që do të vijnë do të bëhen hapa gjigandë në këtë drejtim, për këtë unë jam i sigurtë".

Ju eshte dukur ndonjehere ne ndonje skene qe jetoni,sikur e keni pare,ose jetuar edhe njehere me pare?!! Mos u lodhni ta gjeni,se kur e keni jetuar,thjeshte kishit nje Dejavu

Ky eshte nje fenomen,qe brenda sekondes na shpie diku ne te kaluaren dhe kthehemi perseri. Ako...ma ky fenomen ngelet i pashpiegueshem nga shkenca,sepse asnje nuk eshte i sigurte,per arsyen qe shkakton kete fenomen kaq interesant e te cuditshem! Nga Newtoon,"dèja_vu",eshte shpeshhere e pershkruar si nje nje ndjenje ku ne te cilen ke pare dicka ose ke jetuar nje ngjarje.

Shume shkencetare mendojne qe prej shume kohesh qe ky lloj tip fenomeni shfaqet kur imazhi i pare prej njerit nga syte,arrin ne tru para imazhit qe shfaqet te syri tjeter. Kerkuesit kane gjetur gjithashtu edhe persona te verber te cilat kane ndjere edhe ata sensacionin e "dèja_vu".

Kjo gje ndikon per keq te teoria e privilegjuar! Meqe ky lloj sensi eshte teper i rralle dhe teper i shpejte, psikologet nuk jane perqendruar shume aty me friken se nuk do jene edhe aq objektive.

Disa te tjere jane perqendruar te ajo qe themi ndonjehere.."E kam ne maje te gjuhes po nuk po e gjej dot qe ta shpreh", atehere kur nuk arrijme te besojme qe dime dicka dhe nuk arrijme ta themi! "Deja_vu",po studiohet edhe me anen e hipnozes..shpjegimet thone qe nje eksperience e tille, ndjehet kur nje pjese e trurit "drejton gjerat familjare"! Le te shpresojme qe te dime me teper nje dite..

Unë per këtë lloj fenomeni e kam pyetur nje profesor te psikologjis ai me tha se Deja Vu është imagjinata e njeriut dhe asgje tjeter por prap jam kurioz te dij per këtë fenomen sepse pergjigja e atij psikologu sme dha asgjë qe une doja ose me mirë e prisja nje pergjigje me delikate.

PËRJETIM I PËRSËRITUR -DUKURIA DEJA-VU

Misteri i fenomenit Deja-vu nuk qëndron në natyrën e saj enigmatike, por në natyrën enigmatike të vet qenies njeri. Njeriu, siç e dimë edhe shkencërisht, është qenie me aftësi të kufizuara. Pra ai nuk është një specie e përkryer, edhe pse ne kemi dëshirë të mendojmë ashtu. Ai përkufizohet vetëm nga pesë shqisat e tij, dhe përmes tyre e percepton realitetin që e rrethon. Pra, bota që na rrethon nuk është e përkufizura, por të kufizuara jemi vet ne.

Të relaksuar bisedoni dhe çlodheni me një mikun tuaj në një kafene të qytetit bregdetar ku ju keni shkuar për pushime. Mbi tavolinë ndjeni aromën e kafes së porositur. Dhe, për një moment, juve ju përshkon një ndjenjë e çuditshme dhe ju duket sikur keni qenë edhe një herë këtu. Pikërisht në këtë karrige, në këtë tavolinë dhe po e njëjta aromë e kafes! Bile, juve ju kujtohet edhe fluturimi i një mize pranë filxhanit... përjetim i përsëritur! Por, kur kishte ndodhur kjo? A është kjo vallë e mundur? Ju ndodheni për herë të parë në atë vend...

Kjo ndjenjë konfuze e një situate të panjohur por të përjetuar më parë, nuk është diç e pazakontë. Me siguri se shumica prej nesh e ka përjetuar, së paku një herë, këtë ndjenjë të çuditshme. Dhe, kjo dukuri e pazakontë, ky fenomen psikologjik, është emërtuar si Deja-vu, që rrjedh nga frëngjishtja, e që do të thotë “një herë e parë (përjetuar) ose tashmë e parë (përjetuar)”. Anketat e ndryshme, në shumë vende të botës, kanë vërtetuar se dikur rreth 70% e njerëzve e kanë përjetuar fenomenin Deja-vu. Një studim i bërë në Universitetin Halle-Wittenberg të Gjermanisë shkon edhe më lart. Ai rezultoi se 90% e pjesëmarrësve e kishin përjetuar, së paku një herë, një situatë të tillë. Edhe në forumet shqiptare (virituale), ku diskutohej për fenomenin Deja-vu, shumica e diskutuesve e pranojnë se kishin përjetuar efektin e Deja-vu-s. Ja disa nga postimet e diskutuesve:

A. - “Ndjenja e Deja-vu-s , nuk të ndodh veç një herë, por shpesh herë. Personalisht e kam shpesh ketë ndjenje, dhe për çudi, disi truri im, sikur përkujton se një bisede apo një veprim po ndodh për te dytën herë!”

L. - “...shpesh me ndodh. Ja p.sh. një situate që është kah ndodh momentalisht, me duket se ka ndodhur edhe më parë. Gjithçka është plotësisht e njëjte... gjithçka e përjetoj si për herë të dytë! Gjithashtu e di se cila është fjala tjetër. P.sh. që ka për t’ma thënë personi... Shumë interesant ...shumë mister.”

K. - “Mua personalisht më ndodh shpesh një gjë e tillë. Kur jam në ndonjë situate në jetën e përditshme (pa marr parasysh çfarë situate) më ndodh që të mendoj se kjo situate ka ndodhur edhe më parë, para disa kohesh.”

E. - “Edhe mua më ka ndodhur shumë herë. Çka me duket interesant është se gati çdo herë ka qenë një situatë e parëndësishme...”

M. - “Nuk mendoj se vuaj nga ky fenomen, se është diç që më ndodh rrallë, ama ngel në kujtesën time...”

A. - “Mua kur më ka ndodhur, disa herë kam menduar se ka të ngjarë që unë kam qenë më herët në ketë bote, por në një trup tjetër, e tash kur më ripërsëriten ato gjëra me duket se po i dijë të gjitha, por jo në ketë trup që jam tash....”

M. - “Kjo edhe mua më ndodhe shumë herë por zgjatë vetëm 2-3 sekonda. E di se çka ndodh në atë moment ....dhe më duket që e kam përjetuar atë situatë më pare.”

Edhe për këtë dukuri, sikurse edhe për shumë dukuri të tjera, kanë shfaqur interesim shumë koka të mëdha njerëzish që nga lashtësia. Përjetimet e tilla i përshkruan para më se dy shekujsh edhe i shenjti Augustin, e të cilat i krahason me “kujtesën e falsifikuar”. Fenomenin Deja-vu, flitet se e ka përjetuar edhe Napoleon Bonaparta. Derisa e vështronte ushtrinë e armikut, i ishte parafytyruar beteja e cila do të pasonte pak qaste më vonë. Bile supozohet se edhe vet dukuria Deja-vu, e ka burimin nga ajo kohë. S. Frojdi e ndërlidh dukurin e Deja-vu-s me mendimet dhe imagjinatën tona, të ndrydhura, për ndonjë arsye, diku thellë në ndërdijen tonë ose me sekuenca të harrura nga ëndrrat tona të shumta, të cilat në situata të reja krijojnë ndjenjën e Deja-vu-s. Edhe J. W. Gete, në një nga librat e tij e përshkruan një përjetim që i përngjanë shumë fenomenit Deja-vu.

Në librin “Sajimi dhe e vërteta”, ai e përshkruan një situatë, kur si i ri, duke kalaruar me kalë nëpër natyrë, e sheh për një moment vetveten, gjithashtu duke kalaruar në një kalë tjetër, por nga drejtimi i kundër. Aty dukej më i moshuar dhe i veshur me rroba tjera. Disa vite më pas, ai kalëron rastësisht po nëpër të njëjtin vend dhe i kujtohet plotësisht përjetimi i mëhershëm dhe vëren se vërtet ai bartte po ato rroba të cilat i ishin parafytyruar atëherë. Këtë dukuri nuk ka mundur ta tejkaloj as Holivudi, për të cilën edhe ka realizuar një film me të njëjtin emër “Deja-vu - gara kundër kohës”, ku rolin kryesor e interpreton artisti i mirënjohur Denzel Washington.

Në fakt ç’është Deja-vu?

Njëri ndër profesorët e psikologjisë nga Universiteti i Dallasit, që u mor posaçërisht me dukurin Deja-vu, është Alan Brown. Ai kishte mbledhur studime të shumta nga kolegët e tij shkencëtar, në lidhje me këtë fenomen, dhe i kishte studiuar me vite të tëra. Rezultatet e tij ishin deprimuese: aq shumë mendime kishte, po aq sa edhe shkencëtar!

Megjithatë, të gjitha këto mendime (supozime) nga hulumtimet dhe eksperimentet e bëra, shkencëtarët i ndajnë në dy grupe. Disa mendojnë se fenomeni Deja-vu është çrregullim psikologjik i një “lidhje të shkurtër” në tru, ose thënë ndryshe, një mini-sulm në tru, dhe si pasojë e atyre çrregullimeve, halucinacionet e reflektuara, pranohen si realitet faktik. Ndërsa të tjerët mendojnë se këtu kemi të bëjmë me përjetime të mëhershme, të memorizuara diku thellë në ndërdije, të cilat në momente të caktuara, i perceptojmë si Deja-vu, pra, nga eksperienca dhe ngjashmëria e tyre, krijojmë bindjen se një situatë të tillë e kemi përjetuar edhe më parë.

Sipas përkrahësve të teorisë së parë (anomalisë mentale), ku fenomen paraqitet, pasi një devijim i përcaktuar në tru, shkakton spontanisht ndjenjën e njohjes. Normalisht kjo ndodhë në laprat e tëmthit të trurit, në qendrën e vetëdijshme të kujtesës, ku Hippocampusi, rregullon sipas një strukture të veçantë, për secilin perceptim shqisore përshtypjen e të njohurës ose të panjohurës. Nëse kjo përshtypje është e njohur, neuronet flakën në një pjesë tjetër të laprave të tëmthit, tek parahippocampalis Gyrus, ku edhe shkaktohet ndjenjën e njohjes. Tek fenomeni i Deja-vu-s, flakën neuronet në parahippocampalis Gyrus, pa u përcaktuar më parë si perceptime faktike. Pra, truri na mashtron dhe tek ne paraqitet ndjenja e njohjes, e bindjes së përjetimit të situatës edhe më parë. Një anomali e tillë mund të shkaktohet nga faktor të ndryshëm si: lodhja, medikamentet etj., por më shpesh nga ndonjë avari që pason gjatë proceseve metabolike në tru.

Argumente për këtë teori paraqesin pacientët që vuajnë nga epilepsia, ku vatër e sulmeve janë laprat e tëmthit. Ata edhe përjetojë jashtëzakonisht shpesh fenomenin Deja-vu. P. sh. kemi rastin e Klaus Gecke-s nga Berlini, të cilit, gjatë mënjanimit të një tumori në tru, i lëndohen këto qendra të kujtesës, dhe dy muaj më pas, ai fillon të përjetoj diç të çuditshme: “Në rrugë dhe gjetiu kisha ndjenjën se secilin njeri po e njoh!”- shprehej ai më pas. Në kokën e tij, pas operimit, ishte zhvilluar epilepsia. Neurologët besojnë se janë në gjendje që në çdo kohë të provokojnë ndjenjën e Deja-vu-s. Nëse parahippocampalis Gyrus ngacmohet me sinjale elektrike, sipas tyre, provokohet ndjenja e njohjes, të cilën e dëshmojnë pacientët e eksperimentuar.

Mirëpo, edhe përkrahësit e teorisë tjetër kanë argumentet e tyre.

Ata mendojnë se gjithçka që na duket si e njohur, ne veç e kemi parë ose përjetuar diç të ngjashme, ndoshta vite e vite më parë, por me kohë është “harruar” diku në depon e kujtesës. Në fakt, gjatë procesit jetësor ne u nënshtrohemi vazhdimisht veprimit të numrit jashtëzakonisht të madh të ngacmimeve. Pra, ne pranojmë shumë më shumë përshtypje se sa në të vërtet mendojmë. Mirëpo ne perceptojmë dhe zgjedhim vetëm një pjesë të vogël të tyre, ato që i konsiderojmë si më të rëndësishme dhe nevojshme për mirëqenien tonë.

Pra, truri vendos se cilat informacione meritojnë vëmendjen dhe cilat mospërfilljen tonë dhe ato informacione i memorizon në forma të ndryshme. Një përshtypje nga ambienti i jashtëm, qarkullon në forma të ndryshme nëpër procesin përpunues të trurit dhe tek në hierarkinë më të lartë qendrore të tij, këto pjesë informacionesh krijojnë imazhin e plotë. Mendohet se dukuria Deja-vu paraqitet kur ndonjë nga këto informacione arrin pak me vonesë në hierarkinë qendrore. Pra, arrin deri tek qendrat e kujtesës, derisa informacionet e tjerat veç kanë kaluar në vetëdije. Kjo ngecje e informacioneve krijon përshtypjen se situata pasuese për ne është tashmë e njohur.

Ekzistojnë edhe shumë teori tjera rreth fenomenit Deja-vu. Spanjolli Hoze. L. Pinios, mendon se paraqitja e Deja-vu-s shfaqet si pasoj e një moskordinimit mes receptorëve dhe efektorëve. Derisa njeriu përmes shqisave pranon perceptimet nga bota e jashtme, dëgjon, sheh, ndjenë etj. dhe këto informacione i memorizonë në ndërdije, mendja e tij ndodhet krejt diku tjetër. Dhe kur këto dy procese koordinohen, pra kur vetëdija bëhet e vetëdijshme për situatën, paraqitet fenomeni Deja-vu. Tani njeriu e përjeton situatën, që e ka ndjerë pak sekonda ose milisekonda më parë, edhe emocionalisht.

Mirëpo ka edhe shkencëtarë të tjerë që mendojnë se fenomeni Deja-vu është i lidhur me çrregullimet e rënda shpirtërore siç është epilepsia, skizofrenia, anksioziteti etj. dhe këto dukuri shfaqen gjatë fazave sulmuese tek të sëmurit.

Sabir Krasniqi

PËRJETIM I PËRSËRITUR -DUKURIA DEJA-VU - 2

Misteri i fenomenit Deja-vu nuk qëndron në natyrën e saj enigmatike, por në natyrën enigmatike të vet qenies njeri. Njeriu, siç e dimë edhe shkencërisht, është qenie me aftësi të kufizuara. Pra ai nuk është një specie e përkryer, edhe pse ne kemi dëshirë të mendojmë ashtu. Ai përkufizohet vetëm nga pesë shqisat e tij, dhe përmes tyre e percepton realitetin që e rrethon. Pra, bota që na rrethon nuk është e përkufizura, por të kufizuara jemi vet ne.

Deva-ju nga një këndvështrim pak më tjetër!

Është me rëndësi të theksohet se shumica e eksperimentimeve në këtë drejtim bëhen nën ndikimin e hipnozës. Bile një grup shkencëtarësh nga Anglia, në krye me Psikiatrin A. O’Connor, deklaruan se kanë arritur ta provokojnë përjetimin Deja-vu artificialisht në laborator, dhe atë falë hipnozës. Mirëpo hipnoza, edhe pse e pranuar nga gjiri i shkencës si e vetmja degë nga lëmi i parapsikologjisë, për shumë shkencëtarë skeptik mbetet edhe më tej çështje diskutabile, pasi definicion të plotfuqishëm për të, edhe sot e kësaj dite nuk ka. Ajo mbetet akoma e definuar si dukuri, mistiko-shkencore. Por në fakt, pavarësisht nga kjo, ndikimi i hipnozës në gjithë organizmin është i pamohueshëm, ndaj edhe zbatimi i saj në qarqe të ndryshme, e sidomos në mjekësi është gjithnjë e më i madh.

Hipnoza mund të merret edhe si një urë lidhëse në mes të dukurive shkencore empirike dhe dukurive paranormale, përgjithësisht të karakterit psikik. Dhe kjo lidhshmëri u jep edhe hulumtuesve të parapsikologjisë po aq të drejt në interpretimin e këtyre dukuria, pjesë e së cilës është dhe Deva-ju, sa edhe hulumtuesve shkencor, pavarësisht këndvështrimeve të tyre të kundërta.

Njëra nga teoritë e parapsikologëve për paraqitjen e këtyre përfytyrimeve të çastit nga një situate e panjohur, por të përcjella me ndjenjën e të përjetuarit e asaj situate edhe më parë, pra Deja-vu-s, është edhe fenomeni i “parandjenjës” ose “parashikimit”, që shpesh ndërlidhet me profecitë. Sipas kësaj teorie, ky fenomen dëshmon afinitete mbinatyrore që posedon qenia njeri për parashikimin e ardhmërisë, pra kalimit në një dimension tjetër, i cili për ne është akoma i panjohur. Ne situata të caktuara, ne (dija, shpirti, astrali...) shkëputemi për pak qaste nga realiteti që e perceptojmë përmes pesë shqisave tona, dhe kalojmë në një dimension tjetër, në të cilin, edhe pse për pak sekonda, ne jemi në gjendje të udhëtojmë në ardhmëri dhe ta shohim ose përjetojmë atë.

Teoria tjetër është ajo e dijës më të lartë, të quajtur “Dija kozmike”. Quhet kështu, pasi në të nuk ekzistojnë kufij midis objektivitetit dhe subjektivitetit, prandaj gjithçka ekziston dhe gjithçka është gjithçka. Në këtë rrjet të dimensionit kozmik nuk ekziston objekti i izoluar, p.sh. nuk ekziston vetëm gishti, gishti njëkohësisht është edhe dora, dora është trupi e trupi është gjithë njerëzimi: e kaluara, e tanishmja dhe e ardhmja njëkohësisht. Pra, në këtë “Dije kozmike” gjenden të gjitha njohurit, si për të kaluarën, të tashmen por edhe për të ardhëm. Ata njerëz që kanë arritur përsosmëri në këtë drejtim, që ndryshe quhen edhe njerëz të përndritur, e kanë edhe aftësinë për t’i lexuar, parë apo përjetuar ngjarjet, edhe në të kaluarën por edhe në të ardhëm. Edhe fenomeni i Deva-ju-s, sipas kësaj teorie, është pjesë e “Dijes kozmike”, që neve na paraqitet për pak çaste në situata të caktuara.

Disa të tjerë mendojnë se Deja-vu ka lidhshmëri me dukurinë e telepatisë. Përmes mënyrës telepatike, mendimet e emetuara nga dërguesi që shpërndahen në hapësirë, vetëdijshëm apo pavetëdijshëm, pranohen nga pranuese me të cilin ai është në lidhje mentale. Valët e emetuara përpunohen nga qendrat përkatëse në tru, ku shndërrohen në mesazhe të cilat, tek pranuesi, krijojnë ndjenjën e njohjes ose përfytyrimin e një situate të përjetuar edhe më parë. Këtë gjendje e përshkruan edhe profesori dhe psikologu i njohur C. K. Jungu, në teorinë e tij të “Sinkronicitetit”. Jungu mendon se përveç lidhjeve kauzale në mes të paraqitjeve në natyrë, ekzistojnë edhe lidhje sinkronike akauzale, të cilat i lidhin dy dukuri me përmbajtje të njëjtë. Gjithçka që ndodh në një moment të caktuar përmban karakteristikat e atij momenti.

Në ato raste përmbajtja e vetëdijes së emetuesit dhe pranuesit, janë të njëjta për nga kuptimi, sepse përmbajtja e njëjtë ose e ngjashme paraqitet në momentin e njëjtë tek te dy, mirëpo tek pranuesi, ajo përmbajte krijon ndjenjën e njohjes së situatës, edhe pse e pa përjetuar kurrë më parë. Kjo teori sqaron edhe fenomenin e lindjes së ideve njëkohësisht te dy persona që përdoret shpesh në biseda të zakonshme si: “ma more fjalën nga goja”.

Temë në vete është edhe teoria e reinkarnimit, pra, “ringjallja” ose e thënë ndryshe “lindje e re në një kohë tjetër dhe trup tjetër”. Reinkarnimi si proces njihet dhe pranohet nga shumë popuj, por për besimtarët e budizmin, reinkarnimi paraqet procesin bazë të ndërtimit të këtij religjioni. Edhe tek kjo dukuri hulumtimet e përgjithshme, bazohen përgjithësisht në eksperimentimet që bëhen më ndihmën e hipnozës, ku mediumi, përmes sugjestioneve dërgohet në kohën para lindjes ku ai e gjen vetën të transformuar në një kohë dhe trup tjetër.

Njohja zyrtare e hipnozës nga shkenca bashkëkohore po i kthehet asaj si bumerang, pasi hipnoza si dukuri mistiko-shkencore, tek fenomeni i reinkarnimit me faktet e pamohueshme, po e sfidon tashmë vetë atë. Ka raste kur mediumi, fillon të falsë edhe gjuhë të huaja, për të cilat në përditshmëri nuk ka kurrfarë njohurie. P.sh. kemi rastin e 12 vjeçares nga Berlini J. Markard, e cila pas një traume të rëndë, fillon të flas rrjedhshëm në gjuhën italiane, e të cilën kurrë më parë nuk e kishte mësuar. Ajo deklaronte se quhej Rozeta K. Se kishte lindur në Itali më 1887 dhe kishte vdekur më 1917. Kishte një vajzë që tanimë jetonte në atë shtëpi. Verifikimet vërtetuan saktësinë e vajzës. Në derë u paraqit një grua e moshuar e quajtur Fransea, që ishte e bija e Rozetes e cila, vërtet kishte vdekur më 1917.

Ithtarët dhe besimtarët e kësaj teorie e përshkruajnë edhe talentin e individit, jo si një dhunti, prirje të lindur, por si një dukuri të trashëguar, pra të bartur, nga jetët e kaluar. Edhe fenomeni Deja-vu, për përkrahësit e kësaj teorie, nuk është asgjë e jashtëzakonshme, thjesht, një përjetimit nga jetët e kaluara. Jeta, sipas tyre, nuk fillon me lindjen, dhe as që mbaron me vdekjen. Ajo është një vazhdimësi reinkarnimesh.

Edha pas gjithë këtyre teorive sqaruese shkencore e mistike, çështja e fenomenit Deja-vu mbetet akoma e mbështjell me vellon e misterit - enigmë e pazgjidhur.

Natyra enigmatike e njeriut

Misteri i fenomenit Deja-vu nuk qëndron në natyrën e saj enigmatike, por në natyrën enigmatike të vet qenies njeri. Njeriu, siç e dimë edhe shkencërisht, është qenie me aftësi të kufizuara. Pra ai nuk është një specie e përkryer, edhe pse ne kemi dëshirë të mendojmë ashtu. Ai përkufizohet vetëm nga pesë shqisat e tij, dhe përmes tyre e percepton realitetin që e rrethon. Pra, bota që na rrethon nuk është e përkufizuar, por të kufizuara jemi vet ne. Ambienti ku frymojmë dhe veprojmë është shumë më i përsosur se sa mendojmë se e njohim ne. Sipas ligjeve të fizikës, realiteti objektiv nuk është asgjë tjetër përpos lëvizjesh të vazhdueshme të llojeve të ndryshme të energjisë.

Njeriu, falë organeve shqisore dhe sistemit nervor është në gjendje t’i regjistroj këto lëvizje të energjisë. Kështu që çdo gjë që ne përjetojmë gjatë procesit jetësor, e perceptojmë përmes këtyre pesë shqisave. Mirëpo, të perceptuarit nuk është proces aq i thjesht, përkundrazi, ai është proces shumë më i ndërlikuar, pasi në vete përfshin edhe shumë nënprocese të lloj-llojshme dhe të komplikuara. Dhe pasi qenie njeri është e përkufizuar, ose thënë ndryshe e kushtëzuar, vetëm nga këto pesë shqisat, ajo nuk ka mundësi ta ndjej, shijoj e përjetoj gjithë madhështinë e ambientit që na rrethon, e më këtë edhe të gjitha proceset e ndryshme që zhvillohen në të. Prandaj edhe shumë fenomene, e ndër to edhe dukuria Deva-ju, mbetën mister për kapacitetin e njohurive tona. Mister që provokon edhe debate nga më të ndryshme në lidhje me to.

Dhe për ta sqaruar paksa më mirë përkufizimin shqisor të qenies njeri, po e marrim si shembull vetëm spektrin rrezatues elektromagnetik. Në atë spektër, pjesa e dritës që ne arrijmë ta kapim përmes shqisë së të pamurit, quhet “drita e dukshme”. Dhe kjo “dritë e dukshme”, në atë spektër, është vetëm një prerje tepër e hollë në krahasim me spektrin e përgjithshëm ekzistues që i është e njohur shkencës, së paku, deri më sot. Ajo ka një gjatësi valore prej vetëm 380-750 nanometrash nga gjatësia e përgjithshme elektromagnetike, që është 103 metra tek radiovalët dhe arrin në 10-15 metra tek rrezet kozmike. Edhe pse prerje shumë e vogël, ne, përmes shqisës së të pamurit, arrijmë t’i përjetojmë në mënyrë të vetëdijshme ato ngacmime dhe ta shohim e shijojmë koloritin e mrekullueshme të botës që na rrethon, të ngërthyer në miliarda nuanca nga më të lloj-llojshmet.

Por, rrezet e tjera si ato: ultraviolet, rëntgen, infra të kuqe, mikrovalët, radiovalët etj., për fat të keq, shqisa e të pamurit nuk arrin t’i regjistroj! Por kjo nuk do të thotë se ato nuk ekzistojnë. Ato në fakt janë, veprojnë, por kufizimi i shqisave tona nuk na mundëson qasje në to. Dhe tek më vonë, kur përmes ndihmës së instrumenteve spektrometrike u bë i mundur regjistrimi i asaj drite të “padukshme” për syrin tonë, u dëshmua njëkohësisht, se ajo që në fakt është e pakapshme për shqisat tona, nuk do të thotë se është çrregullim psikik e as fiksion i marrë.

Shfrytëzimin e këtyre valëve sot e hasim në shumë sfera të jetës, duke filluar nga mjekësia (rrezet rëntgen); radiovalët që na mundësojnë komunikim medial (radioja, TV-ja etj.), e deri tek mikrovalorët, me të cilët është e pajisur pothuajse secila shtëpi.

Por më herët, kur këto rreze nuk ishin të njohura, vetëm ideja për ekzistimin e tyre do e sillte njeriu në pozitë të palakmueshme (injoruese, përqeshëse etj.) para të tjerëve. Dhe atë thjesht, vetëm për faktin që shqisat tona nuk janë të afta t’i regjistroj ato. E njëjta gjë vlen edhe për fenomenet paranormale, pjesë e së cilës është edhe Deva-ju. Merreni me mend se si do i shihnim mrekullitë e natyrës, sikur shqisa jonë e të pamurit të kishte mundësin t’i perceptoj, po e zëmë, edhe rrezet ultraviolet ose rrezet infra të kuqe! Po sikurse edhe shqisat tjera të kishin aftësi më mëdha perceptuese.

Po sikur njeriu të posedoj edhe shqisën gjashtë... Natyrisht që shumë, shumë më ndryshe sesa nga këndvështrimi që i shohim ne sot.

Siç u tha edhe më lartë, realiteti objektiv nuk qenka asgjë tjetër vetëm lëvizje e vazhdueshme e lloje të ndryshme të energjisë. Anadaj edhe shtrohet pyetja: a i njohim ne të gjitha llojet e energjisë? Natyrisht, që përgjigja do të jetë JO. Atëherë si mund t’i gjykojmë gjërat që në realitet fare nuk i njohim. Si marrim guxim t’i quajmë pseudodituri këto fenomene? Me çfarë të drejte i ofendojmë të tjerët vetëm pse nuk pajtohen me ligjet ekzistuese të shkencës empirike? Pse vallë nuk mund të pajtohemi me këtë realitet dhe nuk e pranojmë faktin se këto dukuri janë jashtë forcës së të kuptuarit të shqisave njerëzore?... Ne jemi shumë të vegjël në skemën e përgjithshme kozmike, jo vetëm si qenie njerëzor, por si planet në përgjithësi. Jemi vetëm si një kokërr rëre në një shkretëtirë të pafund.

Sabir Krasniqi

Gjithmone me ka bere shume kureshtare ky fenomen qekur kam qene e vogel dhe kishte dite ku me dukej se e kisha perjetuar ate cast, e ne disa raste e dija dhe se cfare do te ndodhte, ( cuditerisht tani nuk me ndodh me )

Nga se mund te ndodhin keto

ka raste qe me ndodh dhe mua ku fenomen???

bardhi14 shkruajti:ka raste qe me ndodh dhe mua ku fenomen???

Ky eshte nje fenomen i cili prek pothuaj te gjithe njerezve, mendohet se vetem femijet jane te paprekshem deri ne moshen e adoleshences

deja-vune mund ta shohim ne dy prizma. ne ate shkencor dhe ate mistik. meqe ana shkencore e psikologjike eshet prekur gjere e gjate une do flisja pak per ate spirituale. dejavu ka 2 burime te diskutueshme. njera ane jane endrrat te cilat ne i kujtojme per nje cast te caktuar. shpesh endrrat parathone te ardhmen. dhe nga ana tjeter jane kujtime te nje jete te kaluar nqse marrim te mireqene teorine e reminishences.

por kjo ndodh me rralle pasi shumica e shpirtrave e kane per heren e pare qe perjetojne realitetin fizik ne nje trup njerezor. edhe femijet jane te prekshem nga dejavu vecanerisht ata qe quhen "indigo children" ose crystal children. keta jane femije me aftesi te vecanta si shikimi i aurave leximi apo shikimi ne distance komunikimi me entitete etj. mua personalisht me ka ndodhur disa here te perjetoj dejavu dhe e kam lidhur kete me shpjegimin e endrrave te kaluara.

cosmiclove shkruajti:deja-vune mund ta shohim ne dy prizma. ne ate shkencor dhe ate mistik. meqe ana shkencore e psikologjike eshet prekur gjere e gjate une do flisja pak per ate spirituale. dejavu ka 2 burime te diskutueshme. njera ane jane endrrat te cilat ne i kujtojme per nje cast te caktuar. shpesh endrrat parathone te ardhmen. dhe nga ana tjeter jane kujtime te nje jete te kaluar nqse marrim te mireqene teorine e reminishences. por kjo ndodh me rralle pasi shumica e shpirtrave e kane per heren e pare qe perjetojne realitetin fizik ne nje trup njerezor. edhe femijet jane te prekshem nga dejavu vecanerisht ata qe quhen "indigo children" ose crystal children. keta jane femije me aftesi te vecanta si shikimi i aurave leximi apo shikimi ne distance komunikimi me entitete etj. mua personalisht me ka ndodhur disa here te perjetoj dejavu dhe e kam lidhur kete me shpjegimin e endrrave te kaluara.

Nqs do e mernim si te mireqene se jane vetem kujtime te nje jete te kaluar, atehere shpirti jone po perjeton te njejten jete qe ka patur dhe me pare dhe keto jane sekuenca te cilat ai i ka perjetuar. Te pakten teorite qe di per rimisherimin nuk jane se ai ka patur tee njejten jete si me pare.

Po te ishte keshtu a mund te me shpjegosh pse ne bote njerezit kane sozi, se kam fjalen vetem per paraqitjen e jashtme por dhe per jeten qe kane bere, emri qe kane, cdo gje eshte identike.

Me shume mund ta besoj si sekuenca endrra te cilat mund ti kemi pare dhe nuk i mbajme mend

Déjà Vu -- dicka e pare, e quajtur ndryshe paramnesia, nga greqishtja ( memorje paralele ).

Eshte nje eksperience qe dikush e mban mend si te jetuar apo si te vezhguar nje situate te re me perpara.( nje ndjesi e vecante sikur ajo situate apo skene eshte perseritur vetvetiu e qe ne na duket e jetuar).

Termi i perdor apo u shpik. u krijua nga nje studiues fizikant francez Émile Boirac (1851–1917) ne librin  e tij E ardhmja e Shkences se  Fizikes  , e cila u shfaq ne nje esse te cilen ai e shkroi gjate kohes qe ishte student. Ndjesia e deja vue, eshte e lidhur gjithmone me nje ndjenje familjaritetit njekohesisht me nje ndjenje ''frike'',  '' habie '', '' cudie '',.

Kjo ndjesi e perjetuar me pare i atribuohet me se shumti nje endrre, nderkohe qe ne disa raste eshte nje ndjesi e ngurte qe ajo eksperience apo sekuence, situate ka ndodhur me te verte ne te shkuaren.

Dejavu eshte pershkruar apo konceptuar si '' te kujtuarit te se ardhmes ''.

Sipas Dr Kaku, fizika kuantike thote se eshte e mundur qe fenomeni DEJA VU te shkaktohet nga aftesia jone per te levizur nga nje bote ne nje tjeter!

Per te zhvilluar teorine e tij, Dr.Kaku permend punen e prof. Steve Weinberg, fizikanti i famshem teorik, laureat i çmimit Nobel, i cili mbeshtet idene e Multi-Universeve. Sipas Weinberg-ut, ka nje numer te pafund te realiteteve paralele qe bashkejetojne me ne "ne te njejten dhome."

Përse disa njerëz përjetojnë Déjà Vu-në, dhe të tjerët jo?


Shumë prej nesh e njohin mirë ndjesinë. Ti po bën gjërat e ditës, po sheh punën tënde… asgjë jashtë të zakonshmes.

Krejt papritur, një ndjesi familjariteti të pushton të tërin, dhe je krejt i vetëdijshëm që po ndodh. Kam qenë më parë këtu. Por… në fakt nuk ke qenë. Mund të përpiqesh të shkosh prapa në kohë e të mendosh se kur e ke përjetuar këtë moment më parë. POr sapo kjo ndjesi të pushton, ajo menjëherë zhduket.

A ke parashikuar të ardhmen. A po shihje diçka që i përket një jete tjetër? Cfarë “dreqin” është déjà vu-ja?

Nuk është për t’u habitur që déjà vu-ja si fenomen është shumë pak i kuptuar prej shkencës.

Megjithatë, ekzistojnë disa teori.

Déjà vu-ja mund të jetë rezultat i një lloj “ngatërrese” në mënyrën se si ne po e ndjejmë dhe njëkohësisht perceptojmë botën përreth nesh. Ndoshta nuhasim disa Déjà vu të njohura, për shembull, dhe mendja jonë “transportohet” në çast tek momenti i parë kur e kemi ndjerë atë aromë.

Déjà vu-ja mund të jetë edhe një keqfunksionim mes qarqeve afatgjatë dhe afatshkurtër në tru. Informacioni që truri ynë merr në lidhje me mjedisin rrethues mund të bëjë një “rrugë të shkurtër”, drejt e në kujtesën afatgjatë, duke anashkaluar mekanizmat tipikë të transferimit të informacioneve të depozituar. Kur ne kemi një moment Déjà vu-je, ndjejmë sikur po përjetojmë diçka nga e kaluara jonë e largët.

Një rajon i trurit që quhet korteksi rinal, i angazhuar në pikasjen e gjërave të njohura, mund të aktivizohet në mënyrë të pashpjegueshme, pa aktivizuar qarqet e kujtesës. Kjo gjë mund të shpjegojë përse episodet e déjà vu-së duken kaq jospecifikë, atëherë kur përpiqemi që të gjejmë se kur e kemi përjetuar më parë atë moment të veçantë. Në fakt, disa pacientë me epilepsi e përjetojnë déjà vu-në në momentet kur i kapin krizat. Për këta individë, stimulimi eksperimental i korteksit rinal – dhe një pjese të madhe të vetë hipokampusit – shkakton déjà vu-në.

Déjà vu-ja vlerësohet se u ndodh 60-70% të njerëzve dhe më e zakonshme është mse atyre nga 15 deri në 25 vjeç. A është e saktë ndonjë prej këtyre teorive? Mund të mos e marrim vesh kurrë. Në fund të fundit, një episod i déjà vu-së është krejtësisht i papritur dhe për shumicën prej nesh, tejet i rrallë. Studimet empirikë mbi këtë temë janë pothuajse të pamundur.

Bota.al